Study of the Claim of Impressionability of Mullā Ṣadrā’s Theosophy in Substantial Motion from the Opinions of Heraclitus and Zeno of Elea

جستارهایی در فلسفه و کلام

Article 5, Volume 44, Issue 2 - Serial Number 89, February 2013, Pages 100-129   

Document Type: Original Article

DOI: 10.22067/philosophy.v44i2.7877

Author

Maryam khoshdel Rohani^*

Abstract

Department of Islamic Philosophy and Wisdom, Zanjan University
Bringing up the ancients’ views and asking about their ultimate condition in Mullā Ṣadrā’s thinking and that of his disciples has had a significant impact on the formation and development of the motion theory. Mentioning the names and bringing up the views of the ancient Greek Philosophers, as evidences for truthfulness in the discourse of substantial motion and the createdness of the world, indicates his possible familiarity with or impressionability from their opinions. The present research maintains that Mullā Ṣadrā’s inaccessibility to the ancient Greek’s works and the limited historical sources caused problems in quoting historical statements concerning substantial motion. Quoting the Wise Heraclius and Zeno the Great in discourses of motion bears witness to this claim. Mullā Ṣadrā quotes few of the Wise Heraclius and does not claim any familiarity with Heraclitus. Due to the apparent similarity in the names of the Wise Heraclius (the 5th century philosopher) and Heraclitus (the philosopher contemporary to Socrates), some contemporaries have assumed that the Wise Heraclius is the same as Heraclitus (the philosopher contemporary to Socrates). Mullā Ṣadrā brings up the
Zeno of Elea’s theory in his discourses of substantial motion. He seeks to justify the Zeno of Elea’s statements (denying motion). As this research maintains, the opinions brought up by Ṣadrā and Fayḍ Kāshānī, are not ascribed to Zeno of Elea. While historically recognizing these two theosophists (Heraclitus and Zeno the Great), this article repudiates both above-mentioned assumptions.

Keywords

substantial motion; fluidity; motion; negation of motion; universality of motion; Herqil the Wise; Heraclius; Heraclitus; Zeno the Great; Zeno of Citium

References

آشتیانی، سید جلال‌الدین، تعلیق و تصحیح اصول المعارف، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، 1375

ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، النجاة من الغرق فی بحر الضلالات، 1 جلد، انتشارات دانشگاه تهران - تهران، چاپ: دوم، 1379ق.

ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، رسائل ابن سینا، جلد 2، دانشکده ادبیات استانبول، چاپ، 1953 م.

ابن‌سینا، حسین بن عبدالله،  الشفا (الطبیعیات)، السماع الطبیعی، تصدیر ابراهیم مدکور، قم: منشورات آیة الله مرعشی، 1405 ق.

ابوریحان البیرونی، تحقیق ماللهند، 1 جلد، عالم الکتب - بیروت،  1403 ق.

ارسطو، متافیزیک، ترجمه شرف‌الدین خراسانی، تهران، نشر گفتار، 1367.

اردکانی، احمد بن محمد حسینی، مرآت الاکوان (تحریر شرح هدایه ملا صدرا شیرازی)، مقدمه و تصحیح و تعلیق از عبد الله نورانی، میراث مکتوب، تهران 1375.

افلاطون، دوره کامل آثار افلاطون. محمد حسن لطفی، تهران، خوارزمی،1375.

اعوانی، غلامرضا، حکمت و هنر معنوی، تهران: انتشارات گروس، 1375.

ایزتسو ،توشی هیکو ، خلق مدام در عرفان ایرانی و آیین بودایی ، شیوا کاویانی ، تهران، علمی و فرهنگی، 1381.

بریه، امیل، تاریخ فلسفه، ترجمه علی‌مراد داوودی، تهران، نشر دانشگاهی،1374.

بغدادی، ابوالبرکات، المعتبر فی الحکمه، اصفهان، دانشگاه اصفهان، 1373.

بدوی، عبدالرحمن، موسوعه الفلسفه، ج 2، بیروت، موسسه العربیه للدرسات و النشر، 1984 م.

برن، ژان، فلسفه رواقی. ترجمه ابوالقاسم پور حسینی، تهران،1365.

حجت، مینو، «امکان تقریب آراء هراکلیتوس و صدرا در باب صیرورت»، مجله آینه معرفت، تهران، دانشگاه شهید بهشتی شماره 9.

خامنه‌ای، سید محمد، سیر حکمت در ایران، تهران، بنیاد حکمت صدرا، 1380.

خراسانی، شرف‌الدین، نخستین فیلسوفان یونان، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی، 1370.

خوشدل روحانی، مریم، «نقش اصالت و تشکیک وجود در حرکت جوهری»، مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تبریز، تابستان 1385.

