مدیریت منابع آب در حوضه آبریز هریرود بر اساس نظریه بازی

فصلنامه آب و توسعه پایدار

مقاله 12، دوره 3، شماره 1 - شماره پیاپی 6، شهریور 1395، صفحه 115-121   

نوع مقاله: مقاله علمی- ترویجی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jwsd.v3i1.55039

نویسندگان

احمد قندهاری^{* 1}؛ سید محمد رضا علوی مقدم¹؛ حمید عمرانیان خراسانی²

¹آزاد اسلامی مشهد

²دانشگاه تربیت مدرس تهران

چکیده

امروزه محدودیت موجودی قابل برداشـت منابع آبی، در کنار حق مشترک بهره برداری از آب های مرزی، زمینة رقابت بین ذینفعان مختلف را فراهم کـرده، باعث شده است که بهره برداری برخی از کشورها، قابلیت بهـره منـدی دیگران را کاهش دهد، چرا که معمولاً ذینفعان بـه عللــی همچــون بــی اعتمــادی، ریــسک گریــزی و بیــنش کوتاه نگـر، تـرجیح مـی دهنـد بـا تخلـف از حـد بهینـة بهره برداری، منافع کوتاه مـدت خـویش را افـزایش دهنـد. ایران و دو کشور افغانستان و ترکمنستان به‌عنوان ذینفعان منابع آبی مشترک هریرود همواره به دنبال استفاده حداکثری و بیشینه کردن منافع خود از رودخانه های مشترک بوده اند. این تحقیق تا دیپلماسی آبی رودخانه مرزی ایران و استراتژی آن در مناسبات آینده با کشورهای همسایه خود بررسی و بهترین مسیر حرکت را برای هر یک از کشورهای مشترک در هریرود معین می نماید؛ لذا هیدروپولیتیک سه کشور ایران، افغانستان و ترکمنستان در حوضه آبریز هریرود بررسی و بر اساس تئوری بازی همکارانه با کمک روش ارزش شاپلی چگونگی تعامل بین سه کشور مدلسازی شده است. نتایج این تحقیق حاکی از این است که همکاری بین سه کشور می تواند بیشترین سود را برای آنها فراهم آورد. نظریه بازی همکارانه به همراه یک مدل جامع مدیریت منابع آب ابزاری کارآمد برای ارزیابی سناریوهای مختلف مدیریتی در حوضه آبریز هریرود می باشد.

کلیدواژه‌ها

آب های مرزی؛ هریرود؛ ارزش شاپلی؛ بازی همکارانه

مراجع

میان‏آبادی، ح. 1392. مروری بر قوانین بین المللی آب. هفتمین کنگره ملی مهندسی عمران، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران.

Bahaduri A. and Liebe J. 2013. Cooperation in Transboundary Water Sharing with Issue Linkage: Game-Theoretical Case Study in the Volta Basin. J. Water Resour. Plann. Manage., 10.1061/(ASCE)WR.1943-5452.0000252, 235-245.

Kucukmehmetoglu M. and Guldmann J. M. 2004. International water resources allocation and conflicts: the case of the Euphrates and Tigris. Environment and Planning A, 36(5): 783-802.

Kucukmehmetoglu M. and Guldmann J. 2010. Multiobjective Allocation of Transboundary Water Resources: Case of the Euphrates and Tigris. J. Water Resour. Plann. Manage., 136(1): 95–105.

Palau R.G. 2011. Afghanistan’s Transboundary Water Resources: Regional Dimensions, CIVIL-MILITARY FUSION CENTRE, available at www.cimicweb.org.

Rogers P. 1969. A game theory approach to the problems of international River Basin. Water Resour. Res. 5 (4): 749–760.

Wu X., and Whittington D. 2006. Incentive compatibility and conflict resolution in international river basins: A case study of the Nile Basin. Water Resources Research, 42(2), W02417. DOI: 10.1029/2005WR004238

Teasley R. L. and D. C. McKinney. 2008. Water Resource Management in a Transboundary River Basin using Cooperative Game Theory: The Rio Grande/Bravo Basin, EWRI World Environmental and Water Resources Conference, Honolulu, HI, May 2008.