مطالعۀ نقش تعدیل‌کنندۀ سرمایۀ اجتماعی و ابعاد آن در ارتباط با قوم‌گرایی در جوانان ۱۸ تا ۲۹ سال شهر تبریز

علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد

مقاله 2، دوره 14، شماره 2 - شماره پیاپی 30، اسفند 1396، صفحه 57-84   

نوع مقاله: علمی - پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jss.v14i2.56281

نویسندگان

محمدباقر علیزاده اقدم^* ؛ محمد عباس زاده؛ راویه عابدینی

دانشگاه تبریز

چکیده

قوم‌گرایی همواره به عنوان یک نگرش و رفتار تبعیض‌آمیز تأثیرگذار بر عملکرد افراد طی تعاملات بین فرهنگی در گسترۀ جهانی و به‌ویژه در کشورهای چندقومیتی مطرح می‌شود. بروز چنین موضوعی متأثر از علل و عوامل عدیده‌ای است که تلاش شده است برخی عوامل مرتبط با آن بررسی شود. پژوهش حاضر ﺑﺎ ﺭﻭﺵ ﭘﻴﻤﺎﻳﺸﻲ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ۱۳۹۳ ﺩﺭ ﺷﻬﺮ تبریز ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ. جامعۀ ﺁﻣﺎﺭﻯ ﺗﺤﻘﻴﻖ متشکل از جوانان ۱۸ تا ۲۹ ساله ﺳﺎﻛﻦ ﺷﻬﺮ تبریز است که ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ ﻓﺮﻣﻮﻝ کوکران، ﺣﺠﻢ ﻧﻤﻮنۀ آن‌ها ۳۸۴ ﻧﻔﺮ ﺑﺮﺁﻭﺭﺩ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ. ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ مربوطه ﺑﺎ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﺍﺑﺰﺍﺭ ﭘﺮسش‌نامه گردﺁﻭﺭﻯ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ. یافته‌ها نشان می‌دهد، میزان قوم‌گرایی در جامعۀ مورد بررسی در حد متوسط می‌باشد. همچنین، میزان آن در بین مردان به طور معنی‌داری بیشتر از زنان بوده است. در پایان نیز نتایج تحلیل مسیر نشان می‌دهد که متغیر اعتماد نهادی از طریق متغیرهای انسجام اجتماعی و مشارکت اجتماعی به شکل معنی‌داری بر قومگرایی جوانان تأثیر داشته‌اند.

کلیدواژه‌ها

قوم‌گرایی؛ انسجام اجتماعی؛ مشارکت اجتماعی؛ اعتماد نهادی؛ جوانان؛ تبریز

مراجع

1. احمدلو، ح. و افروغ، ع. (١٣٨١). رابطۀ هویت ملی و هویت قومی در بین جوانان تبریز. مطالعات ملی، 4 (13)، ۱۴۴-۱۰۹.

2. ادﻳﺒﻲ ﺳﺪه، م.، ﻳﺰدﺧﻮاﺳﺘﻲ، ب.، رﺑﺎﻧﻲ ﺧﻮراﺳﮕﺎﻧﻲ، ع. و ﻋﺒﺎس‌زاده، ل. (۱۳۸۸). سنجش سرمایۀ اجتماعی میان گروهی (طیف سام). رﻓﺎه اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ، 10 (38)، ۲۲۰-۱۹۳.

3. ازکیا، م. و غفاری، غ. (۱۳۸۰). بررسی رابطۀ بین انسجام اجتماعی و مشارکت اجتماعی سازمان‌یافتۀ روستاییان در نواحی روستایی شهرستان کاشان. اقتصاد کشاورزی و توسعه، 9 (36)، ۲۰۶-۱۷۵.

4. افشار، س. (۱۳۹۳). بررسی میزان هوش فرهنگی و عوامل اجتماعی مؤثر بر آن در بین دانشجویان خوابگاهی دانشگاه تبریز. پایان‌نامۀ منتشرنشدۀ کارشناسی ارشد علوم اجتماعی دانشگاه تبریز. تبریز، ایران.

