زیست چینه‌نگاری نهشته‌های کربنیفر برش چینه‌شناسی خمس خلخال و تطابق آن با سایر نهشته‌های کربنیفر مطالعه شده در ایران

رخساره‌های رسوبی

مقاله 3، دوره 9، شماره 2، اسفند 1395، صفحه 35-52   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/sed.facies.v10i1.43544

نویسندگان

رحیم شعبانیان^{* 1}؛ ناهیده غنی زاده تبریزی²

¹دانشگاه پیام نور

²دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

به منظور بررسی میکروفونای کربنیفر در شمال‌غرب ایران، رسوبات ناحیه خمس از استان اردبیل مورد مطالعه سیستماتیک قرار گرفت. نهشته‌های مطالعه شده در برش چینه‌شناسی خمس، عمدتاً از رسوبات کربناته با میان لایه‌های دولومیتی تشکیل شده است. مطالعه مجموعه فسیلی به دست آمده از مقاطع نازک این برش، به شناسایی30 جنس و 15 گونه از 8 خانواده از روزن‌داران کف‌زی منجر شده است که مربوط به اشکوب‌های ویزئن پسین ـ باشکرین پیشین می‌باشد. جامعه روزن‌داران شناخته شده در برش چینه‌شناسی خمس هر چند در سطح جنس تا حدی مشابه روزن‌داران گزارش شده با بخش‌هایی از سازندهای قزل‌قلعه، خاشاچال، باقرآباد، دزدبند، سردر و سازند گچال‌ است، اما جامعه فسیلی این برش، منحصر به فرد می‌باشد. نتایج حاصل از این مقایسه نشان می‌دهد که نهشته‌های کربنیفر برش خمس، سن ویزئن پسین تا باشکرین آغازین دارد. در نتیجه می‌توان چنین استنباط کرد که رسوبات کربنیفر در این برش مربوط به بعد از فاز فرسایشی البرزین بوده و معادل با نهشته‌های کربنیفر دامنه شمالی البرز است. در واقع دریا در این ناحیه بعد از فاز پس‌روی البرزین، مجدداً پیش‌روی کرده و تا باشکرین پیشین تداوم داشته است.

کلیدواژه‌ها

میکروفونا؛ روزن‌داران؛ ویزئن پسین؛ باشکرین پیشین؛ کربنیفر؛ خمس؛ خلخال

مراجع

آقانباتی، ع.، 1385. زمین شناسی ایران. سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور، 586 ص.

آقانباتی، ع.، 1387. فرهنگ چینه‌شناسی ایران. جلد دوم (دونین ـ پرمین)، سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور،

1297 ص.

افشارحرب، ع.، 1373. زمین‌شناسی ایران: زمین‌شناسی کپه‌داغ. سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور، 275 ص.

اسدیان، ع. و میرزایی، ع، ر.، 1371. نقشه زمین‌شناسی رضوانشهر ـ خلخال در مقیاس 100000/1. سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور.

پرتوآذر، ح.، 1374. زمین‌شناسی ایران: سیستم پرمین در ایران. سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور، 356 ص.

ربیعی، ز.، یزدی، م. و ترابی، ح.، 1380. بیواستراتیگرافی رسوبات پالئوزوییک بالایی (کربنیفر و پرمین) در منطقه دارچاله شهرضا بر اساس ماکرو و میکروفسیل. پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشگاه اصفهان، 130 ص.

شعبانیان، ر. و غنی‌زاده تبریزی، ن.، 1391. معرفی روزن‌داران کربنیفر پیشین سازند ایلان‌قره در برش چینه‌شناسی ایلانلو واقع در شمال قره ضیاءالدین، شمال باختری ایران. فصلنامه علوم زمین، 92: 39-46.

شعبانیان، ر.، غنی‌زاده تبریزی، ن.، محمدی کیمجانی، م. و روحی، ن.، 1394. تعیین سن نهشته‌های کربنیفر در برش چینه‌شناسی خمس، شمال خاوری خلخال بر اساس روزنبران. فصلنامه علوم زمین، 95: 77-84.

