نظام آغازگر در دو زبان فارسی و انگلیسی: مطالعه ای رده شناختی

زبانشناسی و گویش های خراسان

مقاله 2، دوره 10، شماره 18، مرداد 1397، صفحه 21-53   

نوع مقاله: علمی - پژ‍وهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/lj.v10i18.63541

نویسندگان

اسماعیل صفائی اصل^* ؛ رضا مراد صحرائی

دانشگاه علامه طباطبائی

چکیده

مقالة حاضر در چارچوب دستور نقش­گرای نظام­مند و بر مبنای رده­شناسی نقش­گرای نظام­مند و مشخصاً تعمیم­های رده­شناختی متیسن (2004) انجام یافته است. هدف از انجام این پژوهش توصیف رفتارهای رده­شناختی نظام آغازگر در دستور بند سادة زبان فارسی بر مبنای تعمیم­های رده­شناختی متیسن و مقایسة رفتارهای رده­شناختی یادشدة زبان فارسی با رفتارهای رده­شناختی نظام آغازگر در دستور بند سادة زبان انگلیسی بوده است. نتایج به دست آمده از این پژوهش نشان می­دهند که با توجه به تعمیم­های رده­شناختی متیسن در ارتباط با نظام آغازگر، دو زبان فارسی و انگلیسی به استثنای یک مورد در بقیة مؤلفه­های رده­شناختی رفتارهای یکسانی دارند. به بیانی مشخص­تر، هر دو زبان فارسی و انگلیسی (1) دارای ساخت آغازگری-پایان­بخشی یکسان هستند، (2) با آغازگرهای بی­نشان و نشان­دار به یک شکل برخورد می­کنند، (3) آغازگرهای نشان­دار از نوع محض را از طریق واحدهای زبانی نشانه­گذاری می­کنند، (4) هر دو نوع آغازگر ساده و چندگانه را دارا هستند، و (5) با عناصر سازندة آغازگر چندگانه به یک شکل برخورد می­کنند. اما زبان فارسی برخلاف زبان انگلیسی که نظام آغازگرش وجه­مقید است دارای نظام آغازگر وجه­آزاد می­باشد.

کلیدواژه‌ها

رده شناسی نظام مند؛ تعمیم های رده شناختی متیسن؛ نظام آغازگر؛ فارسی؛ انگلیسی

مراجع

1. 1. اعلایی، مریم. (1388). ”بررسی فرانقش متنی کتاب‌های درسی علوم انسانی سازمان مطالعه و تدوین (سمت)“. پژوهش و نگارش کتب دانشگاهی، 14 (22)، 92-113.
   2. پهلوان نژاد، محمدرضا. (1383). توصیف و تحلیل ساختمان بند در زبان فارسی بر پایه نظریه دستور نظام‌مند هلیدی (پایان‌نامة دکتری). دانشکدة ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد.
   3. تاج آبادی، فرزانه ،گلفام، ارسلان و محمودی بختیاری، بهروز. (1392). ساخت‌های تعجبی در زبان فارسی. جستارهای زبانی، 4 (3)، 1-21.
   4. حق شناس، علی محمّد، سمیعی (گیلانی)، احمد، وحیدیان کامیار، تقی، داودی، حسین، ذوالفقاری، حسن، سنگری، محمّدرضا ... و میرجعفری، سیّد اکبر. (1394). زبان فارسی (3) (سال سوم آموزش متوسطه). چاپ هفدهم. تهران: ادارة کل چاپ و توزیع کتاب‌های درسی.
   5. دانشور، سیمین. (1349). سووشون. تهران: خوارزمی.
   6. دبیرمقدم، محمد. (1384). پژوهش‌های زبان‌شناختی فارسی (مجموعه مقالات). تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
   7. دبیرمقدم، محمد. (1392). رده‌شناسی زبان‌های ایرانی (جلد 1). تهران: سمت.
   8. دستجردی کاظمی، مهدی. (1390). توصیفی از گفتار دانش‌آموزان پایة اول ابتدایی در نظریة نقش‌گرای نظام‌مند هلیدی: فرانقش متنی. زبان پژوهی، 2 (5)، 93-131.
   9. راسخ مهند، محمد. (1385). ارتباط قلب نحوی و تأکید در زبان فارسی. مجلة دستور، (2)، 20-33.
   10. رضاپور، ابراهیم و سلطان احمدی، زهرا. (1393). بررسی فرانقش متنی در کتاب‌های آموزش زبان فارسی سطح متوسطه و پیشرفته بر مبنای دستور نقش‌گرای نظام‌مند هلیدی. مقاله ارائه شده در در نخستین همایش آموزش زبان فارسی. 13 اسفندماه 1393. دانشگاه تربیت مدرس، تهران.
   11. فهیم نیا، فرزین. (1389). توصیف و تحلیل نقش‌گرایانة آغازگر از منظر رویکرد هلیدی، در متن کتاب‌های فارسی و انشای دانش آموزان دبستان. زبان و زبان‌شناسی، 6 (12)، 41-59.
   12. کاظمی، فروغ. (1393). ساخت آغازگری-پایان‌بخشی در بندهای مرکب متون علمی فارسی بر پایة دستور نظام‌مند. زبان‌شناخت، 5 (1)، 149-170.
   13. گلشیری، هوشنگ. (1368). شازده احتجاب. تهران: نیلوفر.
   14. ماهوتیان، شهرزاد. (1378). دستور زبان فارسی از دیدگاه رده‌شناسی. ترجمة مهدی سمائی. تهران: مرکز.
   15. هدایت، صادق. (1383). بوف کور. اصفهان: صادق هدایت.
   
