راهکارهای تمیز مشترکات و توحید مختلفات

علوم قرآن و حدیث

مقاله 1، دوره 46، شماره 2، بهمن 1393، صفحه 39-64   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/naqhs.v46i2.14625

نویسندگان

سهیلا پیروزفر^* ؛ فاطمه رضاداد

دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

شناسایی سلسله راویان واقع در اسناد برای کشف صحت و سقم سند به منظور بهره‌گیری از حدیث ضروری است. از جمله مشکلاتی که در اسناد روایات به چشم می‌خورد، تکرار نام‌هایی است که قابل انطباق بر دو یا چند راوی است. از سویی دیگر برخی از راویان در اسناد روایات با عناوین و اسامی گوناگون یاد شده‌اند. عناوین متعددی که همگی حکایت از یک شخص دارد. بحث تمیز مشترکات و توحید مختلفات و یکسان‌سازی راویان متعدد در شناخت راوی و تحلیل و ارزیابی سند روایت توسط دانشمندان با شیوه‌های خاصی صورت می‌گیرد. رجالیان بخشی از تلاش‌های خود را به این موضوع اختصاص داده و راه‌هایی از جمله توجه به طبقه راوی، وجود عناوین به طور مستقل در کتاب‌های رجالی به خصوص رجال نجاشی؛ اختلاف در طریق و راوی کتاب بودن، وجود اختلاف در راوی و مروی عنه؛ آگاهی از کنیه‌ها، لقب‌ها و موقعیت جغرافیایی شهرها، توجه به تصحیف‌های احتمالی و... را از جمله راهکارهای تمیز مشترکات و توحید مختلفات دانسته‌اند.

کلیدواژه‌ها

علم رجال؛ تمیز مشترکات؛ توحید مختلفات

مراجع

ابن داود حلی، حسن بن علی، رجال، قم، منشورات الرضی، 1392ق.

اردبیلی، محمد بن علی، جامع الرواه، قم، مکتبه آیه الله مرعشی، 1403ق.

آقابزرگ طهرانی، محمدمحسن، الذریعه إلی تصانیف الشیعه، بیروت، دارالأضواء، 1403ق.

جدیدی نژاد، محمدرضا، دانش رجال از دیدگاه اهل سنت، قم، دارالحدیث، چاپ اول، 1381.

حسینی، سید علیرضا، دانش رجال، راوی شناسی، مدرسه فقهی امام محمد باقر(ع)، 1386.

خویی، ابوالقاسم ، معجم رجال الحدیث، قم، مؤسسه النشر الإسلامی، چاپ سوم، 1418ق.

سبحانی، جعفر، کلیات فی علم الرجال، قم، مؤسسه النشر الإسلامی، 1415ق.

شوشتری، محمد تقی، قاموس الرجال، قم، مؤسسه النشر الإسلامی، چاپ دوم، 1410ق.

شهید ثانی، زین الدین بن علی، مسالک الأفهام، قم، دار الهدی و مؤسسه المعارف الإسلامیه، 1413 ق.

شیخ بهایی، محمد بن حسین، مشرق الشمسین، مشهد، بنیاد پژوهش‌های آستان قدس، 1414ق.

صاحب معالم، حسن بن زین الدین، منتقی الجمان، قم، مؤسسه النشر الإسلامی، 1362.

طریحی، فخرالدین بن محمد، جامع المقال فیما یتعلق بأحوال الحدیث و الرجال، کتابفروشی جعفری تبریزی، بی‌تا.

طوسی، محمد بن حسن، رجال، نجف، المکتبه و المطبعه الحیدریه، چاپ اول، 1380.

طوسی، محمد بن حسن، اختیار معرفه الرجال، مشهد، دانشگاه فردوسی مشهد، 1348ق.

علیاری تبریزی، علی بن عبدالله، بهجه الآمال فی شرح زبده المقال، بنیاد فرهنگ اسلامی کوشانپور، 1395ق.

فضلی، عبد الهادی، اصول علم الرجال، مؤسسه أم القری، للتحقیق و النشر، چاپ دوم، 1416ق.

کلینی، محمدبن یعقوب، الکافی، تهران، دارالکتب الإسلامیه، چاپ سوم، 1367.

مامقانی، عبدالله، تنقیح المقال، نجف، المکتبه المرتضویه، 1352ق.

مامقانی، عبدالله، مقباس الهدایه، قم، مؤسسه آل البیت، 1411ق.

مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی، مرآه العقول، تهران، دارالکتب الإسلامیه، چاپ دوم، 1363.

مجلسی، محمدتقی بن مقصودعلی، روضه المتقین، تهران، بنیاد فرهنگ اسلامی کوشانپور، بی‌تا.

معارف، مجید، پژوهشی در تاریخ حدیث شیعه، مؤسسه فرهنگی و هنری ضریح، چاپ اول، 1374.

موسوی عاملی، محمدبن علی، نهایه المرام فی شرح مختصر شرایع الإسلام، قم، جامعه المدرسین فی الحوزه العلمیه، 1413ق.

نجاشی، ابوالعباس احمدبن علی، رجال نجاشی، قم، مؤسسه النشر الإسلامی، چاپ ششم، 1418ق.‏