بررسی تأثیر معماری دانش بر هویت سازمانی با تأکید بر نقش میانجی توانمندسازی روان‌شناختی و سرمایه اجتماعی (مورد مطالعه: کارکنان شهرداری مشهد)

علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد

مقاله 5، دوره 15، شماره 1 - شماره پیاپی 31، شهریور 1397، صفحه 113-142   

نوع مقاله: علمی - پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jss.v15i2.65240

نویسندگان

مریم عبدالهی؛ علی حسین‌زاده^*

دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تربت حیدریه

چکیده

 پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر معماری دانش بر هویت سازمانی با نقش میانجی توانمندسازی روان‌شناختی و سرمایه اجتماعی انجام شده است. روش تحقیق کاربردی و به لحاظ روش، جزء‌ ‌تحقیقات توصیفی-همبستگی به شمار می‌رود. جامعه آماری کلیه کارکنان شهرداری مشهد، 2851 نفر بوده‌اند که تعداد 332 نفر ‌به‌عنوان نمونه به شیوه‌ی نمونه‌گیری تصادفی ساده انتخاب شده‌اند. به‌‌منظور گردآوری داده‌های پژوهشی از پرسش‌نامه معماری دانش چوران و کروگر (2004)، هویت سازمانی چنی (1983)، توانمندسازی روان‌شناختی اسپیترز (1992) و سرمایه اجتماعی ناهاپیت و گوشال (1998) استفاده شد. برای سنجش روایی، از روایی محتوا و تحلیل عامل تأییدی و سنجش پایایی از ضریب آلفای کرنباخ استفاده شد. میزان آلفای کرونباخ هویت سازمانی،‌ معماری دانش، توانمندسازی روان‌شناختی و سرمایه اجتماعی به ترتیب 86/0، 86/0، 84/0 و 72/0 محاسبه شد. تجزیه و تحلیل اطلاعات با روش مدل‌سازی معادلات ساختاری با رویکرد روش حداقل مربعات جزئی و نرم‌افزار SMART PLS انجام گرفت. نتایج این پژوهش حاکی از تأثیر مثبت و معناداربودن معماری دانش بر هویت سازمانی، توانمندسازی روان‌شناختی و سرمایه اجتماعی به‌ترتیب به میزان 42/0، 47/0، 64/0 توانمندسازی روان‌شناختی بر هویت سازمانی به میزان 41/0 است. در نهایت توانمندسازی روان‌شناختی و سرمایه اجتماعی نقش میانجی‌گری در تأثیر معماری دانش بر هویت سازمانی به میزان 32/0 و 43/0 دارد.

کلیدواژه‌ها

هویت سازمانی؛ معماری؛ توانمند سازی روانشناختی

مراجع

1. امیرکبیری، ع .ض و فتحی، ص. (1389). بررسی ارتباط ابعاد توانمندی روان‌شناختی با کارآفرینی درون سازمانی (مورد مطالعه فن آوران اطلاعات تهران)، فصلنامه علمی پژوهشی مطالعات مدیریت صنعتی، سال ششم، شماره 16.

2. داوری، ع. و رضازاده، آ.(1395). مدل‌سازی معادلات ساختاری با نرم افزار PLS، انتشارات جهاد دانشگاهی.

3. ساجدی، ف. و امیدواری، ا. (1386). توانمند سازی کارکنان و سازمان‌های امروزی، مجله تدبیر، شماره 181.

4. سلیمانی، ا؛ آهنچیان، م. ر و اصغر‌پور، ا. ر.(1392). نقش هویت در پیش بینی رفتار شهروندی سازمانی در دانشگاه علوم رضوی و دانشگاه خیام مشهد، مجله علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد، سال دهم، شماره دوم، صص 127-147.

5. قاسم‌زاده، ا، ملکی، ش و حبیبی، ح. (1393). نقش هویت تیمی و هویت سازمانی بر عملکرد شغلی و مسئولیت اجتماعی، فصلنامه مدیریت سازمان‌های دولتی، 2(4)، 105-89.

6. کردنائیج، ا؛ مشبکی، ا؛ فانی، ع. ا و خانعلیزاده، ر. (1389). رابطه بین توانمندسازی و یادگیری سازمانی(مورد مطالعه: دانشگاه تربیت مدرس)، پژوهشنامه مدیریت تحول، سال دوم، شماره سوم.

7. مشبکی، ا. (1380). مدیریت رفتار سازمانی، تهران: انتشارات ترمه.

8. موغلی، ع.ض؛ حسن پور، ا؛ حسن‌پور، م. (1388)، بررسی ارتباط بین توانمندسازی و تعهد‌سازمانی کارکنان در مناطق نوزده‌گانه سازمان آموزش و پرورش تهران، نشریه مدیریت دولتی، دوره اول، شماره دوم.

9. Acquaah, M. (2007). Managerial social capital, strategic orientation, and organizational performance in an emerging economy. Strategic Management Journal, 28(12), 1235-1255.

10. Adler, P. S., & Kwon, S. W. (2002). Social capital: Prospects for a new concept. Academy of Management Review, 27(1), 17-40.

11. Amirkhani, A., Tajmirriahi, J., & Mohammad, M. (2012). Assessing the effectiveness of knowledge management in empowering and development of human resources: A case study on Ati Luleh Sepahan Company. Interdisciplinary Journal of Contemporary Research in Business, 3(12), 131-147.

12. Bartels, J., Douwes, R., De Jong, M., & Pruyn, A. (2006). Organizational identification during a merger: Determinants of employees' expected identification with the new organization. British Journal of Management, 17(1), 49-67.

