بررسی روند 50 ساله تغییرات سطح زیر کشت، عملکرد و تولید غلات در کشور و پیش بینی وضعیت آینده

پژوهشهای زراعی ایران

مقاله 5، دوره 4، شماره 1 - شماره پیاپی 7، 1385، صفحه 49-70   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/gsc.v4i1.1318

نویسندگان

احمد زارع فیض آبادی^{* 1}؛ علیرضا کوچکی²؛ مهدی نصیری محلاتی²

¹مرکز تحقیقات کشاورزی طرق

²دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

روند تغییرات سطح زیر کشت، عملکرد و تولید گندم، جو و برنج به عنوان سه غله اصلی کشور در فاصله سالهای 82-1350 در قالب سری های زمانی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت و وضیعت آینده تولید غلات در کشور با ادامه سری زمانی برای سالهای 1400-1382 پیش بینی گردید. نتایج نشان داد که سطح زیر کشت غلات کشور در طی دوره 32 ساله داده ها پس از افزیش اولیه تقریبا به ثبات رسیده و سطح زیر کشت فعلی تا سال 1400 حفظ خواهد شد. البته روند افزایش سطح زیر کشت گندم آبی و برنج با سرعت اندکی ادامه دارد. عملکرد غلات کشور در طی 32 سال گذشته بطور قابل ملاحظه ای افزایش یافته و این افزایش که در مورد غلات آبی (5/62 کیلوگرم در سال) و برنج (7/69 کیلوگرم در سال) نسبت به غلات دیم (6/12 کیلوگرم در سال) بمراتب چشمگیر تر است، تا سال 1400 ادامه خواهد داشت. بر این اساس تولید کل غلات در کشور علیرغم ثبات نسبی سطح زیر کشت، به دلیل افزایش عملکرد در واحد سطح افزایش یافته و بر اساس پیش بینی های این تحقیق در افق 1400 از مرز 26 میلیون تن خواهد گذشت. البته بر اساس یافته های این مطالعه تولید سرانه غلات که در طی سالهای میانی دوره مطالعه افزایش قابل توجهی یافته بود، مجددا کاهش یافته بطوریکه در حال حاضر برابر 310 کیلوگرم می باشد که نسبت به سال مبدا تغییر چشمگیری را نشان نمی دهد. بعلاوه به دلیل پیشی گرفتن رشد جمعیت از رشد تولید غلات در کشور به نظر می رسد که تا سال 1400 افزایش قابل توجهی در تولید سرانه غلات در کشور بوجود نخواهد آمد. در مجموع ارزیابی روند تولید غلات در کشور و مقایسه آن با وضعیت تولید این محصولات در جهان، آسیا و خاور میانه نشان می دهد که تولید فعلی غلات در ایران نسبت به میانگین جهانی و میانگین منطقه ای آن مطلوب می باشد.