تبیین کنش های ناسازگارانه مردان در خانواده های ایران

علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد

مقاله 1، دوره 14، شماره 2 - شماره پیاپی 30، اسفند 1396، صفحه 1-30   

نوع مقاله: علمی - پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jss.v14i2.18644

نویسندگان

احمدرضا اصغرپور ماسوله^* ؛ غلامرضا صدیق اورعی؛ مهدی کرمانی

دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

نهاد خانواده یکی از قدیمی‌ترین نهادهای جوامع بشری است. اعضای جدید جامعه در خانواده به دنیا می‌آیند و اجتماعی می‌شوند. خانواده به‌عنوان یک نظام اجتماعی، انجام کارکردها و تعادل خود را متأثر از عناصر سازندة خود به دست می‌آورد. یکی از نشانه‌های عدم تعادل و عدم موفقیت خانواده وقوع طلاق؛ یعنی فروپاشی آن است. در جامعة ایران چون قیود فرهنگی هنوز به راحتی طلاق را نمی‌پذیرد، برای بررسی عدم تعادل در خانواده به بررسی کنش‌های ناسازگارانة مردان پرداخته‌ایم. برای تبیین ناسازگاری‌ها عواملی مانند عدم تحقق آرزوهای اعضای خانواده دربارة دیگر اعضا، عدم توافق ارزشی اعضای خانواده، ابهام نقش اعضای خانواده، احساس ناهماهنگی نقش و پایگاه و تفسیر ناسازگار نقش بررسی شده‌‌اند. این عوامل همه معطوف به ویژگی‌های خانواده به‌عنوان یک کلیت هستند. داده‌های این پژوهش حاصل مصاحبه با پدر، مادر، فرزند پسر و فرزند دختر در 944 خانواده در هشت شهر بزرگ ایران است. تحلیل ساختاری مشکلات مؤثبر رفتار ناسازگارانة مرد (دارندة نقش‌های پدری و شوهری) نشان داد که بیشترین اثر بر ناسازگاری از آن متغیر عدم توافق ارزشی است که تأثیرات خود را از طریق متغیر تفسیر ناسازگار نقش اعمال می‌کند.

کلیدواژه‌ها

خانواده؛ هنجار؛ ارزش اجتماعی؛ پایگاه اجتماعی؛ ناسازگاری

مراجع

1. احمدی، ح؛ گروسی، س. (1383). بررسی تأثیر برخی عوامل اجتماعی و فرهنگی بر نابرابری جنسیتی در خانواده‌های شهر کرمان و روستاهای پیرامون آن، مطالعات زنان، 2 (6)، 50-30.

2. آزادمرزآبادی، ا. (1387). بررسی رابطة نظام ارزشی خانواده با ارزش‌های نوجوانان. علوم رفتاری. 2 (2)، 125-117.

3. آشوری، م و روایی، ا. (1389). خانواده و روسپیان خیابانی، حقوق سیاسی، 40 (1)، 20-1.

4. بودن، ر. (1383). منطق کنش اجتماعی. (ترجمه عبدالحسین نیک‌گهر). تهران: نشر توتیا.

5. بودن، ر. (1385). فرهنگ جامعه‌شناسی انتقادی. (ترجمه عبدالحسین نیک‌گهر). تهران: فرهنگ معاصر.

6. پرویزی، س.، سیدفاطمی، ن و کیانی، ک.د. (1388). پویایی خانواده و سلامت زنان: پژوهش کیفی، مطالعات زنان،7 (20)، 57-45.

7. حمیدی، ف.، افروز، غ. ع.، رسو‌ل‌زاده طباطبایی، س.ک و کیامنش، ع.ر. (1383). بررسی ساخت خانوادة دختران فراری و اثربخشی خانواده‌درمانی و درمانگری حمایتی در تغییر آن، مجلة روان-شناسی، 8 (30)، 127-114.

8. رجبی، غ.ر.، چهاردولی، ح.ا. و عطاری، ی.ع. (1386). بررسی رابطة عملکرد خانواده و جو روانی - اجتماعی کلاس با ناسازگاری دانش‌آموزان دبیرستانی شهرستان ملایر. علوم تربیتی و روان‌شناسی، 4 (2-1) 128-113.

9. روشه، گ. (1375). سازمان اجتماعی. (ترجمه هما زنجانی‌زاده)، تهران: انتشارات سمت.

10. ساروخانی، ب. (1372). طلاق. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

11. سعیدیان، ف.، نوابی‌نژاد، ش و کیامنش، ع.ر. (1387). بررسی رابطة بین ساختار قدرت در خانواده با تعارضات زناشویی، تازه‌ها و پژوهش‌های مشاوره، 7 (28)، 51-35.

12. سفیری، خ؛ میرزا محمدی، م. (1385). اعتماد به همسر: مطالعة موردی، زنان شهر تهران، مجلة مطالعات اجتماعی ایران، 1 (1)، 157-125.

