ارزیابی تأثیر گسل و سنگ‌شناسی بر عملکرد عامل جهت شیب در وقوع زمین‌لغزش (مطالعه موردی: حوضه آبریز بابلرود)

جغرافیا و مخاطرات محیطی

مقاله 3، دوره 3، شماره 4 - شماره پیاپی 12، بهمن 1393، صفحه 35-52   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/geo.v3i4.18685

نویسندگان

مریم فتاحی بندپی^* ؛ محمد غفوری؛ غلامرضا لشکری‌پور؛ ناصر حافظی‌مقدس

دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

هدف از انجام این پژوهش، بررسی نقش عوامل تأثیرگذار بر عملکرد جهت شیب در رخدادهای لغزشی حوضه آبریز بابلرود است. این مطالعه در دو مرحله انجام شد. در مرحله اول تراکم زمین‌لغزش‌ها در جهات اصلی شیب به تفکیک سازندها تعیین شد و در مرحله دوم، تراکم زمین‌لغزش‌ها در جهات اصلی شیب در رده‌های مختلف فاصله از گسل در هر سازند، موردبررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد تأثیر جهت شیب تا حدود زیادی تحت تأثیر فاصله از گسل و سنگ‌شناسی است؛ به‌طوری‌که نقش جهت شیب در رخدادهای لغزشی منطقه در کلاس‌های نزدیک گسل منفی و در کلاس دور از گسل مثبت ارزیابی شد. همچنین در سازندهای نرم و فرسایش پذیر مارن، شیل و آهک مارنی، نقش جهت شیب منفی و در سازندهای مقاوم نظیر آهک، دولومیت و ماسه‌سنگ، مثبت و طبق انتظار است.

کلیدواژه‌ها

زمین‌لغزش؛ جهت شیب؛ پهنه‌بندی؛ GIS؛ حوضه آبریز بابلرود

مراجع

احمدی، حسن؛ محمدخان، شیرین؛ 1381. بررسی برخی از عوامل حرکت‌های توده‌ای مطالعه موردی: حوضه آبخیز طالقان، مجله منابع طبیعی ایران. 55(4): 455-466. تهران.

انتظاری، امیر؛ 1385. پهنه‌بندی خطر زمین‌لغزش در محدوده حوضه آبریز سد بالایی سیاه‌بیشه. پایان‌نامه کارشناسی ارشد زمین‌شناسی مهندسی. گروه زمین‌شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران به راهنمایی علی ارومیه‌ای.

حافظی مقدس، ناصر؛ 1390. زمین‌شناسی مهندس، چاپ مشهد: نشر آرسس.

حافظی مقدس، ناصر؛ غفوری، محمد؛ 1388. زمین‌شناسی زیست‌محیطی. چاپ شاهرود: نشر دانشگاه صنعتی شاهرود.

سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح؛ 1346. عکس‌های هوایی محدوده مقیاس 1:20000. موردمطالعه.

سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح؛ 1383. نقشه توپوگرافی، مقیاس 1:50000، شیت: فیلبند 6562 IV، درازکلا 6562 IV، قائم‌شهر 6562 I، زیرآب 6562 II، آمل 6462 I، شاه زید.6462 II

شریعت جعفری، محسن؛ 1375. زمین‌لغزش مبنای و اصول پایدارسازی شیب‌های طبیعی. چاپ تهران: انتشارات سازه.

فتاحی بندپی، مریم؛ 1386. پهنه‌بندی خطر ناپایداری دامنه‌ها در حوضه آبریز بابلرود، پایان‌نامه کارشناسی ارشد زمین‌شناسی مهندسی. گروه زمین‌شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران. به راهنمایی علی ارومیه‌ای، 203 ص.

ارومیه‌ای، علی؛ فتاحی بندپی، مریم؛ صفایی، مهرداد؛ 1387. بررسی تأثیر سازندهای زمین‌شناسی در ناپایداری دامنه‌های حوضه آبریز بابلرود. فصلنامه زمین‌شناسی کاربردی. (3): 161-152. زاهدان.

فیض نیا، سادات و دیگران؛ 1383. بررسی عوامل مؤثر در وقوع زمین‌لغزش‌ها و پهنه‌بندی خطر زمین‌لغزش (مطالعه موردی: حوضه آبخیز شیرین رود –سد تجن). مجله منابع طبیعی ایران. 57 (1):22-3.

سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور؛ 1378. نقشه زمین‌شناسی آمل. مقیاس 1:100000. برگه 6462.

سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور؛ 1382. نقشه زمین‌شناسی قائم‌شهر. مقیاس1:100000. برگه 6562.

سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور؛ 1369. نقشه زمین‌شناسی ساری. مقیاس 1:250000. سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور. برگه ج 1.

