مطالعۀ مشکلات ترجمة متون عرفانی با تأکید بر ترجمۀ کتاب عبهرالعاشقین اثر روزبهان بقلی شیرازی

مطالعات زبان و ترجمه

مقاله 3، دوره 49، شماره 3، مهر 1395، صفحه 67-82   

نوع مقاله: مقالۀ پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/lts.v49i3.59514

نویسندگان

رویا لطافتی؛ بیتا اکبری^*

گروه زبان و ادبیات فرانسه، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

چکیده

ادبیات عرفانی (ادب صوفیه) از حیث تنوع و غنا در فارسی و عربی اهمیت خاص دارد و همواره ترجمۀ آن مورد توجه بسیاری از مترجمان غربی بوده است. این نوع ادبی وجوه متعدد و مهمی دارد که شامل نظم، نثر، فلسفه، اخلاق، تاریخ، تفسیر، دعا، مناجات، حدیث و موسیقی است. لذا ترجمۀ آن نسبت به سایر متون سخت‌تر و دارای ریزش‌های بیشتری است. آنچه در این مقاله مورد بررسی قرار گرفته است، مشکلات پدید آمده به هنگام ترجمۀ متون عرفانی در بررسی کتاب «عبهرالعاشقین» اثر روزبهان بقلی‌شیرازی است. درست است که تعریف ترجمه برگردان متنی از زبان مبدأ به زبان مقصد بدون کوچکترین افزایش یا کاهشی در صورت و معنی آن متن می باشد، لیکن این تعریف فقط جنبۀ نظری دارد؛ زیرا هیچ پیامی را بدون تغییر در صورت و معنی آن نمی‌توان از زبانی به زبان دیگر منتقل کرد به‌خصوص آثار عرفانی روزبهان بقلی که دربردارندۀ جهانی پر رمز و راز است و خیال‌انگیز. آنچه تأثیر بسیار عمیقی بر خوانندۀ آثار روزبهان می گذارد، سبک اوست که برخی مواقع ترجمۀ آن به اندازه ترجمۀ آثار امام محمد غزالی دشوار است، از آن روی که آرایش و جمله‌بندیِ قوی‌تر و ژرف‌تری دارد.

کلیدواژه‌ها

مشکلات ترجمه؛ ترجمۀ متون عرفانی؛ ادبیات عرفانی؛ روزبهان البقلی شیرازی؛ عبهرالعاشقین

مراجع

زرین‌کوب، ع. (1385). جستجو در تصوف. تهران: امیرکبیر.

شاهجوئی، م. (1384). مجموعه‌مقالات هانری کربن. تهران: حقیقت.

‌غ‍ف‍وری،‌ ع. (۱۳۸۸). ب‍ازن‍وش‍ت‍ۀ‌ م‍ن‍طق‌‌ال‍طی‍ر اث‍ر ف‍ری‍دال‍دی‍ن‌ ع‍طارن‍ی‍ش‍اب‍وری‌ ب‍ه‌‌روای‍ت‌ از ن‍س‍خ‍ۀ‌ ت‍ص‍ح‍ی‍ح‌ش‍دۀ م‍ح‍م‍درض‍ا ش‍ف‍ی‍ع‍ی‌‌ک‍دک‍ن‍ی‌. ق‍م‌: ان‍ت‍ظار س‍ب‍ز.

کربن، ه. (1358). ارض الملکوت و کالبد انسان در روز رستاخیز از ایران مزدایی تا ایران شیعی. ترجمۀ ضیاءالدین دهشیری. تهران: مرکز ایرانی مطالعه فرهنگ ها.

کربن، ه. (1369). فلسفه‌های ایرانی و فلسفۀ تطبیقی. ترجمۀ جواد طباطبایی. تهران: توس.

کربن، ه. (1384). بن‌مایه‌های آیین زرتشت در اندیشۀ سهروردی. ترجمۀ محمود بهفروزی. تهران: جامی.

کیانی‌نژاد، ز. (1377). جلوه‌هایی از ایران باستان. تهران: عطایی.

معصوم علیشاه، م. (1339). طرائق‌الحقایق، به‌کوشش محمدجعفر محجوب. تهران: سنایی.

میر، م. (1354). شرح‌الاحوال و آثار شیخ روزبهان بقلی. تهران: بی‌جا.

ندیمی، غ. (بی‌تا). روزبهان یا شطاح فارس. شیراز: احمدی.

 

Daniel Gouadec (1990), Le traducteur, la traduction et l'entreprise, Collection AFNOR.

Eco U. (2006), Dire presque la même chose. Experiences de traduction, Paris, Grasset (traduit de l’italien par Myriem Bouzaher.

Holtz G (2010), L'ombre de l'auteur : Pierre Bergeron et l'ecriture du voyage à la fin de la Renaissance, Librairie Droz.

http://editionsdianedeselliers.com/fr/livres/le-cantique-des-oiseaux-farid-od-din-attar/#_laTraduction

LADMIRAL, Jean-Rene (1979). Traduire: theorèmes pour la traduction, Paris : Payot.

Louise Gerin (2003), Analyser un poème en prose, Volume 9, numero 2.

MOUNIN, George (1955). Les belles infidèles. Paris, Éditions des Cahiers du Sud.

Nida (1963), Principles of Translation, cite dans Mounin.

Rûzbehân Baqlî Shîrâzî (1991), Le Jasmin des Fidèles d’amour, traduit par Henry Corbin, Editions Verdier.

VINAY, Jean-Paul, DARBELNET, Jean. (1958). Stylistique comparee du français et de l’anglais. Paris, Les Editions Didier.