13. سفیری، خ؛ آراسته، ر. (1387). بررسی رابطة سرمایة اقتصادی زنان با نوع روابط همسران در خانواده، مجلة تحقیقات زنان، 2 (1) 147-114.

14. سفیری، خ؛ غفوری، م. (1388). بررسی هویت دینی و ملی جوانان شهر تهران با تأکید بر تأثیر خانواده، پژوهش جوان، فرهنگ و جامعه. (2)، 27-1.

15. شهرکی ثانوی، ف.، نویدیان، ع.، انصاری مقدم، ع. ر و فرجی‌شوی، م. (1390). بررسی رابطة الگوهای ارتباطی خانواده بر کیفیت زندگی نوجوانان، مشاوره و روان‌درمانی خانواده، 1 (1)، 114-101.

16. صلاحیان، ا. کجباف، م. ب.، نوری، ا.، مولوی، ح و حسن زاده، م. (1389). برخی عوامل سازمانی مؤثر بر تعارض کار – خانواده، دانشور رفتار، 17 (43)، 30-21.

17. قاسمی، و. و کاظمی، م. (1387). تحلیلی جامعه‌شناختی بر نقش خانواده در میزان برخورداری از سرمایة اجتماعی، علوم اجتماعی مشهد، 5 (1) 218-189.

18. کفاشی، م. (1389). آثار نظم و تضاد خانواده بر خشونت علیه کودکان. پژوهش اجتماعی، 3 (6)، 108-75.

19. کریم منصوریان، س. م و فخرایی، س. (1387). تحلیل جامعه‌شناختی تعارضات همسران در خانواده‌های شهر شیراز، تحقیقات زنان، 2 (1)، 111-75.

20. گلچین، م. (1381). تمایل به پرخاشگری در نوجوانان و نقش خانواده، دانشگاه علوم پزشکی قزوین، (6)، 41-36.

21. مرادی، ع. ر.، اکبری زردخانه، س.، چراغی، ف و فولادوند، خ. (1388). بررسی تأثیر ساختار خانواده و حمایت اجتماعی در خودکشی دانشجویان، فصل‌نامة خانواده‌پژوهی، 5 (20)، 502-487.

22. موسوی، ا. ا. (1382). بررسی کیفی/ کمی عملکرد خانوادة معتادان جوان، مطالعات زنان، 1 (3)، 88-59.

23. مهدوی، م. ص. (1375). عوامل مؤثر بر رضایت زوجین. تهران: نشر مبتکران.

24. نجفی، م.، احدی، ح و دلاور، ع. (1385). بررسی رابطة کارایی خانواده و دین‌داری با بحران هویت، دانشور رفتار، 13 (16)، 26-17.

25. نجمی، س. ب و فیضی، آ. (1390). بررسی رابطة ساختاری کارکرد خانواده و عزت نفس با پیشرفت تحصیلی در دختران دبیرستانی، پژوهش‌های نوین روان‌شناختی. 6 (22)، 126- 103.

26. واحدیان عظیمی، ا.، الحانی، ف.، احمدی، ف. ا. و کاظم‌نژاد، ا. (1388). تأثیر الگوی توانمندسازی خانواده - محور بر سبک زندگی بیماران مبتلا به انفارکتوس قلبی. پرستاری مراقبت ویژه، 2 (4)، 133-127.

27. یحیی‌زاده، ح. (1388). تأثیر عوامل خانوادگی بر گرایش افراد به سوء مصرف مواد مخدر. پژوهش اجتماعی، 2 (5)، 142-123.

28. Browne, M. W., & Cudeck, R. (1993). Alternative ways of assessing model fit. In K. A. Bollen, & J. S. Long (Eds.), Testing structural model equation. London: Sage, 220-243.

29. Chibucos, T. R., & Leite, R. W. (2005). Readings in family theory. London: Sage.

30. Fevert, U. (2003). Changing masculinities in Central Europe: duelling and its aftermath. In Family and gender: changing values in Germany and India. M. Pernua, A. Imitiaz, & H. Reinfield (Eds.). New Delhi: Sage Publications, 162-179.

31. Hedstrom, P., & Stern, C. (2006). Rational choice theory and sociology. In L. Blume, & S. Durlauf, The new Palgrave dictionary of economics. London: Palgrave, 12-44.

32. Marshall, G. (1998). Oxford dictionary of sociology. Oxford: Oxford University Press.

33. Parsons, T. (1978). Social systems and evolution of action theory. Massachusetts: The Free Press.

34. Pernua, A. Imitiaz, & H. Reinfield (2003). Family and gender changing values in Germany and India. London: Sage.

35. Tanaka, J. S., & Huba, G. H. (1989). A general coefficient of determination for covariance structure models under arbitrary GLS estimation. British Journal of Mathematical and Statistical Psychology, 42, 233-239.