جایگاه استراتژیک خلیج فارس در سیاست خارجی چین

پژوهش نامه ایرانی سیاست بین الملل

مقاله 4، دوره 2، شماره 4، بهمن 1393، صفحه 70-89   

نوع مقاله: مقالات

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jipr.v2i4.44310

نویسندگان

افشین متقی^* ؛ مصیب قره بیگی

دانشگاه خوارزمی تهران

چکیده

جمهوری خلق چین در سالهای اخیر دستخوش روند صنعتی شدن فزآینده بوده است؛ به گونه ای که این کشور، اکنون یکی از بزرگ‌ترین اقتصادهای در حال رشد دنیا را از آن خود کرده است. در طول دهههای 1970 و 1980، چین یکی از کشورهای صادرکنندة نفت محسوب می شد؛ اما در سال 1993، این کشور تبدیل به یک واردکنندة نفت شده و رشد اقتصادی این کشور وابسته به نفت خارجی گردید. با وجود کوششهای چین برای تنوع بخشیدن به منابع نفتی خود، این کشور به طور روزافزونی به نفت خلیج فارس وابسته میشود. جمهوری خلق چین، اکنون دومین مصرفکنندۀ بزرگ انرژی در دنیا و سومین واردکنندۀ نفت خام در جهان است و برای حفظ رشد شتابندة اقتصادی خود، نیازمند افزایش میزان نفت وارداتی است. رشد اقتصادی فزآیندۀ چین در سال های اخیر، نیاز روزافزون این کشور به انرژی را افزایش داده و امنیت در دست‌یابی به انرژی را به عنوان چشم اسفندیار این کشور مطرح ساخته است. پرسش بنیادین این پژوهش این است که جایگاه خلیج فارس در سیاست خارجی چین چیست؟ پژوهش پیش روی، با روش توصیفی- تحلیلی، به این سوال چنین پاسخ می‌گوید که خلیج فارس دارای اهمیتی استراتژیک برای چین است.

کلیدواژه‌ها

خلیج فارس؛ چین؛ ژئوپلیتیک انرژی؛ نفت

مراجع

اتوتایل، ژ. (۱۳۸۰). اندیشه‌های ژئوپلیتیک در قرن بیستم (ترجمة م. حافظ‌نیا و ه. نصیری). تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی وزارت امور خارجه.

اخباری، م. و مایل افشار، ف. (1386). تحلیل نقش ژئواکونومیک و کریدوری ایران در تحقق همگرایی در آسیای جنوبی، مجموعه مقالات همایش بینالمللی بنای آیندهای مطمئن برای آسیای جنوب غربی. تهران: دبیرخانه مجمع تشخیص مصلحت نظام.

امام جمعهزاده، م. ج. و فرجی نصیری، ش. (1386). آمریکا و ژئوپلیتیک امنیت خلیج فارس پس از جنگ سرد. رهیافتهای سیاسی و بینالمللی، 11، صص 721-149.

امامی، م. ع. (1381). زمین سیاسی (ژئوپلیتیک) نوین خلیج فارس. فصلنامه سیاست خارجی، بازیابی شده از: http://www.did.ir، (دسترسی 1392، 16 مهر).

الهی، ه. (1386). خلیج فارس و مسائل آن. چاپ هشتم. تهران: قومس.

بهجت، ج. (1380). امنیت نفت در هزاره جدید، ژئواکونومی در برابر ژئواستراتژی (ترجمة ق. نصری مشکینی). ماهنامه اطلاعات سیاسی-اقتصادی، صص 165-166.

پاکدامن، ج. و حاجی میرزایی، م. ع. (1385). بررسی تحولات و تجربیات شرکت‌های ملی نفت و استراتژی آنان با تمرکز بر شرکت ملی نفت چین. تهران: پژوهشکده اقتصاد انرژی.

دولتیار، ح. (1381). رژیم حقوقی تنگه های بین المللی با تأکید بر مسایل حقوقی تنگه هرمز. تهران: گنج دانش.

رفیعی، ع. (1381، 20آذر ماه). بازنگری جایگاه استراتژیک خلیج فارس و جزاری ایرانی. نشریه ابرار.

زارعی، ب. (1387، 14شهریور ماه). جغرافیای سیاسی خلیج فارس. روزنامه رسالت.

شریعتی‌نیا، م. (1388). درآمدی بر روابط ایران و چین. تهران: انتشارات دانشگاه آزاد اسلام،ی معاونت پژوهش.

