ساخت و اعتباریابی مقیاس سنجش اثربخشی سازماندهی مواد در کتابخانه‏های دانشگاهی

پژوهشنامه کتابداری و اطلاع رسانی

مقاله 7، دوره 3، شماره 2 - شماره پیاپی 6، اسفند 1392، صفحه 113-132   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/riis.v3i1.9586

نویسندگان

عبدالحسین فرج پهلو^{* 1}؛ فریده عصاره²؛ ملیحه نیک کار³

¹استاد گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه شهید چمران

²استاد گروه علوم کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاه شهید چمران

³عضو هیأت علمی گروه علوم کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاه پیام نور

چکیده

چکیده
هدف: هدف پژوهش حاضر ساخت و اعتباریابی مقیاس سنجش اثربخشی با نگاهی جامع در کتابخانه‏های دانشگاهی است. در این مقیاس به سازماندهی مواد به عنوان یکی از فعالیت‏های عمده کتابخانه توجه شده است.
روش‏: ساخت این مقیاس بر اساس رویکرد ارزش‏های رقابتی با تأکید بر مدل‏های چهارگانه ارزش‏های رقابتی انجام گرفته و برای این منظور هشت عامل کلیدی در نظر گرفته شده است که عبارتند از: برنامه‏ریزی، بهره‏وری، مدیریت و دسترسی به اطلاعات، ایجاد نظم و ثبات، نیروی کار منسجم، نیروی کار ماهر، انعطاف‏پذیری، و جذب منابع. بر اساس این هشت عامل 54 گویه با استفاده از منابع معتبر کتابداری و اطلاع‏رسانی و تجربیات عملی مدیریتی تهیه شد. مجموعه این گویه‏ها در قالب یک پرسش‌نامه با استفاده از روش دلفی به نظرخواهی 30 نفر از اساتید و متخصصین رشته گذاشته شد که در دور دوم به اتفاق نظر رسید. برای رسیدن به اتفاق‏نظر از آزمون فریدمن و برای تعیین روایی گویه‏ها از آزمون سازگاری درونی و برای تعیین پایایی آن‏ها از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد.
یافته‏ها:بر اساس یافته‏های پژوهش، اعضای دلفی 53 گویه (52 گویه اولیه و یک گویه جدید) را در هشت عامل کلیدی برای سنجش اثربخشی در فعالیت سازماندهی مواد کتابخانه‏های دانشگاهی پذیرفتند.

کلیدواژه‌ها

مقیاس؛ سنجش‏ اثربخشی؛ سازماندهی مواد؛ کتابخانه‏های دانشگاهی؛ رویکرد ارزش‏های رقابتی؛ روش دلفی

مراجع

تیلور، آرلین جی (1381). سازماندهی اطلاعات. (ترجمه محمد حسین دیانی). مشهد: کتابخانه رایانه‏ای.

حری، عباس (1383). مدیریت دانش و مدیریت اطلاعات در کتابداری. کتاب ماه: کلیات: ماهنامه تخصصی اطلاع‏رسانی و نقد و بررسی کتاب، 7(12): 8-11.

حسن‏زاده، محمد، نجف‌قلی‏نژاد،اعظم (1387). سنجش و ارزیابی کتابخانه‏ها و مراکز اطلاع‏رسانی: نظریه‏ها، روش‏ها و ابزارها. تهران: نشر کتابدار.

حکیمی، رضا، صمدزاده، غلامرضا (1384). بررسی کیفیت خدمات ارائه شده در کتابخانه‏های دانشگاه سیستان بلوچستان. فصلنامه کتابداری و اطلاع‏رسانی، 29(1): 89-99.

درخشان، مریم‏السادات (1384). ارزیابی کیفیت خدمات کتابخانه مرکزی سازمان و مدیریت و برنامه‏ریزی کشور. پایان‏نامه کارشناسی ارشد دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس.

دفت، ریچارد ال. (1378). مبانی تئوری و طراحی سازمان. (ترجمه علی پارساﺋیان، محمد اعرابی). تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی

رابینز، استیفن (1387). تئوری سازمان: ساختار و طرح سازمانی. (ترجمه مهدی الوانی، حسن دانایی فرد). تهران: صفار.

رهادوست، فاطمه (1386). فلسفه کتابداری و اطلاع‏رسانی. تهران: کتابدار.

عالی زاده، عبدالرضا (1385). اجرای تحقیق به روش دلفی. تهران: یوسف.

فرج‏پهلو، عبدالحسین، آخشیک، سمیه‏سادات (1386). سنجش کیفیت عملکرد مدیریت کتابخانه‏های دانشگاه شهید چمران اهواز با استفاده از مدل EFQM. فصلنامه کتابداری و اطلاع‌رسانی، 12(1).http://www.aqlibrary.org (دسترسی در 1/6/90).

کاظم‏پور، زهرا (1385). ارزیابی کیفیت خدمات کتابخانه مرکزی دانشگاه‏های فنی و مهندسی دولتی شهر تهران با استفاده از مدل لیب‏کووال. پایان‏نامه کارشناسی‏ارشد دانشکده روانشناسی و علوم‏تربیتی، دانشگاه تهران.

