بررسی منشأ کرومیت و عناصر گروه پلاتین در افیولیت شمال نائین

زمین شناسی اقتصادی

مقاله 2، دوره 3، شماره 2 - شماره پیاپی 5، بهمن 1390، صفحه 111-125   

نوع مقاله: علمی- پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/econg.v3i2.11438

نویسندگان

رضا شمسی پور دهکردی¹؛ مریم صادقی²؛ زهره غلامی فشارکی^{* 2}

¹اصفهان

²آزاد اسلامی واحد خوراسگان

چکیده

افیولیت ملانژ نائین در 140 کیلومتری شرق اصفهان واقع است. از نظر مطالعات زمین شناسی، افیولیت این منطقه یکی از افیولیت‌های مزوزئیک مربوط به میکروپلیت غرب ایران مرکزی در پهنه ارومیه - دختر محسوب می گردد. سنگ حاکم منطقه پریدوتیت و پریدوتیت سرپانتینی شده است. این پریدوتیت ها از لرزولیت، هارزبورژیت و دونیت های جایگزینی تشکیل شده و متعلق به رخساره اسپنیل پریدوتیت می باشند. پاراژنز کانه ها در پریدوتیت کرومیت، ایرارسیت، مگنتیت، هماتیت، پنتلاندیت، میلریت، کالکوپیریت، پیریت و کوولین می باشند. شواهد ژئوشیمی سنگ میزبان و کرومیت نشان دهنده سری ماگمائی تولئیتی می باشد و تیپ این کرومیت آلپی است. عناصر گروه پلاتین (Ir,Pt,Pd,Os)در کرومیت غنی شدگی دارند. الگوی نمودار عنکبوتی REE تاییدی دیگر بر فرآیند ذوب بخشی و وجود سری بونینیتی می باشد.

کلیدواژه‌ها

نایین؛ کرومیت؛ عناصر گروه پلاتین؛ افیولیت

مراجع

[1] Davoudzadeh M., " Geology and Petrography of the Area North of Nain, Central Iran", Geological survey of Iran v 14 (1972).

[2] جباری ع.، "زمین شناسی و پترولوژی افیولیت های شمال نائین"، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه اصفهان(1376) 162 ص.

[3] رضایی ز.،"مطالعه پترولوژی پلاژیوگرانیت ها و سنگهای وابسته در افیولیت نائین (ایران مرکزی)"، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه اصفهان(1385) 139ص.

[4] پیرنیا نائینی ت.، "پترولوژی پریدوتیت‌های گوشته افیولیت نائین (استان اصفهان"، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم، دانشگاه اصفهان (1386) 191ص.

[5] Sengor A. M.C.," A new model for the late Paleozoic – Mesozoic tectonic evolution of Iran and implications for Oman”, In : Robertson A.H.F., Searle M.P., Ries AC., (Eds.), The Geology and Tectonics of the Oman region : Geoloical Society, London, Special Publication v 49(1990)797-831.

[6] Lippard S. J. A., Shelton W., I. G. Gass., " Theophiolite of Northern Oman", Department of Earth Sciences, the Openmuniversity, Milton Keynes MK7 6AA, UK. Memoir v 11(1986).

[7] Hassanipak A. A., Ghazi A. M., " petrochemistry, 40 Ar-39Ar ages and tectonics of the NaienOphiolite, Central Iran", GSA Annual Meeting, Reno Nevada (2000) 237-238.

[8] Stocklin J., " Possible ancient continental margin in Iran", In: Burk C. A., Drake C.L. (Eds)., The Geology of Continental Margins. Springer, Berlin (1974)873-887.

[9] Stoneley R., " Evoulution of the continental margins bounding a former southern Tethys", In : Burk C., Drake C.(Eds.)., The Geology of Continental Margins: Springer, Berlin (1974)889-903

[10] Stoneley R., "On the origin of ophilite complexes in the southern Tethys region", Tectonophysics V 25(1975)303-322.

[11] Piccardo G. B. A., Zanetti E., Poggi G., Spagnolo O., Muntener, "Melt/peridotite interaction in the southern Lanzoperidotite", Field, textural and geolchemical evidence, Journal Lithos(2006)1-29.

[12] Vernon R. H., " Metamorphic processes", Allen and Unwin , London(1976).

[13] Barnes S. J., Naldrett A. J., Gorton M. P., "the origin of PGE in terrestrial magmachem", Geod V 53 (1985) 303-323.

[14] Matsumoto L., Arai S., "Petrology of dunite /harzburgite with decimeter- scale stratification in a drill core from the Trai-Misaka ultramafic complex, southwestern japan", Journal of Mineralogy and Petreology Sciences v 96(2001)19-28.

