سنجش و ارزیابی جامع امنیت انرژیِ کشورهای عضو سازمان همکاری های اقتصادی و توسعه (OECD) بر‌اساس شاخص‌سازی ترکیبی

پژوهش نامه ایرانی سیاست بین الملل

مقاله 2، دوره 4، شماره 1، مرداد 1394، صفحه 1-21   

نوع مقاله: مقالات

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jipr.v4i1.39135

نویسندگان

مینا محتشمی¹؛ تقی ابراهیمی سالاری^{* 2}؛ محمد حسین مهدوی عادلی²

¹مازندران

²فردوسی مشهد

چکیده

این مقاله با بررسی ابعاد و شاخص‌های امنیت انرژی، به ارائۀ شاخص ترکیبی جامع، جهت ارزیابی امنیت انرژی در کشورهای عضو (OECD) می‌پردازد. ابعاد درنظرگرفته‌شده بر‌اساس تعریف سواکول (2011) انتخاب شده است که عبارت‌اند از: «بعُد دسترسی به انرژی»، «بعُد تکنولوژی»، «بعُد قیمت انرژی»، «بعُد محیط‌زیست» و «بعُد پایداری حکومت»؛ که برای ارزیابی و محاسبۀ این ابعاد 182 شاخص به کار رفته است. ساخت این شاخص ترکیبی بر‌اساس روش‌شناسی هفت‌مرحله‌ای ارائه‌شده در کتاب راهنمای ساخت شاخص‌های ترکیبی، روش‌شناسی و راهنمای کاربران مرکز تحقیقات کمیسیون اروپایی (JRC) و OECD)) صورت گرفته است. نتایج نهایی رتبه‌بندی حاکی از آن است که کشور آمریکا به طور ویژه، به ابعاد مختلف امنیت انرژی توجه داشته است. بنابراین، توانسته است با اختلاف خوبی با دیگر کشورهای (OECD)، در جایگاه اوّل امنیت انرژی این گروه قرار می‌گیرد. ایجاد ذخیره‌سازی‌های استراتژیک نفتی، تنوع‌بخشی در عرضة انرژی، برخورداری از سطح تکنولوژی بالا و وضعیت حکمرانی مناسب از مهم‌ترین عوامل دخیل در دست‌یابی به این جایگاه شناخته می‌شوند.

کلیدواژه‌ها

امنیت انرژی؛ شاخص ترکیبی؛ OECD

مراجع

References

Azar, A., & Rajab Zadeh, A. (2009). Applied decision (approach MADM). Tehran: Neghah Danesh. (in Persian).

Ebert, U., & Welsch, H. (2004). Meaningful environmental indices: a social choice approach, Journal of Environmental Economics and Management, 47(2), 270-283.

Franki, V., & Viskovi, A. (2015). Energy security, policy and technology in South East Europe: Presenting and applying an energy security index to Croatia, Journal of Energy, 90(1), 1-14.

Funtowicz, S. O.; Munda, G., & Paruccini, M. (1990). The aggregation of environmental data using multicriteria methods, Journal of Environmetrics, 1(4), 353-36.

Geng JB, Ji. Q. (2013). Multi-perspective analysis of China's energy supply security, Journal of Energy, 64(1), 541-550.

Ghaemi, Asl. M. (2011). Providing a composite index to measure human development based on Islamic Learning and its application in the ranking of the Islamic countries. Unpublished MA dissertation, University of Imam Sadeq (AS), Tehran .(in Persian).

Goldwyn, D. (2011). Triangle arrangement, America, Africa & China, from competition to cooperation (translation by Mohammadi Hossein Abadi, M), Tehran: Institute for International Energy Studies. (in Persian).

Greene, D. L. (2010). Measuring energy security: Can the United States achieve oil independence?, Energy Policy, 38(4), 1614–1621.

Gupta, E. (2008). Oil vulnerability index of oil-importing countries, Journal of Energy Policy, 36(3), 1195–1211.

Jansen, J. C.; Arkel, W. G., & Boots, M. G. (2004). Designing indicators of long term energy supply security. Energy Research Centre of the Netherlands (ECN), Netherlands.

Kendell, James. M. (1998). Measures of oil import dependence. Energy Information Administration (EIA), Department of Energy (DOE), U. S. A.

Kruyt, B.; Vuuren, V.; De Vries, H., & Groenenberg, H. (2009). Indicators for energy security, Journal of Energy Policy, 37(6), 2166 –2181.

Luft, G., & Korin, A. (2011). Experts' views about energy security, Energy Security Challenges for the 21st Century. (Translate by Pashang, M). Tehran: Institute of International Energy Studies. (in Persian).

Maleki, A. (2007). Energy security and lessons for Iran, Journal of Rahbord Yas, 12(1), 206-222. (in Persian).

Mohtashami, M. (2012). Evaluation and comparison of energy security in OECD and OPEC countries member based on composite indicator. Unpublished MA dissertation, Ferdowsi University of Mashhad. (in Persian).

Nardo, M.; Saisana, M.; Saltelli, A., & Tarantola, S. (2008). Handbook on Constructing Composite Indicators: Methodology and User’s Guide, European Commission. Ispra: Joint Research Centre (JRC), Italy.

Percebois, J. (2007). Energy Vulnerability and its Management, International Journal of Energy Sector Management, 1(1), 51–62.

Portugal-Pereira, J., & Esteban, M. (2014). Implications of paradigm shift in Japan's electricity security of supply: a multi-dimensional indicator assessment, Appl Energy, 123(15), 424-434.

Ren, J., & Sovacool, K. B. (2014). Quantifying, measuring, and strategizing energy security: determining the most meaningful dimensions and metrics, Journal of Energy, 76(1), 838-849.

Saisana, M., & Tarantola, S. (2002). State-of-the-art report on current methodologies and practices for composite indicator development, European Commission, Joint Research Centre (JRC), Italy.

Sovacool, K. B. (2011). Evaluating energy security in the Asia pacific: Towards a more Comprehensive approach, Journal of Energy Policy, 39(11), 7472–7479.

Sovacool, K. B.; Mukherjee, I.; Drupady, M., & D’Agostino, A. (2011). Evaluating energy security performance from 1990 to 2010 for eighteen countries, Journal of Energy, 36(10), 5846-5853.

Vaezi, M., & Monfared, GH. (2013). Energy and energy security as a means to the calculations change policy and international security (case study, strategy of energy security in America and the United Kingdom), Journal of Rahbord, 68(3), 63-84. (in Persian).

Vivoda, V. (2010). Evaluating energy security in the Asia-Pacific region: Anovel Methodological approach, Journal of Energy Policy, 38(9), 5258–5263.

Von Hippel, D.; Savage, T., & Hayes, P. (2009). Introduction to the Asian energy security project: project organization and methodologies, Journal of Energy Policy, 39(11), 6719–6730.