بررسی دگرگونی مفهومی امّی و ‌امّت‌‌ها در عهد عتیق، عهد جدید و قرآن کریم

علوم قرآن و حدیث

مقاله 1، دوره 46، شماره 2، بهمن 1393، صفحه 91-116   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/naqhs.v46i2.18039

نویسنده

حسین حیدری^*

دانشگاه کاشان

چکیده

نوشتار پیش‌ رو در جستجوی تبیین مفهوم ‌امّت‌ها و انحصارگرایی قومی در پرتو کتاب مقدس و مفهوم امّی و امّیون در قرآن کریم است. آیا عنوان امّی معادل مشرکان و بت پرستان است، یا به افراد غیر یهودی اطلاق می‌شود؟ همچنین امّی خوانده شدن حضرت محمد (ص) در قرآن، آیا ناظر بر بیسوادی آن بزرگوار است، یا می‌توان این لقب را نیز در پرتو پیشینه‌ی واژه درکتاب مقدس به معنای افراد غیر یهودی یا هرفرد نا آشنا به عهدین دانست؟
این مقاله با مروری بر کاربرد این اصطلاح در عهد قدیم و عهد جدید، و همچنین با نگاه کلی و نیز به ترتیب کتب مختلف عهدین، نتیجه می‌گیرد که لفظ ‌امّت در بخش‌های نخستین عهد قدیم به همه جوامع از جمله یهودیان اطلاق شده، ولی به‌تدریج به غیر یهود گفته می‌شده است. در عهد جدید واژه امّی فقط به معنای جوامع غیر یهود و غیر مسیحی آمده است. با توجه به پیشینه مفهوم در عهدین و با مروری بر آیاتی که واژه‌های امّی و امّیون در آن‌ها آمده، دریافته می‌شود که منظور از امّی در قرآن مجید، نه فرد بیسواد و ناتوان از قرائت و کتابت، بلکه نا آشنا به تورات و انجیل است، هرچند یهودی یا مسیحی باشد.

کلیدواژه‌ها

‌امّی؛ ‌امّت‌ها؛ امّیون؛ گوی؛ گوییم

مراجع

قرآن کریم، ترجمه محمد مهدی فولادوند، انتشارات دفترمطالعات و معارف اسلامّی، چاپ اول، 1373.

کتاب مقدس، انجمن کتاب مقدس ایران، 1183 م.

بخاری، محمد بن اسماعیل، صحیح البخاری، تحقیق صدقى جمیل العطّار، بیروت، دارالفکر، چاپ اوّل، 2005 م.

راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، بیروت، دارالعلم، دارالشامیه،1412ق.

طباطبائی، محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، قم، مؤسسه مطبوعاتی اسماعیلیان، 1393ق.

طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، تهران، انتشارات ناصرخسرو، 1372.

فخر رازی، محمد بن عمر، مفاتیح الغیب، ‏داراحیاء التراث العربى، ‏بیروت‏، 1420ق.

قرطبی، محمد بن احمد، الجامع لاحکام القرآن، تهران، انتشارات ناصرخسرو، 1364.

مسلم بن حجّاج، الجامع الصحیح، تحقیق صدقى جمیل العطّار، بیروت، دارالفکر، چاپ اوّل، 2004م.

نووی، یحیی بن شرف، المنهاج فی شرح صحیح مسلم بن الحجاج، بیروت، شرکه ابناء شریف الأنصارى، 2007م.

یعقوبی، احمد بن اسحاق، تاریخ یعقوبی، بیروت، دارصادر، قم، موسسه و نشر فرهنگ اهل البیت، بی‌تا.

Adams Hannah, Dictionary of all Religions and Religious Denominations, Published by: James East burn & Company, Boston, 1817.

Britannica Encyclopedia of World Religions, Chairman of Board: Jacob E.Safra, President: Jorge Aguilar, Chicago-London, 2006.

David W.Suter''Gentile'', HarpperCollins Bible Dictionary, Ed: Paul J.Achtemeier, New York, 1996.

Dictionary of Biblical Imagery, Ed:Leland Ryken and others, Inter Varsity Press, USA, 1998

Jacob Neusner and Alan J. Avery, The Routledge Dictionary of Judaism, Peck, Routledge, New York-London, 2004.

Kenneth Atkinson, Religions of the World: Judaism, Chelsea House, Philadelphia, 2004.

Lavinia & Dan Cohn-Sherbok, A Popular Dictionary of Judaism, Routledge Curzon, London –New York, 2005.

Sara E.Karesh and Michell M.hurvitz, Encyclopedia of Judaism, Facts on File, New York, 2006

T.Witton Davies ''Nations", Dictionary of the Bible, Ed: James Hastings, New York, Charles Scribners Sons, 1909.