نارسائی شهرت روایی درعرصه‌ی فقه و حدیث

فقه و اصول (Fiqh va uṣūl)

مقاله 3، دوره 45، شماره 2 - شماره پیاپی 93، شهریور 1392، صفحه 57-74   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/fiqh.v0i0.9228

نویسندگان

فقیهی صدر فقیهی صدر^{* 1}؛ عباسعلی سلطانی²؛ حسین ناصری مقدم²

¹دانشجوی دکتری دانشگاه فردوسی مشهد

²دانشیار دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

اکثر اصولیین شهرت روایی را به معنای شیوع و گستردگی نقل روایت در کتابها و جوامع روایی گرفته‌اند، که بر اساس این تعریف، شهرت روایی نه ‌تنها جابر ضعف سند روایت نمی‌شود؛ بلکه در تعارض روایات هم از اسباب و عوامل ترجیح به شمار نمی‌رود. چون کثرت نقل یک روایت در کتابها دلیل بر صحت آن روایت نمی‌شود. «ربِّ شهرة لااصلِ لَها» چه بسا امور مشهوری که هیچ اصل و اساسی ندارند!
شهرت روایی به تنهایی بدون همراه شدن با شهرت عملی به هیچ وجه رُجحانی برای روایت ایجاد نمی‌کند؛ بلکه اگر روایت مشهور مورد اعراض فقها قرار گیرد از نشانه‌های ضعف و سستی آن به شمار می‌رود.

کلیدواژه‌ها

شهرت روایی؛ شهرت عملی؛ مشهور؛ مستفیض؛ حدیث

مراجع

آل الشیخ راضی، محمد طاهر، بدایة الوصول فی شرح کفایة الاصول، دارالهدی، چاپ دوم 1426ق

ابن ابی جمهورالاحسائی، عوالی الئلالی، قم، چاپخانه سیدالشهداء، چاپ‌‌‌‌‌‌‌‌اول 1405ق

ابن منظور، لسان العرب، دارالفکر، بی‎تا

احمدبن‌فارس‌زکریا، معجم مقاییس اللغة، تحقیق: عبدالسلام محمد هارون، مکتب الاعلام الاسلامی، 1404ق         

انصاری، شیخ مرتضی، فوائدالاصول، قم، اسماعیلیان، چاپ سنگی، بی‌تا. 

بروجردی، حمدحسین، نهایة الاصول، به قلم حسین‏علی منتظری، نشرتفکر، چاپ اول، 1415ق           

جوهری، اسماعیل‌حماد، الصحاح، تاج ‌اللغة و صحاح ‌العربیة، تحقیق: احمدعبدالغفور عطار، الطبعةالرابعة، 1407ق                          

حرعاملی، محمدبن حسن، وسائل الشیعة، تحقیق: عبدالرحیم ربانی شیرازی، تهران، دارالکتب الاسلامیة،

حکیم طباطبائی، سیدمحسن، حقایق الاصول، قم،  موسسه آل البیت (ع)

حیدری، سیدعلی نقی، اصول استنباط، تهران، دارالکتب الاسلامیة، چاپ دوم،1364    

خراسانی، محمدکاظم، کفایةالاصول، محشی‌میرزا ابوالحسن مشکینی، تهران،  کتابفروشی اسلامیة، چاپ ششم،1366  

خویی، سیدابوالقاسم، مصباح الاصول، چاپ نجف، 1386ق   

زبیدی، تاج العروس من جواهر القاموس، تحقیق: علی شیری، بیروت، دارالفکر،1414ق

سبحانی، جعفر، دروس فی علمی الرجال و الدرایة، قم، المرکزالعلمی للدراسات الاسلامیة

ـــــــــــــــــــــ، المحصول‌فی‌علم‌الاصول، نگارش: سید ‌محمود جلالی‌مازندرانی، قم،  موسسه‌امام صادق (ع)،1414ق

