فرآیندهای دیاژنزی و چینه‌نگاری سکانسی سازند فهلیان در میدان نفتی یادآوران (کوشک و حسینیه) در فروافتادگی دزفول شمالی

رخساره‌های رسوبی

مقاله 1، دوره 8، شماره 2، اسفند 1394، صفحه 236-255   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/sed.facies.v8i2.33283

نویسندگان

حسن محسنی^{* 1}؛ موسی اسفندیاری¹؛ محمدعلی کاووسی²

¹دانشگاه بوعلی سینا همدان

²مدیریت اکتشاف شرکت ملی نفت ایران

چکیده

سازند فهلیان با سن نئوکومین ـ بارمین بخشی از گروه خامی و از مخازن مهم هیدروکربنی در جنوب باختر ایران می‌باشد. بر پایه مطالعه پتروگرافی 670 نمونه مقاطع نازک فراهم شده از تراشه‌های حفاری چاههای کوشک-1 و حسینیه-3 در میدان یادآوران و تفسیر نگاره گامای سازند فهلیان، بیست و دو ریزرخساره کربناته و دو لیتوفاسیس آواری در قالب چهار کمربند رخساره‌ای دریای باز، حاشیه شلف/ سد، لاگون و پهنه کشندی، در این سازند شناسایی و تفکیک شده است. سیمانی شدن، انحلال، دولومیتی شدن، نوریختی، میکرایتی شدن، زیست آشفتگی، انحلال فشاری و تراکم رایج‌ترین فرآیندهای دیاژنزی مؤثر بر سازند فهلیان در میدان یادآوران می‌باشند. بررسیهای چینه‌نگاری سکانسی در ناحیه مورد مطالعه نشان می‌دهد نهشته‌های سازند فهلیان از سه سکانس رسوبی رده سوم تشکیل شده است که در یک پلاتفرم کربناته از نوع شلف نهشته شده‌اند. بررسی سکانسهای رسوبی و فرآیندهای دیاژنزی سازند فهلیان، بیانگر ارتباط مستقیم میان این فرآیندها و دسته‌های رخساره‌ای است. در دسته‌های رخساره‌ای متفاوت، فرآیندهای دیاژنزی ویژه‌ای چیره بوده که توسط محیط رسوبی و نوسانهای سطح نسبی آب دریا کنترل شده به طوری که در سیستم تراکتهای تراز بالای آب، فرآیندهای دیاژنزی اولیه دریایی و در سیستم تراکتهای تراز پایین آب فرآیندهای دیاژنزی متئوریک بر رسوبات تاثیر گذار بوده است.

کلیدواژه‌ها

فروافتادگی دزفول؛ سازند فهلیان؛ میدان نفتی یادآوران؛ دیاژنز؛ چینه نگاری سکانسی

مراجع

اسفندیاری، م.، 1392. بررسی محیط رسوبی، چینه‌نگاری سکانسی و دیاژنز سازند فهلیان در میدان نفتی یادآوران. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه بوعلی سینا همدان، 131 ص.

مطیعی، ه.، 1372. زمین شناسی ایران: چینه شناسی زاگرس. سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور، 536 ص.

لاسمی، ی.، فیضی، م.، 1385. رخساره‌های پلاتفرمی تا دور از پلاتفرمی در سازند فهلیان: گواهانی بر پدید آمدن حوضه بین شلفی در جنوب باختر ایران. بیست و پنجمین همایش علوم زمین، سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور، صص242-249.

فیض‌نیا، س.، فهیمی، ع.، یاوری، م.، 1389. بررسی محیط رسوبی و چینه‌نگاری سکانسی سازند فهلیان در میدانهای نفتی اهواز و آب-تیمور. پژوهشهای دانش زمین، 1: 55-74.

Adabi, M.H., Salehi, M.A., & Ghabeishavi, A., 2010. Depositional environment, sequence stratigraphy and geochemistry of Lower Cretaceous carbonates (Fahliyan Formation), south-west Iran. Journal of Asian Earth Sciences, 39: 148-160.

