مقایسه تغییرات رسوب با جهت دامنه و طول کرت در برآورد فرسایش خاک ناشی از رگبارها

آب و خاک

مقاله 19، دوره 22، شماره 2، آبان 1387   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jsw.v0i22.1019

نویسندگان

سیدحمیدرضا صادقی^{* 1}؛ مهدی بشری سه قلعه^{* 1}؛ عبد الصالح رنگ آور²

¹دانشگاه تربیت مدرّس

²مرکز تحقیقات کشاورزی استان خراسان رضوی، مشهد

چکیده

چکیده
در تحقیق حاضر سعی شد تا نقش جهت دامنه و طول کرت های آزمایشی در دقّت برآورد فرسایش خاک مورد بررسی قرار گیرد. جهت انجام تحقیق، تعداد 12 کرت آزمایشی با طول های 2، 5، 10، 15، 20 و 25 متر در دو دامنه شمالی و جنوبی حوزه آبخیز سنگانه واقع در شمال شرقی استان خراسان رضوی با شیب متوسط حدود 30 درصد و خاک لوم شنی مستقّر گردید. به منظور کنترل عملکرد کرت های مورد بررسی، مقادیر رسوب خروجی از حوزه آبخیز سنگانه به مساحت حدود 1 هکتار به وسیله حوضچه‌های سیمانی، اندازه گیری و برای مقایسه مورد استفاده قرار گرفت. در طول مدت تحقیق از اواخر آبان 1385 تا خرداد 1386 به عنوان دوره بارندگی منطقه، 12 رگبار منجر به روانآب به وقوع پیوست که کلّیه داده های رسوب در محل خروجی با استفاده از منبع های فلزی جمع آوری و در نهایت مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. بررسی نتایج حاصل دلالت بر ارتباط منفی غیرخطی و معنی دار تغییرپذیری رسوب در واحد سطح کرت های مستقّر در دامنه جنوبی داشته است. حال آن که اختلاف مقادیر حاصل از کرت های مختلف با خروجی در دامنه شمالی به دلیل اختلاف در خاک و پوشش گیاهی غیرمعنی دار ارزیابی شد. هم چنین اختلاف عملکرد کرت های مستقّر بر دامنه جنوبی در برآورد میزان رسوب با افزایش طول آن‌ها تا حدود 20 متر کاسته شد. نتایج تحقیق حاضر ضمن تأیید عملکرد کرت های آزمایشی در بررسی تولید رسوب، بر ضرورت بهینه سازی ابعاد و جهت دامنه کرت های مزبور در دست یابی به نتایج قابل تعمیم به سطوح بزرگ تأکید داشته است.

واژه های کلیدی: فرسایش خاک، کرت آزمایشی، تولید رسوب، حوزه آبخیز سنگانه، خراسان رضوی