شریعتی‌نیا، م. (1391). سیاست خاورمیانهای چین، مرکز تحقیقات استراتژیک ریاست جمهوری، بازیابی شده از: http://www.csr.ir/departments.aspx، (دسترسی 1392، 25 مهر).

فیلی رودباری، ل. (1384). کویت (کتاب سبز). تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بینالمللی.

کمپ، ج. و هارکاوی، ر. (1383). جغرافیای استراتژیک خاورمیانه (ترجمة م. حسینی متین). جلد اول. تهران: پژوهشکده‌ی مطالعات راهبردی.

کی‌پور، ج. (1388). دیپلماسی انرژی و منافع ملی ایران در جهان. فصلنامه روابط خارجی. 1(4).

مجتهد زاده، پ. (1381). جغرافیای سیاسی و سیاست جغرافیایی. تهران: سمت.

ملکى، ع. (1386). امنیت انرژى و درس‌هایى براى ایران. تهران: فصلنامه راهبرد یاس، 12.

واعظی، م. (1387). آسیا و امنیت انرژی. پژوهشکده تحقیقات استراتژیک، گروه پژوهشهای سیاست خارجی.

وثوقی، س. (1386). آسیای جنوب غربی و نقش آن در توسعه و امنیت اقتصاد جهانی. مجموعه مقالات همایش بینالمللی بنای آینده‌ای مطمئن برای آسیای جنوب غربی. تهران: دبیرخانه مجمع تشخیص مصلحت نظام.

Bohi, D. & Toman, M. A. (1996). The economist of energy security. Norwell: Maklawer Academic Publishers.

BP Statistical Review of Energy (2014), Energy Outlook for 2005, 2009, 2011 and 2030, London. Available at: http://www.bp.com/liveassets/bp_internet/globalbp/globalbp_uk_english/reports_and_publications/statistical_energy_review_2013/STAGING/local_assets/downloads/pdf/statistical_review_of_world_energy_full_report_2013.pdf, (accessed on 2014, Jan 13).

Calder, K. (2005). East Asia and the Middle East: a fateful energy embrace, the china and Eurasia.

China Energy Data, Statistics and Analysis: Oil, Gas, Electricity, Coal, 2011. Available at: http://www.eia.doe.gov/emeu/cabs/Iraq/oil/html, (accessed on 2014, Jan 25).

Daojiong, D. (2005). China Energy Security and its International Relations. Available at: silroadstudies.Org/new/…/quarterly/November- 2005/2ha-Daojiong.pdf, (accessed on 2014, Jan 25).

Daraghhi, B. (2005). China Goes beyond Oil in forging ties to Persian Gulf. Available at: http://www.energybulletin.net/4015.html, (accessed on 2014, Jan 13).

Gundzik, J. (2005). The Ties That Bind: china, Russia and Iran. Asia Times, June, 4, 2005. Available at: http://www.atime.com/china; GFo4Ad07.html, (accessed on 2014, Mar 1).

International Energy Agency (IEA) (2007), World Energy Outlook 2006 (Paris Printing Office, 2007), p. 38.

Jian, Z. (2011). China’s Energy Security: Prospects, Challenges and Opportunities, the Brookings Institution.

Luft, G. (2006). Fueling the Dragon: China's Race into the oil market. Available at: http://ww.iags.org/china.htm, (accessed on 2014, Jan 25).

Madsen, J. (2006). China Makes Friends in Persian Gulf. Available at: http://www.asia sentinel. Com/index.php, (accessed on 2014, Jan 13).

Mckeown, R. (2007). Energy myth tow, the public is well informed about energy, in Sovocool, B. K.& Brown, M. A. (Eds), Energy and American society: thirteen myths, Berlin: Springer, pp. 51-74.

Pharkim. B. & Vic Y. W. (2005). Chinas energy dependence on the Middle East: boon or bane for Asia security?, The china and Eurasia forum quarterly.

Powell, B. (2006), The Dragon Swims again china's Sea Strategy. April 12, 2005. Available at: http://www.iht.com/articles/2005/4/11/opinion/edchanda.php, (accessed on 2014, Feb 24).

Renfeng, Z. (2004). Iran Prefers china for oil Exploration projects, china Business weekly. Available at: http:www.chinadaily. com.cn/ English/doc/2004-11/09/content. 390435. Html, (accessed on 2014, Feb 24).

Scheepers, M. (2007). Europa standards for energy security of supply. Energy Research Centre of the Netherlands. April 2007.

Taylor, P.J & Flint, C. (2000). Political Geography. London.