Ahr, W.M., 2008. Geology of carbonate reservoir, John Wiley and Sons, Inc., 277 p.

Al-Husseini, M.T., 2000. Origin of the Arabian Plate Structure: Amar Collision and Najd Rift. GeoArabia, 5 (4): 527-542.

Al-Rawi, M., 1981. Geological interpretation of oil entrapment in the Zubair Formation, Raudhatain Field. Society of Petroleum Engineers Middle East Oil Technical Conference, pp. 149-158.

Basyoni, M.H., & Khalil, M., 2013. An overview of the diagenesis of the Upper Jurassic carbonates of Jubaila and Hanifa formations, Central Saudi Arabia. Arabian Journal of Geosciences, 6: 557-572.

Bathurst, R.G.C., 1986. Carbonate diagenesis and reservoir development: Conservation, destruction and creation of pores. In: Bathurst, R.G.C., & Land, L.S., (eds.), Carbonate deposition environments. Part 5, Diagenesis 1. Colorado School of Mines Quarterly, 81: 1-25.

Berberian, M., 1995. Master blind thrust faults hidden under the Zagros fold: active basement tectonics and surface morphotectonics. Tectonophysics, 241: 193-224.

Catuneanu, O., Galloway, W.E., Kendall, Ch.G.St.C., Miall, A.D., Posamentier, H.W., Strasser, A., & Tucker, M. E., 2011. Sequence stratigraphy: methodology and Nomenclature. Newsletters on stratigraphy, 4413: 173-245.

Dunham, R.J., 1962. Classification of carbonate rocks according to depositional texture. In: Ham, W.E., (ed.), Classification of Carbonate Rocks. American Association of Petroleum Geologists Memoir, 1: 108-121.

Ehrenberg, S.N., Aqrawi, A.A.M., Nadeau, & P.H., 2008. An overview of reservoir quality in producing Cretaceous strata of the Middle East. Petroluem Geoscience, 14 (4): 307-318.

El-Ghali, M.A.K., El-Khoriby, E., Mansurbeg, H., Morad, S., & Ogle, N., 2013. Distribution of carbonate cements within depositional facies and sequence stratigraphic framework of shoreface and deltaic arenites, Lower Miocene, the Gulf of Suez rift, Egypt. Marine and Petroleum Geology, 45: 267-280.

Flugel, E., 2010. Microfacies of carbonate rocks, analysis interpretation and application. Springer-Verlage, Berlin, 984 p.

Folk, R.L., 1974. Petrology of Sedimentary Rocks. Hemphill Publication Co., Austin, Texas, 81 p.

Golestaneh, A., 1965. Micropaleontology study of Khami Group and the Jurassic-Cretaceous in Fars Province (southern Iran). Bulletin de Bureau de Recherches Geologiques et Minières, 3: 165-179.

Golonka, J., & Kiessling, W., 2002. Phanerozoic time scale and definition of time slices Phanerozoic reef patterns. Society of Economic Paleontologists and Mineralogists special publication, 72: 11-20.

Haq, B., Hardenhol, J., & Vail, P.R., 1988. Mesozoic and Cenozoic chronostratigraphy and cycles of sea-level change, In: Wilgus, C.K., Hasting, B.S., Kendall, Ch.C.St.C., Posamentier, H.W., Ross, C.A., & Van wagoner, J.C., (eds.), Sea-Level changes: An integrated approach. Society of Economic Paleontologists and Mineralogists special publication, 42: 71-108.

Haq, B.U., & Al-Qahtani, A., 2005. Jurassic-Neogene Arabian Platform cycle chart: GeoArabia, 10 (2): 127-160

Heydari, E., 2008. Tectonics versus eustatic control on supersequence of the Zagros Mountains of Iran. Tectonophysics, 451: 56-70.

Jamalian, M., Adabi, M.H., Moussavi, M.R., Sadeghi, A., Dariush Baghbani, D., & Ariyafar, B., 2011. Facies characteristic and paleoenvironmental reconstruction of the Fahliyan Formation, Lower Cretaceous, in the Kuh-e-Siah area, Zagros Basin, southern Iran. Facies, 57: 101-122.