5. اﻓﻀﻠﯽ، ر. و ﺿﺮﻏﺎﻣﯽ، ب. (۱۳۸۸). تحلیل بنیادهای ﭘﺎﯾﺪار ﻫﻤﮕﺮاﯾﯽ و ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎی اﻋﺘﺒﺎری ﺗﻬﺪﯾﺪ ﻗﻮﻣﯽ در ایران. پژوﻫﺶ‌ﻫﺎی ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎی اﻧﺴﺎﻧﯽ، (70)، ۹۰-۷۷.

6. پورقلی، م. (١٣٨٦). قومیت‌گرایی در آذربایجان؛ ماهیت و عملکرد. حصون، (14)، ١۹٢-٢١۵.

7. رضایی، ا.، احمدلو، ح. (١٣٨٤). نقش سرمایۀ اجتماعی در روابط بین قومی و هویت ملی: بررسی جوانان تبریز و مهاباد. مطالعات ملی، (٢٤)، 34-7.

8. صالحی امیری، ر. (١٣٨۵). مدیریت تنوع قومی مبتنی بر نظریه‌های سرمایۀ اجتماعی. راهبرد، (٤۰). 50-27.

9. طرزی، ت.، علایی نسب، م. و عبدی اردیزی، ط. (١٣٨٨). بررسی نقش سرمایۀ اجتماعی در امنیت اجتماعی. مطالعات امنیت اجتماعی، (١٨)، 140-125.

10. علی‌پور، پ.، زاهدی، م. ج. و شیانی، م. (۱۳۸۸). اعتماد و مشارکت (بررسی رابطۀ بین اعتماد و مشارکت اجتماعی در شهر تهران). جامعه‌شناسی ایران، 10 (2)، ۱۳۵-۱۰۹.

11. قادرزاده ا. و شفیعی‌نیا، ع. (۱۳۹۱). تأثیر ساختار اجتماعی آموزش بر قوم‌گرایی دانشجویان. علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبائی، (۵۹)، ۲۰۶-۱۶۵.

12. کتابی، م.، ادیبی سده، م.، قاسمی، و. و صادقی ده چشمه، س. (۱۳۸۹). سنجش اعتماد اجتماعی و عوامل مؤثر بر آن در مراکز شهرستا‌ن‌های چهارمحال و بختیاری. جامعه‌شناسی کاربردی، ۲۱ (۴)، ۱۲۲-۹۷.

13. گر، ت. (١٣۷۷). اقلیت‌ها، ملی‌گراها و برخوردهای سیاسی. مطالعات راهبردی. (مترجم: حمیدرضا کریمی)، (1)، 232-207.

14. گیدنز، آ. (١٣٨٤). چشم‌اندازهای جهانی. (مترجم: حمیدرضا جلایی‌پور). تهران: طرح نو.

15. محسنی تبریزی، ع. و هاشمی، م. ر. (۱۳۹۰). تأثیر اینترنت بر هویت اجتماعی دانش‌آموزان (مطالعۀ موردی: دبیرستان‌های شهر اراک در سال 1388-1387)، 3 (2)، 179-157.

16. ﻧﻮاﺑﺨﺶ، م.، ﻋﻄﺎر، س. و اﺑﻮاﻟﺤﺴﻨﯽ، ر. (۱۳۹۱). روﯾﮑﺮد ﺳﯿﺎﺳﺖ ﺷﺒﮑﻪ‌ای: ﺗﻌﻤﯿﻢ اﻧﺪﯾﺸۀ ﺳﺮﻣﺎیۀ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﻪ ﻋﺮصۀ ﺗﺤﻠﯿﻞ دوﻟﺖ. ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت توسعۀ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﯾﺮان، 4 (2)، ۲۱-۷.

