نابرابری های درآمدی و رفاه پایدار شهری(مطالعه ی موردی: کلان شهر شیراز)

جغرافیاوتوسعه ناحیه ای

مقاله 4، دوره 9، شماره 1 - شماره پیاپی 16، شهریور 1390   

نوع مقاله: علمی- پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/geography.v9i16.11030

نویسندگان

محمود اکبری^* ؛ مسعود تقوایی؛ علی زنگی آبادی؛ حمیدرضا وارثی

چکیده

نوشتار حاضر به بررسی و تحلیل نقش نابرابری های درآمدی در نیل به رفاه پایدار در کلان شهر شیراز می پردازد. این پژوهش تعدادی از روش های اندازه گیری نابرابری درآمدی در اقتصاد را مشخص کرده و راه های ممکن تأثیر اثرات توزیعی بر میزان رفاه در اقتصاد را نشان می دهد. پژوهش از نوع کمی- تحلیلی بوده و قلمرو پژوهش را کلان-شهر شیراز در محدوده ی زمانی 85-1381 و مناطق نه گانه ی شهر شیراز در سال 1390 تشکیل می دهند. اطلاعات توزیع درآمد- هزینه برای مورد مطالعه، براساس ریزداده های طرح درآمد- هزینه ی مرکز آمار ایران تهیه شده است. با استفاده از داده‌های میدانی که از سیصد و هشتاد و چهار سرپرست خانوار جمع آوری شده، وضعیت دهک های درآمدی در شهر شیراز و مناطق نه گانه ی آن مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. با استفاده از شاخص های اتکینسن، دالتون، تیل و هیرشمن، نابرابری درآمدی در شهر شیراز در دوره-های مختلف زمانی و در مناطق این شهر مورد بررسی قرارگرفته است. یافته های پژوهش با بهره گیری از شاخص اتکینسن و با لحاظ درجه های حساسیت به نابرابری، نشان می-دهد که بیشترین نابرابری در سال های 1384 و 1385 و کمترین سطح نابرابری در سال‌های 1381 و 1382 بوده است. شاخص تیل نشان می دهد که بیشترین سطح نابرابری در سال 1382 و کمترین سطح نابرابری در سال 1385 دیده شده است و از سال 1382 به بعد این شاخص به سمت برابری پیش می رود. شاخص هیرشمن نمایانگر روندی نابرابر است و این روند در محدوده ی زمانی 82- 1381 روندی افزایشی و در محدوده ی زمانی 83- 1382 روندی کاهشی داشته است. دلیل وجود نابرابری های درآمدی در کلان-شهر شیراز را می‌توان در عدم تخصیص بهینه ی بودجه به زیربخش های عمده اقتصادی (بخش های عمومی، تعاونی و خصوصی) و فاصله ی زیاد بین دهک های درآمدی از جمله دهک اول و دهم دانست. براساس نظر پژوهشگرانی مانند بکرمن (1980)، دالی و کاب (1989)، کلاسن (1994)، هیکس (1997) و استیمنه و جکسن(2000) که معتقدند وقتی که نابرابری درآمدی افزایش پیدا می کند و عدالت توزیعی وجود نداشته باشد، رفاه خانوارها کمتر می شود، می توان گفت که این نابرابری های درآمدی مقوله ی رفاه را در کلان شهر شیراز تحت تأثیر خود قرار داده است.
کلیدواژه ها: تابع رفاه اتکینسن، شاخص دالتون، شاخص هیرشمن، شاخص تیل، کلان شهر شیراز.