غنی زاده، ن.، 1390. مطالعه میکروفسیل‌ها و محیط رسوبی نهشته‌های کربنیفر در برش چینه‌شناسی ایلانلو، شمال قره ضیاءالدین. پایان نامه کارشناسی ارشد زمین‌شناسی، دانشگاه پیام‌نور تبریز، 113 ص.

فلاحتگر، م.، 1377. میکروبایواستراتیگرافی و میکروفاسیس‌های سازند مبارک در کیاسر. پایان‌نامه کارشناسی ارشد گروه زمین‌شناسی، دانشگاه پیام‌نور مرکز شیراز، 126 ص.

قویدل سیوکی، م.، 1377. بررسی رسوبات پالئوزوییک بالایی در حوضه زاگرس و معرفی سازند زاکین در کوه فراقون. فصلنامه علوم زمین، 7: 29-30.

مصدق، ح.، 1379. میکروفسیل‌ها، رخساره‌ها، محیط‌های رسوبی و چینه‌نگاری سکانسی سازند مبارک در البرز مرکزی. پایان‌نامه دکتری گروه زمین‌شناسی، دانشگاه تربیت معلم تهران، 268 ص.

نبوی، م. ح.، 1355. دیباچه‌ای بر زمین‌شناسی ایران. سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور، 109 ص.

Alavi-Naini, M., 1993. Paleozoic stratigraphy of Iran. In: A. Hushmandzadeh (ed.). Treatise onthe Geology of Iran, 5:1-492.

Assereto, R., 1963. The Paleozoic formations in central Elburz (Iran) (preliminary note). Rivista Italiana di Paleontologiae Stratigrafia, 69: 503-543.

Ozdemir, A., Altıner, A., Ozkan-Altıner, D., & Omer-Yılmaz I., 2011. Foraminiferal biostratigraphy and sequence stratigraphy across the mid-Carboniferous boundary in the Central Taurides, Turkey. Springer-Verlag, 57: 705–730.

Boudagher-Fadel, M.K., 2008. Evolution and geological significance of larger benthic Foraminifera. Developments in Palaeontology & Stratigraphy, 21: 1-513.

Bozorgnia, F., 1973. Paleozoic foraminiferal biostratigraphy of central and east Alborz Mountains, Iran. National Iranian Oil Company, Geological Laboratories, 4: 1-185.

Bolourchi, M. H., 1979. Geological map of Kabudar-Ahang, scale 1/250000. Geological Survey of Iran.

Brenckle, P.L., Gaetani, M., Angiolini, L., & Bahrammanesh, M., 2009. Refinements in Biostratigraphy, Chronostratigraphy and Paleogeography of the Mississippian (Lower Carboniferous) Mobarak Formation, Alborz Mountains, Iran. GeoArabia, 3: 43–78.

Brenckle, P. L. 1973. Smaller Mississippian and Lower Pennsylvanian calcareous foraminifers from Nevada: Cushman Formation for Foraminiferal Research Special Publication, 11: 1-82.

Gaetani, M., Angiolini, L., & Ueno, K., 2009. Pennsylvanian–Early Triassic Stratigraphy in the Alborz Mountains (Iran), in South Caspian to Central Iran Basins. In: Brunet, M.F., Wilmsen, M., & Granath, J.W., (eds.), Geological Society London Special Publications, 312 (1): 79-128.

Groves, J.R., 1988. Calcareous Foraminifers from the Bashkirian Stratotype (Middle Carboniferous, South Urals) and Their Significance for Intercontinental Correlations and the Evolution of the Fusulinidae. Paleontological Society, 3: 368-399.

Igo, H., 1957. Fusulinids of Fukuji, southeastern part of the Hida Massif, Central Japan. Science Report of the Tokyo Kyoiku Daigaku, Section C, Geology, Mineralogy and Geography, 5: 153-246.

Jenny, J., 1977. Geologie etstretisraphie de Elbourz oriental, entre Aliabad et Shahrud, Iran, NE. These Univ. Geneve, 238 p.

Jenny, J., Deshusses, C., Stampfli, G., & Lys, M., 1978. La formation de Gheselghaleh, nouvelle unite lithologique du Carbonifère de l’Elbourzoriental (Iran). Eclog. Geol. Helvet, 71: 297–312.