ـــــــــــــــــــــ، الوسیط فی علم الاصول، قم، مؤسسه امام صادق (ع)، چاپ سوم

شعرانی، ابولحسن، رساله‌ای در علم درایة، مجله نورعلم، شماره 50 و 51

شهید ثانی، زین‌الدین‌بن‌علی‌، الدرایة، مجمع علمی اسلامی، چاپ اول،1404ق

ـــــــــــــــــــــــــ، الدرایةفی‌علم‌مصطلح‌الحدیث، مطبعه‌النعمان، نجف، منشورات مکتبه المفید، ایران، قم

ـــــــــــــــــــــــــ، الرعایةفی‌علم الدرایة، تحقیق: عبدالحسین‌ محمد علی‌ بقال، قم،  مکتبة آیت‌الله العظمی المرعشی النجفی، چاپ اول 1408ق

شیخ بهائی، بهاءالدین محمدعاملی، اربعین، ترجمه: شمس الدین محمدخاتون آبادی، انتشارت حکمت، چاپ اول 1368

ـــــــــــــــــــــــــــ، الوجیزةفی علم الدرایة،  احمدشیرازی، تهران،1321ق

شیخ‌حسین‌بن‌عبدالصمدعاملی، وصول‌الاخیارالی‌اصول الاخبار، تحقیق: سیدعبداللطیف کوهکمری، قم،مجمع الذخائر الاسلامیة، مطبعةالخیام، 1401ق

صدر، سیدمحمدباقر، دروس فی علم الاصول الجزءالاول من الحلقة الثالثة،  موسسه انتشارات دارالعلم، چاپ اول 1428ق

طُریحی، شیخ‌فخرالدین، مجمع‌البحرین، تحقیق: سیداحمد‌حسینی، انتشارات مرتضوی، چاپ اول

عراقی، ضیاءالدین، نهایةالافکار، نگارش:شیخ محمدتقی بروجردی نجفی، قم، انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه بی‏تا

ـــــــــــــــــ، منهاجةالاصول، به قلم: محمدابراهیم‌کرباسی، بیروت، ، درالبلاغة، چاپ اول 1411ق

فاضل‌لنکرانی، محمد،  ایضاح‌الکفایة، به قلم سیدمحمدحسینی قمی، موسسه مطبوعاتی دارالکتاب (جزایری)، چاپ سوم 1378                           

کلینی، محمدبن یعقوب، اصول کافی، ترجمه سیدحسن مصطفوی، تهران، انتشارات علمیة اسلامیة

گرجی، ابوالقاسم، تاریخ فقه وفقها، تهران، سمت، 1377

مامقانی، عبدالله، مقیاس‌الهدایة‌فی‌علم الدرایة، تحقیق: محمدرضامامقانی، بیروت، مؤسسه آل البیت لإحیاء التراث، چاپ اول،1411ق

مدیرشانه چی، کاظم، علم الحدیث، قم، دفترانتشارات اسلامی، چاپ هفدهم،1382

مشکینی، علی، اصطلاحات الاصول، قم، نشرالهادی، چاپ ششم

مظفر، محمدرضا، اصول الفقه، بیروت، موسسه اعلمی للمطبوعات

مکارم شیرازی، ناصر، انوارالاصول، به قلم احمدقدسی، انتشارات نسل جوان، چاپ دوم،1416ق

موسوی خمینی، روح الله، تنقیح الاصول، به قلم حسین تقوی اشتهاردی، موسسه تنظیم ونشرآثارامام خمینی، چاپ اول 1377

موسوی‌سبزواری، سیدعبدالاعلی، تهذیب‌الاصول، بیروت، انتشارات الدارالاسلامیة، چاپ دوم 1406ق

میرداماد، محمدباقرالحسینی‌الاسترآبادی، الرواشح‌السماویة، تحقیق: غلامحسین قیصریه ها، نعمةالله جلیلی، دارالحدیث للطباعةوالنشر، چاپ اول 1422ق

نائینی، میرزامحمدحسین، فوائدالاصول، نگارش: شیخ‌محمد‌علی‌کاظمی، قم، موسسه‌‌ نشراسلامی، چاپ اول،1409ق