17. یوسفی، ع. و اصغرپور ماسوله، ا. ر. (۱۳۸۸). قوم‌مداری و اثر آن بر روابط بین قومی در ایران. جامعه‌شناسی تاریخی، (۱)، ۱۴۴-۱۲۵.

18. Brehm, J., & Rahn, W. (1997). Individual-level evidence for the causes and consequences of social capital. American Journal of Political Science, 41(3), 999-1023.

19. Gillinson, S. (2004). Why cooperate?: A multi-disciplinary study of collective action. Retrieved from https://www.odi.org/sites/odi.org.uk/files/odi-assets/publications-opinion-files/2472.pdf

20. Granovetter, M. (1983). The strength of weak ties: A network theory revisited. Sociological Theory, 1, 201-233.

21. Granovetter, M. S. (1973). The strength of weak ties. American Journal of Sociology, 78(6), 1360-1380.

22. Gudykunst, W. B., & Kim, Y. Y. (2002). Communicating with strangers: An approach to intercultural communication. New York, NY: McGraw-Hill.

23. Hooghe, M. (2008). Ethnocentrism. In In W. A. Darity (Ed.), International encyclopedia of the social sciences (pp. 1-5). Philadelphia, PA: MacMillan Reference.

24. Lin, N., Ensel, W. M., & Vaughn, J. C. (1981). Social resources and strength of ties: Structural factors in occupational status attainment. American Sociological Review, 46(4), 393-405.

25. Lin, Y., & Rancer, A. S. (2003). Ethnocentrism, intercultural communication apprehension, intercultural willingness‐to‐communicate, and intentions to participate in an intercultural dialogue program: Testing a proposed model. Communication Research Reports, 20(1), 62-72.

26. Nesse, R. M. (2000). How selfish genes shape moral passions. Journal of Consciousness Studies, 7(1-2), 227-231.

27. Neuliep, J. W., & McCroskey, J. C. (1997). The development of a U.S. and generalized ethnocentrism scale. Communication Research Reports, 14(4), 385-398.

28. Neuliep, J. W., Chaudoir, M., & McCroskey, J. C. (2001). A cross‐cultural comparison of ethnocentrism among Japanese and United States college students. Communication Research Reports, 18(2), 137-146.

29. Parker, D., & Song, M. (2006). Ethnicity, social capital and the Internet. Ethnicities, 6(2), 178-202.

30. Putnam, R. D. (2000). Bowling alone: The collapse and revival of American community. New York, NY: Simon & Schuster.

31. Putnam, R. D., Leonardi, R., & Nanetti, R. Y. (1993). Making democracy work: Civic traditions in modern Italy. Princeton, NJ: Princeton University Press.

32. Robinson, A. L. (2016). Ethnic diversity, segregation, and ethnocentric trust in Africa. Retrieved from http:// afrobarometer.org/ sites/ default/ files/ publications / Working %20 papers / afropaperno166 .pdf

33. Shaffer, M. A., Harrison, D. A., Gregersen, H., Black, J. S., & Ferzandi, L. A. (2006). You can take it with you: Individual differences and expatriate effectiveness. Journal of Applied Psychology, 91(1), 109-125.

34. Sinkovics, R., & Holzmüller, H. (1994, May). Ethnocentrism: A key determinant in international corporate strategy formulation? A workshop paper presented at EIBA International Conference, Warsaw, Poland.

35. Stone, W. (2001). Measuring social capital: Towards a theoretically informed measurement framework for researching social capital in family and community life. Melbourne, Australia: Australian Institute of Family Studies.

36. Sumner, W. G. (2014). Folkways: A study of the sociological importance of usages, manners, customs, mores, and morals. Boston, MA: Create Space Independent.

37. Wrench, J. S., Corrigan, M. W., McCroskey, J. C., & Punyanunt-Carter, N. M. (2006). Religious fundamentalism and intercultural communication: The relationships among ethnocentrism, intercultural communication apprehension, religious fundamentalism, homonegativity, and tolerance for religious disagreements. Journal of Intercultural Communication Research, 35(1), 23-44.