Kulagina, E. I., Pazukhin, V. N., & Kochetkova, N. M., 2001. The Stratotype and Key Section of the Bashkirian Stage (Carboniferous) in the Southern Urals. Ufa,Gilem, 107 p.

Kulagina, E.I., & Sinitsyna Z. A., 2003. Evolution of the Pseudostaffellidae in the Bashkirian Stage (Middle Carboniferous), Riv. Ital. Paleontol. Stratigr, 2: 213–224.

Kulagina, E.I., 2006. Biostratigraphy of the Lower–Middle Carboniferous in the Southern Urals and Southeastern Russian Platform, Implication of Foraminifers. Extended Abstract of Doctor. Sci. (Geol.Mineral) Dissertation, Mosk. Gos. Univ. Moscow, 2: 1–46.

Leven, E. Ja., & Gorgij, M.N., 2006. Upper Carboniferous–Permian Stratigraphy and Fusulinids from the Anarak Region, Central Iran. Russian Journal of Earth Sciences, 8: 1–25.

Leven, E. Ja., Davydov, V.I., & Gorgij, M. N., 2006. Pennsylvanian Stratigraphy and Fusulinids of Central and Eastern Iran. Palaeontologia Electronica, 9: 1-36.

Levena, E.J., & Gorgij, M.N., 2011. Fusulinids and Stratigraphy of the Carboniferous and Permian in Iran. Stratigraphy and Geological Correlation, 7: 687–776.

Leoblich, A.R., & Tappan, H., 1988. Foraminiferal Genera and their classification. Van Nostrand Reinhold, 970 p.

Lys, M., Stampfli, G., & Jenny, J., 1978. Biostratigraphie du Carbonifèreet du Permien de l’Elbourz oriental (Iran du N. E.). Notes Lab. Palèont. Univ. Genève, 10: 63–78.

Mamet, B.L., & Skipp, B., 1970. Lower Carboniferous calcareous foraminifers Preliminary zonation and Stratigraphic implications for the Mississippian of North America. Comptes Rendus 6 Congre's International du Carbonife're, 3: 1129-1146.

Mamet, B.L., Pinard, S., & Armstrong, A.K., 1993. Micropaleontological zonation (Foram in ifers, Algae) and Stratigraphy, Carboniferous Peratrovich Formation, Southeastern Alaska, U.S. Geological Survey, 22: 1- 69.

Reitlinger, E.A., 1950. Foraminiferes des depots du Carboniferemoyen de la PlatformeRusse a lexception de la famille Fusulinidae. Trav. Inst. Geol., Acad. Sci. URSS, 47: 1-126.

Ruttner, A., Nabavi, M.H., & Hajian, J., 1968. Geology of the Shirgesht area (Tabas area, East Iran). Geological Survey of Iran, 40: 133.

Stampfli, G.M., 1978. Etude geologiquegenera de Elburz oriental Gonbad-e- Qabus Iran N-E Phd thesis. Universite de Geneve, 1: 1-315.

Stepanov, D.L., 1967. Carboniferous stratigraphy of Iran. 6th International Congress on Carboniferous Stratigraphy and Geology, Sheffield, Note 38.

Stocklin, J., 1965. Geology of the Shotori range (Tabasarea, East of Iran). Geological Survey of Iran, 3: 1-69.

Tietze, E. 1877. Bemekungen uber die Tektonik des Alburs Gebirges in Persien, Jahrb. K-K. Geol. Reichasnst, 2: 375-430.

Vachard, D., 1996. Iran, in The Carboniferous of the Word, Vol. III: The Former USSR, Mongolia, Middle Eastern Plat form, Afghanistan, and Iran, Inst. Tecnologico Geo Minero de Espana, 3: 491–513.

Wendt, J., Kaufmann, B., Belka, Z., Farsan, Z., & Bavandpur, A.K., 2002. Devonian/Lower Carboniferous stratigraphy, facies patterns and palaeogeography of Iran. Part I. Southeastern Iran. Acta Geologica Polonica, 2: 129-168.

Walliser, H., 1966. Contribution of the Paleontology of East Iran. Geological Survey of Iran.