[15] Zaccarin F., "Platinum-group element mineralogy and geochemistry of chromitite of the Kluchevskoyophiolite complex", central Urals (Russia), Ore Geology Reviews 33(2008)20–30.

[16] Leblance M., Ceuleneer G., "Chromite crystallization in a multicellular magma flow: Evidence from a chromitite dike in the Oman ophiolite: Lithos, Elsevier Science Publishers", v 27 (1992) 231-257.

[17] Leblance M., Nicolas A., "Les Chromititesophioliques", Chronique de la RechercheMiniere v 507 (1992) 3-25.

[18] Kamenetsky V. S., Crawford A. J., Meffre S., "Factors controlling chemistry of magmatic spinel: an empirical study of associated olivine,

Cr-spinel and melt inclusions from primitive rocks", J. Petrol 42 (2001) 655–671.

[19] LeMee L., Girardeau J., Monnier C., " Mantle segmentationalong the Oman ophiolite fossil mid-ocean ridge", Nature 432 (2004) 167–172.

[20] Mitchell R. H., Keays R. R., "Abundance and distribution of gold, palladium and iridium in some spinel and garnet lherzolites: implications for the nature and origin of precious metal-rich intergranular components in the upper mantle", GeochimicaCosmochimaActa 45(1981)2425–2442.

[21] Ahmed A. H., Arai S., Yaser M. A., Rahimi A., " Spinel composition as a petrogenetic indicator of the mantle section in the NeoproterozoicBouAzzerophiolite", Anti-Atlas, Morocco Precambrian Research 138 (2005) 225–234.

[22] Arai S., " Chemistry of chromian spinel in volcanic rocks as a potential guide to magma chemistry”: Mineralogical Magazine v 56(1992) 173-184.

[23] Arai S., Abe N., " Possible presence of podiformchromitite in the arc mantle", Chromititexenolithes from the Takashima alkali basalt, south – west Japan arc MineraliumDeposita v 29(1994) 434-438.

[24] Edwards S. J., Pearce J. A., Freeman J., " New insights concerning the influence of water during the formation of podiform chromite", In : Dilek Y., Moores E. M., Elthon D., Nicolas A., (Eds) ophiolites and oceanic crust: new insights from field studies and the ocean drilling program, boulder : Geologica Society of America, Special Paper, Colorado v 349 (2000) 139-147.

[25] Roberts S., "Ophioliticchromitite formation: a marginal basin phenomenon", Economic Geology v 83(1988)1034-1036.

[26] Zhou M. F M., Sun R., Keays R., Kerrich R.W., " Controls of platinum – group element distributions of podiformchromitites: a case study of high – Cr and high – Al chromitites for Chinese orogenic belts", Geochimica et cosmochimicaActa v 62(1998)677- 688.

[27] Bons P. D., Urai J. L., "Syndeformational grain growth : microstructures and kinetics", Journal of Structural Geology v 14 (1992) 1101-1109.

[28] Naldrett A. J.," Models for the formation of strata-bound concentrations of platinum-group elements in layerd intrusions. In: Kirkham RV, Sinclair WD, Thorpe RI, Duke JM(eds) Mineral deposit modeling", Geol Ass Can Spec v 40(1993)373-387.

[29] Slater D., "The effects of chemical composition upon the reducibility of Zimbabwe Jnst Mineral", v 43(1980)1-39.

[30] Buchl A., Brugmann G., Batanova V. G., " Formatin of podiformchromitite deposits: implications from PGE abundances and Os isotopic compositions of chromites from the Troodoscomplec", Cyprus v 208 (2004) 217-232.

[31] Wilson A. H., Murahwi C. Z, Coghill B. M., " the geochemistry of the PGE subzone in the Selukwesubchamber, Great Dyke: an in traformational layer model for platinum-group elements in layerd intrusions", Mineral Petrol v 68(2000)115-140.

[32] حسنی پاک ع.ا.،" اکتشافات ذخایر طلا"، انتشارات دانشگاه تهران (1378) 609 ص.

[33] Taylor S. R., McLennan S. M.," The Continental Crust: its Composition and Evolution. Blackwell", Cambridge (1985) p 312.

[34] Proenza J. A., Gervilla F., Melgarejo J. C., "Genesis of sulfide-rich chromite ores by the interaction between chromitite and pegmatitic olivine-norite dikes in the Potosi Mine, eastern Cuba, Mineral", Deposita v 36(2001)658-669.

[35] Sun S. S., McDonough W. F.,"Chemical and isotopic systematics of oceanic basalts", implications for mantle composition and processes. In: Saunders A. D., Norry M. J., (eds.), Magmatism in ocean basins, Geol.Soc, London, Spec Pub 42(1989) pp 313-345.