خوشدل روحانی، مریم، «حدوث تدریجی زمانی عالم سیال از نظر صدرالمتالهین و مقایسه آن با نظریه حدوث اسمی حکیم سبزواری»، مجله آینه معرفت، تهران، دانشگاه شهید بهشتی، تابستان 86.

راسل برتراند، تاریخ فلسفه غرب، ترجمه نجف دریابندری،شرکت سهامی کتابهای جیبی،1354.

زارعی بلشتی، محمود، ترجمه دایره المعارف فلسفه راتلج، امیر کبیر،1385.

سبزواری، هادی، شرح المنظومه، انتشارات مصطفوی، قم، بی تا.

سجادی سید جعفر، فرهنگ اصطلاحات فلسفی ملاصدرا، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی - تهران، چاپ: اول، 1379.

شهرزوری، شمس‌الدین محمد، نزهه الارواح و روضه الافراح (تاریخ الحکما)، ترجمه مقصود علی تبریزی، تهران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، 1365.

شهرستانی، ابوالفتح محمد بن ابی‌بکر، الملل و النحل، تحقیق علی حسن فاعدر، بیروت، 1410.

شهرستانی، ابوالفتح محمد بن ابی‌بکر،  الملل و النحل، تحقیق صدقی جمیل العطار، لبنان دارالفکر،1422.

صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (ملاصدرا)، محمد بن ابراهیم قوام، الحکمه المتعالیه فی الاسفار العقلیه الاربعه، بیروت: دار احیاء التراث العربی (1، 2، 3، 7، 9)، 1419.

صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (ملاصدرا)، الحکمه المتعالیه فی الاسفار العقلیه الاربعه، بیروت: دار احیاء التراث العربی، ج (5،8،6)، 1410.

صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (ملاصدرا)، رساله فی الحدوث، تصحیح حسین موسویان، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا، تهران: 1378.

صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (ملاصدرا)، مفاتیح الغیب، موسسه تحقیقات فرهنگی - تهران، چاپ: اول، 1363.

صلیبا، جمیل و صانعی دره بیدی منوچهر، فرهنگ فلسفی، انتشارات حکمت، تهران،1366.

طباطبایی، سید محمد حسین، رساله قوه و فعل، منتشر شده با ترجمه تحت عنوان خلق جدید پایان ناپذیر، ترجمه، محمدی گیلانی، تهران: موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، 1364.

غفاری سید محمد خالد، فرهنگ اصطلاحات آثار شیخ اشراق، 1 جلد، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی - تهران، چاپ: اول، 1380.

فیض، ملا‌محسن، اصول المعارف، قم، دفتر تبلیغات اسلامی،1375

فیض، ملا‌محسن، علم الیقین، ترجمه استاد ولی، تهران، ا نتشارات حکمت،1379

فیض، ملا‌محسن، رسائل فیض (مراه الاخره، ضیاء القلب، بشاره الشیعه، خلاصه الاذکار، چاپ سنگی، بی نا، بی جا، بی تا)

قرائی، مرتضی، صفات اشیاء در فلسفه تحلیلی و حکمت اسلامی، تهران: دفتر پژوهش و نشر سهروردی، 1381.

کاپلستون، فردریک، تاریخ فلسفه (یونان و روم)، ترجمه جلال‌الدین مجتبوی، ج 1، تهران: 1368.

کاملان، محمد صادق. سلوک فکری فیض کاشانی. نشریه کاشان شناخت. شماره 4-5 دانشگاه کاشان.1387

گاتری، دبلیو، کی، سی، تاریخ فلسفه یونان، ترجمه مهدی قوام صفوی، تهران: فکر روز 1376.

گمپرتس، تئودور، متفکران یونانی، محمدحسن لطفی، تهران: خوارزمی،1375.

وال، ژان، بحث در مابعد الطبیعه، یحیی مهدوی و همکاران، تهران: خوارزمی، 1375.

ویل، هالینک، مبانی و تاریخ فلسفه غرب، ترجمه عبدالحسین آذرنگ، تهران، 1364.

Hyland Drew A. The origins of Philosophy, New jersey: Humanities press. 1993

Ilsetraut Hadot; studies on the Neo-Platonist Hierocle .American Philosophical Society . Philadelphia . 2004

Guthrie w. k. c. f. b. a. “A History of Greek philosophy. (the pre-Socratic tradition from Parmenides to Democritus)”. vol. 2. London 1978.

Rist john. “the stoics (stoics cosmology)”. Lopidge. University of California press 1978.

Stump. S. e . “Elements of philosophy”. Mggrow. Hill international editions. 1998.