   16. Caffarel, A. (2004). Metafunctional profile of the grammar of French. In Caffarel, A., Martin, J.R. & Matthiessen, C.M.I.M. (Eds.), Language typology: A functional perspective, 77-137. Amsterdam: Benjamins.
   17. Caffarel, A., Martin, J.R., & Matthiessen, C.M.I.M. (2004). Introduction: systemic functional typology. In Caffarel, A., Martin, J.R. & Matthiessen, C.M.I.M. (Eds.), Language typology: A functional perspective, 1-76. Amsterdam: Benjamins.
   18. Croft, W. (2003). Typology and universal. Second edition. Cambridge: Cambridge University Press.
   19. Eggins, S. (2004). An introduction to systemic functional linguistics. Second edition. London & New York: Continuum.
   20. Faghih, E., & Bahman, M. (2010). “A contrastive study of Theme in English and Azerbaijani Turkish fictional texts”. The Journal of Applied Linguistics, 3 (1), 55-69.
   21. Halliday, M.A.K. (2005). Studies in English language. In Webster, J. (Ed.), The collected works of M.A.K. Halliday, Volume 7, 55-109. London & New York: Continuum.
   22. Halliday, M.A.K., & Matthiessen, C.M.I.M. (2014). Halliday’s introduction to functional grammar. Fourth edition. London & New York: Routledge.
   23. Hasselgård, H. (2004). “Thematic choice in English and Norwegian”. Functions of Language, 11 (2), 187-212.
   24. Khedri, M. , & Ebrahimi, S. F. (2012). “Multiple Theme in English and Persian”. Theory and Practice in Language Studies, 2 (6), 1128-1133.
   25. Lavid, J., Arús, J., & Zamorano-Mansilla, J.R. (2009). Systemic functional grammar of Spanish: A contrastive study with English. London & New York: Continuum.
   26. Matthiessen, C.M.I.M. (2004). Descriptive motifs and generalizations. In Caffarel, A., Martin, J.R. & Matthiessen, C.M.I.M. (Eds.), Language typology: A functional perspective, 537-673. Amsterdam: Benjamins.
   27. Mwinlaaru, I.N., & Xuan, W.W. (2016). A survey of studies in systemic functional language description and typology. Functional Linguistics, 3 (8), 1-41.
   28. Teruya, K., & Matthiessen, C.M.I.M. (2013). Halliday in relation to language comparison and typology. Manuscript.