Ahmadi,H., Mohammadkhan,Sh., 2003. Determining the factors affecting mass movements (Case study: Taleghan Watershed). Journal of Natural Resources 55(4), 455-466.

Ambraseys,N.N., Melville,C.P., 1991. A Hystory of persion earthquakes. Agah publishers. Tehran.

Avanzi, G.D., Giannechini, R., & Puccinelli,A., 2004. The influence of the geological and geomorphological setting on shallow landslide, an example in a temperate climate environment: the June 19, 1996 event in northwestern Tuscany (Italy). Engineering Geology 73(3-4), 215-228.

Brideau, M.A., Stead, D., Roots, C., & Orwin, J., 2007. Geomorphology and engineering geology of a landslide in ultramafic rocks, Dawson city, Yukon. Engineering Geology 89 (3-4), 171-194.

Entezari,A.,2008. Landslide hazard zonation of Syahbisheh watershed dam. M.Sc Thesis of engineering geology, Department of Geology, Islamic Azad University Science and Research Branch,Tehran.

Faiz-Nia,S., Kalarstaghi,A., 2004. Investigation of factors influencing landslide occurrence in Shirinrood watershed. Journal of Natural Resources 57 (1).

Fattahi Bandpey,.M.,2007. Slope Instabilities zonation of Babolrood watershed. M.Sc Thesis of engineering geology, Department of Geology, Islamic Azad University Science and Research Branch,Tehran.

Geological Servey and Mineral exploration of Iran., 2000. Geologycal map of Amol 1:100,000. Sheet No.6462

Geological Servey and Mineral exploration of Iran., 2004. Geologycal map of Ghaem Shahr 1:100,000. Sheet No.6562.

Geological Servey and Mineral exploration of Iran. 1991. Geologycal map of Sari 1:250,000. Sheet No.1 G4.

Hafezi-Moghaddas,N.,2011. Engineering Geology. Arses publishers, Mashhad

Hafezi-Moghaddas,N.,Ghafoori,M., 2009. Environmental Geology. Shahrood university of tecnology publishers, Shahrood.

Lan, H. X., Zhou, C. H., Wang, L. J., Zhang, H. Y., & Li, R. H., 2004.Landslide hazard spatial analysis and prediction using GIS in the Xiaojiang watershed. Yunnan, China. Engineering Geology, 76,109-128.

Nandi, A., & Shakoor, A., 2010. A GIS-based landslide susceptibility evaluation using bivariate and multivariate statistical analyses. Engineering Geology 110, 11–20.

National Geographical Organization of Iran., Aerial Photos 1:20000, (Study area).

National Geographical Organization of Iran., Topography maps 1:50,000. Sheets No. Filband 6562 IV، Drazkola 6562 IV، Ghaem shahr 6562 I، Zirab 6562 II، Amol 6462 I Shah zeyd 6462 II.

Pareta,k., Kumar,J., & Pareta,U., 2012. Landslide Hazard Zonation using Quantitative Methods in GIS. International Journal of Geospatial Engineering and Technology 1(1), 1-9.

Pareta, K., and Pareta, U., 2011. Developing a national databaseframework for natural disaster risk management. Proceedingsin ESRI International User Conference, San Diego, California.

Shariatjafari,M.,1996. Landslide. Sazeh publishers, Tehran.

Uromeihy, A., & Safaie, M., 2000..Effect of landuse on the development of slop instability in the neka-rood Watershed, Iran. Journal of Nepal Geological Socity 22, 421-428.

Uromeihy,A., Fattahi,M., Safaie,M., 2008. Investigation the effect of geilogycal formations on slope instabilities of Babolrood watershed. Applied Geology 3, 152-161.

Varnes, D. J., 1978. Landslide hazard zonation, a review of principles and practice. IAEG Commission on Landslides. UNESCO, Paris, p. 63.

Van Westen, C. J., 1998. Geographic information systems in slope instability zonation (GISSIZ). Volume I, II, Netherlands, Ensched.

Van Westen, C. J., & Soeters, R., 1998.Landslide hazard mapping. the Kakani Area (Nepal).GISSIZ, Version 2, (ITC), Netherlands, Ensched.

Van Westen, C. J., Rengers, N., Terlien, M.T.J., and Soeters, R.,1997. Prediction of the occurrence of slope instability phenomena through GIS-based hazard zonation. Geologische Rundschau 86, 404–414.

Wang, W. D., Guo, J., Fang, L. G., & Chang, X. S., 2011.A subjective and objective integrated weighting method for landslides susceptibility mapping based on GIS. Environmental Earth Sciences 65 (6), 1705-1714.

Wang, S.Q., and Unwin, D.J., 1992. Modelling landslide distribution on loess soils in China: an investigation. International Journal of Geographical Information Systems 6, 391-405.