بررسی و تحلیل حدیث تلازم معرفت نفس و معرفت رب

جستارهایی در فلسفه و کلام

مقاله 2، دوره 44، شماره 1 - شماره پیاپی 88، تیر 1391، صفحه 32-45   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/philosophy.v44i1.13944

نویسنده

علی اله‌بداشتی^*

چکیده

با توجه به اهمیت خداشناسی و شناخت بهترین راه‌های آن در فرهنگ اسلامی در این مقاله روش معرفت نفس بر اساس حدیث «من عرف نفسه فقد عرف ربه» از نگاه عالمان شیعه بررسی شده است و تلاش شده تا به روش تحلیلی اجزای حدیث شریف بازشناسی شده و قرائت‌های مختلف تجربی، فلسفی، عرفانی و قرآنی آن بررسی شود، این نتیجه حاصل آمد که هر یک از قرائت‌های مذکور از حدیث، ما را به خدا می‌رساند اما ارزش معرفتی آن‌ها متفاوت است به گونه‌ای که معرفت قرآنی برترین معرفت‌ها و شناخت تجربی در مرتبه آخر قرار می‌گیرد.

کلیدواژه‌ها

معرفت؛ نفس؛ انسان؛ پروردگار

مراجع

قرآن کریم.

ابن خزیمه، محمد بن اسحاق؛ کتاب‌التوحید، عبدالعزیز بن ابراهیم، ریاض: 1418 ق، 1997م.

تجلیل تبریزی، ابوطالب؛ پایه‌های علمی و منطقی عقاید اسلامی، قم: نشر تسنیم، 1380.

تفتازانی، مسعود بن عمر؛ شرح العقائد‌النسفیه، محمد عدنان درویش، بی‌جا، بی‌تا.

جوادی آملی، عبدالله؛ تفسیر انسان به انسان، قم: نشر اسراء، 1386.

حسن‌زاده آملی، حسن؛ سرح‌العیون فی الشرح‌العیون، قم: بوستان کتاب، 1387.

رسائل اخوان‌الصفا و خلان الوفاء، قم نرم‌افزار کتابخانه حکمت اسلامی، 1387.

رسولی محلاتی، سید هاشم؛ شرح غررالحکم و دررالکلم آمدی، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، 1378.

سبزواری، هادی بن مهدی؛ مجموع رسائل، تعلیق و تصحیح: سید جلال الدین آشتیانی، تهران: انجمن حکمت و فلسفه، 1360.

سمیعی، مجید؛ گفت و گو با سایت خبری فارس نیوز، شماره 8609250179، http://farsnews.ir

سهروردی، یحیی بن حبش؛ مجموعه مصنفات، نرم افزار کتابخانه حکمت اسلامی، 1387.

شهرستانی، محمد بن عبدالکریم؛ الملل و النحل، امیرعلی مهنا، علی حسن فاعور، بیروت: دارالمعرفه، 2001 م.

صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم؛ اسفار، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1410 ق، 1990م.

صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم؛ الشواهد‌الربوبیۀ، تهران: مرکز نشر دانشگاهی 1360.

صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم؛  رساله سه اصل، محمد خواجوی، تهران: انتشارات مولی، 1376.

طباطبایی، سید محمدحسین؛ المیزان فی تفسیر‌القرآن، بیروت: مؤسسه اعلمی، 1417 ق، 1997م.

علامه حلّی، حسن بن یوسف؛ کشف‌المراد فی شرح تجرید‌الاعتقاد، شرح حسن‌زاده آملی، قم: نشر اسلامی، 1407 ق.

قاضی سعید قمی، محمد سعید بن محمد مفید؛ شرح توحید‌الصدوق، تصحیح نجفقلی حبیبی، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1381.

قاضی عبدالجبار بن احمد؛ شرح الاصول‌الخمسه، تحقیق و مقدمه عبدالکریم عثمان، قاهره: مکتبه وهبه، 1416 ق، 1996م.

لاهیجی، عبدالرزاق بن علی؛ گوهر مراد، قم: موسسه تحقیقاتی امام صادق، 1383.

مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی؛ بحارالانوار: الجامعه‌الدرر اخبار الائمه الاطهار، بیروت: الوفاء، داراحیا التراث العربی، ‎۱۴۰۳ ق.

مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی؛ توحید مفضل، تهران: کتابخانه صدرا، بی‌تا.

مصباح‌الشریعه و مفتاح‌الحقیقه، منسوب به امام صادق (ع)، بیروت: مؤسسه اعلمی، 1403 ق، 1983م.

مطهری، مرتضی؛ توحید، تهران: انتشارات صدرا، 1375.

نقوی قائنی، محمدتقی؛ مفتاح‌السعاده فی شرح نهج‌البلاغه، نشر قائم، بی جا، 1385.