James, G.A. & Wynd, J.G., 1965. Stratigraphic nomenclature of Iranian Oil Consortium Agreement Area, American Association of Petroleum Geologists Bulletin, 49 (12): 2182-2245.

Kamali, M.R., Abolghasemi, A., Bagheri, R., & Kadkhodayi, A., 2013. Petroleum geochemistry and oil-oil correlation of the Fahliyan and Surmeh reservoirs in the Garangan and Chilingar oilfields, the Dezful embayment (Sw Iran). Journal of Petroleum Exploration and Production Technology, 3: 85-92.

Kheradpir, A., 1975. Stratigraphy of Khami Group in southwest Iran. National Iranian Oil Company, No. 1235 (unpublished).

Lucia, F.J., 1995. Carbonate Reservoir Characterization. Springer-Verlag, Berlin, 336p.

Lucia, F.J., 1995. Rock-fabric / petrophysical classification of carbonate pore space for reservoir characterization. American Association of Petroleum Geologists Bulletin, 79 (9): 1275–1300.

Masse, J.P., & Masse, M.F., 2011. Drowning discontinuities and stratigraphic correlation in platform carbonates: the late Barremian-early Aptian record of southeast France. Cretaceous Research, 32: 659-684.

Mehrabi, H., Rahimpour-Bonab, H., 2014. Paleoclimate and tectonic controls on the depositional and diagenetic history of the Cenomanian-early Turonian carbonate reservoirs, Dezful Embayment, SW Iran. Facies, 60 (1): 147–167.

Morad, S., Ketzer, M., & De Ros, F., 2000. Spatial and temporal distribution of diagenetic alterations in siliciclastic rocks: implications for mass transfer in sedimentary basins. Sedimentology, 47: 95-120.

Navidtalab, A., Rahimpour-Bonab, H., Nazari-Badii, A., Sarfi, M., 2013. Challenges in deep basin sequence stratigraphy: a case study from the Early–Middle Cretaceous of SW Zagros. Facies, 60 (1): 195–215.

Posamentier, H., & Allen, G., 1993. Variability of the sequence stratigraphic model: effects of local basin factors. Sedimentary Geology, 86: 91-109.

Raiswell, R., 1982. Pyrite texture, isotopic composition and the availability of iron. American Journal of Science, 82: 1244-1263.

Shakib, S.S., 1994. Palaeoenvironment and Biostratigraphic Significance of Foraminiferal Associations from the Early Cretaceous sediments of SW Iran. In: Simmons, M.D., (ed.), Micropalaeonotology and Hydrocarbon Exploration in the Middle East. Chapman and Hall, pp. 127-158.

Sharland, P.R., Casey, D.M., Davies, R.B., Hall, S.H., Heward, A.P., Horbury. A.D., & Simmons, M., 2001. Arabian Plate Sequence stratigraphy. Geo Arabia special publication, 2: 1-490.

Taylor, K., Gawthorpe, R., & Van Wagoner, J., 1995. Stratigraphic control on laterally persistent cementation, Book Cliff, Utah. Journal of Sedimentary Research, 69: 225-228.

Tucker, M.E., & Wright, V.P., 1990. Carbonate Sedimentology. Blackwell Science, Inc. 482 p.

Tucker, M.E., 1991. Sedimentary Petrology, Blackwell Scientific Publication, 260 p.

Van Buchem, F.S.P., Allan, T.L., Laursen, G.V., Lotfpour, M., Moallemi, A., Monibi, S., Motiei, H., Pickard, N.H.A., & Tahmasbi, A.R., Vedrenne, V., & Vincent, B., 2010. Regional stratigraphic architecture and reservoir types of the Oligo-Miocene deposits in the Dezful Embayment (Asmari and Pabdeh Formations) SW Iran. Geological Society of London, Special Publications, 329: 219-263.

Wilson, J.L., 1975. Carbonates facies in geologic history. Springer-Verlag, Berlin, 471 p.

Zuffa, G., Cibin, U., & Di Giulio, A., 1995. Arenite petrography in sequence stratigraphy. Journal of Geology, 103: 451- 459.