منصوریان، یزدان (1387). صد ویژگی یک کتابخانه دانشگاهی خوب. کتاب ماه: کلیات، (126)، 16-23.

میرغفوری، حبیب‏اله، مکی‏زاده، فاطمه (1386). ارزیابی سطح کیفیت خدمات کتابخانه‏های آموزشی با رویکرد LibQUAL (مورد: کتابخانه‏های دانشگاه یزد). فصلنامه کتابداری و اطلاع‏رسانی، 37(1): 61-78.

نصرت‏آبادی، مهین (1390). ارزیابی خدمات کتابخانه‏های دانشگاه پیام نور استان فارس با استفاده از مدل لیب‏کووال. پایان‏نامه کارشناسی‏ارشد دانشکده علوم‏انسانی، دانشگاه پیام نور مرکز تهران.

 

Adler, M. &Ziglio, E. (1996).Gazing into the Oracle: The Delphi method and its application to social policy and public health. Bristol, PA: Jessica Kingsley.

Bailey, J.E. & Pearson, S. W. (1983). Development of a Tool for Measuring and Analyzing Computer User Satisfaction. Management Science, 29(5), 530-545.

Cooper, R. B. &Quinn, R. E. (1993). Implications of the Competing Values Framework for Management Information Systems. Human Resource Management, 32(1), 175–201. Article first published online: 2 NOV 2006.

Cullen, R. &Calvert, P. (1996). New Zealand University Libraries Effectiveness Project: Dimension and Concept of Organizational Effectiveness. Library & Information Science Research, 18(2), 99-119.

Delone, W.H.&McLean, E.R. (1992). Information System Success: The Quest for the Dependent Variable. Information System Research, 3(1), 60-95.

Dipadova, L. N. &Faerman, Sue R. (1993). Using the Competing Values Framework to Facilitate Managerial Understanding AcrossLevels of Organizational Hierarchy. Human Resource Management, 32(1), 143–174. Article first published online: 2 NOV 2006.

Ezeala, L. O. (2009). Effectiveness of Library Resources in the Libraries of Agricultural Research Institutes in Nigeria. Library Philosophy and Practice (e-journal).

Gatian, A. W. (1994). Is User Stisfsction a Valid measure of System Effectiveness? Information & Management, 26, 119-131.

Ives, B.,Olson, M.H. & Baroudi, J. (1983).The Measurement of User Information Satisfaction. Communications of the ACM, 26(10), 785-793.

Kettinger, W.J. &Lee, C.C. (1994). Perceived Service Quality and User Satisfaction with the Information Service Function. Decision Science, 25(5), 737-766.

Khan, A.M. &Zaidi, S.M. (2011). Determinants of Library’s Effectiveness and Efficiency: A Study of Collection Development, Organization and services of Maulana Azad Library, AMU (India). Available online 13 sept. 2011.

Landrum, H. & Prybutok, V. (1999).An Analysis of the Ability of an Instrument to Measure Quality of Library Service and Library Success. Unpublished doctoral dissertation. University of North Texas.

Landrum, H. & Prybutok, V.(2004). A Service Quality and Success Model for the Information Service Industry. European Journal Research, 156, 628-642. Retrieved from www.sciencedirect.com

Magal, S. R. (1991).A Model for Evaluating Information Center Success. Journal of Management Information Systems, 8(1), 91-106.

Myers, B.L., Kappelman, L. A. & Prybutok, V. R. (1997).A Comprehensive Model for Assessing the Quality and Productivity of the Information Systems Assessment. Information Resources Management Journal,Winter, 6-24.

Nitecki, D.A. (1995). An Assessment of the Applicability of SERVQUAL Dimensions as Customer-Based Criteria for Evaluating Quality of Services in an Academic Library Unpublished Doctoral Dissertation. University of Maryland.

Pitt, L.F,Watson, R. T. &Kavan, C. B..(1995). Service Quality: A Measure of Information System Effectiveness. MIS Quarterly, 19(2), 173-187.

Quinn, Robert E. &Rohrbaugh, J. (1983). A Spatial Model of Effectiveness Criteria: Towards A Competing Values Approach to Organizational Analysis. Management Science, 29(3), 363-377

Rogers, P, Hildebrandt ,S. & Herbert, W. (1993). Competing Values Instruments for Analyzing Written and Spoken Management Messages. Human Resource Management. Human Resource Management, 32(1), 121-142. Article first published online: 2 NOV 2006.

ُSaraf, V. & Mezbah-ul-Islam, M.(2002). Measuring Library Effectiveness: A Holistic Approach. JLIS, 27(2),81-104.

Seddon, P. & Kiew, M. (1994). A Partial Test and Development of the De Lone and McLean Model of IS Success. In J.I. De Gross, S.L. Huff, & M.C. Munro (Eds.), Proceedings of the 15^th International Conference on Information Systems, 99-110. Vancouver, British Columbia, Canada.

Thompson, M. P. (1993). Using the Competing Values Framework in the classroom. Human Resource Management, 32(1),101–119. Article first published online: 2 NOV 2006