13. Bebbington, A., Woolcock, M., Guggenheim, S. E., & Olson, E. (Eds.). (2006). The search for empowerment: Social capital as idea and practice at the world bank. Virginia, VA: Kumarian Press.

14. Belliveau, M. A., O'Reilly III, C. A., & Wade, J. B. (1996). Social capital at the top: Effects of social similarity and status on CEO compensation. Academy of Management Journal, 39(6), 1568-1593.

15. Blair, J. P., & Carroll, M. C. (2008). Social capital. Economic Development Journal, 7(3), 42-49.

16. Boschma, R. (2005). Role of proximity in interaction and performance: Conceptual and empirical challenges. Regional Studies, 39(1), 41-45.

17. Bowen, D. E., & Lawler E. E. (1992). The empowerment of service workers: What, why, how, and when. Sloan Management Review, 33(3), 31-40.

18. Burt, R. S. (1992). Structural holes: The social structure of competition. Massachusetts, MA: Harvard University Press.

19. Chamlee-Wright, E. (2008). The structure of social capital: An Austrian perspective on its nature and development. Review of Political Economy, 20(1), 41-58.

20. Chatterjee, J. (2002, July). Knowledge Based Strategies & Research Directions in India. Paper presented at the Kware Conference. Kanpur, India.

21. Chay, Y. W., Menkhoff, T., Loh, B., & Evers, H. D. (2010). What makes knowledge sharing in organizations tick? A n empirical study. In T. Menkhoff, H. Evers, & Y. W. Chay (Eds.), Governing and managing knowledge in Asia (pp. 301-326). Singapore, Malaysia: World Scientific.

22. Chevron, J. S. (2001, May). Developing an integrated enterprise-wide knowledge architecture. Paper presented at the APQC conference of Next Generation KM, APQC, Houston, TX: pp. 1-20.

23. Cole, M. S., & Bruch, H. (2006). Organizational identity strength, identification, and commitment and their relationships to turnover intention: Does organizational hierarchy matter?. Journal of Organizational Behavior, 27(5), 585-605.

24. Conger, J. A., & Kanungo, R. N. (1988). The empowerment process: Integrating theory and practice. Academy of Management Review, 13(3), 471-482.

25. Cunningham, I. (2002). Developing human and social capital in organisations. Industrial and Commercial Training, 34(3), 89-94.

26. Curry, B. K. (2003). Organizational flux and its destabilizing influence on employee identity. Management Decision, 41(6), 558-569.

27. Dukerich, J. M., Golden, B. R., & Shortell, S. M. (2002). Beauty is in the eye of the beholder: The impact of organizational identification, identity, and image on the cooperative behaviors of physicians. Administrative Science Quarterly, 47(3), 507-533.

28. Empson, L. (2004). Organizational identity change: Managerial regulation and member identification in an accounting firm acquisition. Accounting, Organizations and Society, 29(8), 759-781.

29. Erstad, M. (1997). Empowerment and organizational change. International Journal of Contemporary Hospitality Management, 9(7), 325-333.

30. Evers, H. D. (2008, March). Knowledge hubs and knowledge clusters: Designing a knowledge architecture for development. Paper presented at the conference of Knowledge Architecture for Development: Challenges ahead for Asian Business and Governance, Singapore, SMU.

31. Foy, N. (1997). Empowering people at work. England, Aldershot: Gower.

32. Franke, S. (2005). Measurement of social capital: Reference document for public policy research, development and evaluation. Retrived from http://publications.gc.ca/collections/Collection/PH4-27-2005E.pdf

33. Gabbay, S. M., & Zuckerman, E. W. (1998). Social capital and opportunity in corporate R&D: The contingent effect of contact density on mobility expectations. Social Science Research, 27(2), 189-217.

34. Gorden, R. J. (1993). Organizational behavior. Massachusetts, MA: Ally & Bacon.

35. Granovetter, M. S. (1973). The strength of weak ties. American Journal of Sociology, 78(6), 347-367.

36. Greve, A., Benassi, M., & Sti, A. D. (2010). Exploring the contributions of human and social capital to productivity. International Review of Sociology, 20(1), 35-58.

37. Grootaert, C., Narayan, D., Jones, V. N., & Woolcock, M. (2004). Measuring social capital: An integrated questionnaire. Washington, DC: The World Bank .

38. Hatch, M. J., & Schultz, M. (2002). The dynamics of organizational identity. Human Relations, 55(8), 989-1018.

39. Hedlund, G. (1994). A model of knowledge management and the N‐form corporation. Strategic Management Journal, 15(2), 73-90.

40. Holm, J., Olla, P., Moura, D., & Warhaut, M. (2006). Creating architectural approaches to knowledge management: an example from the space industry. Journal of Knowledge Management, 10(2), 36-51.

41. Hooghe, M., & Stolle, D. (Eds.). (2003). Generating social capital: Civil society and institutions in comparative perspective. New York, NY: Springer.

42. Kritsotakis, G., Koutis, A. D., Alegakis, A. K., & Philalithis, A. E. (2008). Development of the social capital questionnaire in Greece. Research in Nursing and Health, 31(3), 217-225.

43. Lawler, E. E. (1994). Total quality management and employee involvement: Are they compatible?. Academy of Management Perspectives, 8(1), 68-76.

44. Lin, N., & Dumin, M. (1986). Access to occupations through social ties. Social Networks, 8(4), 365-385.

45. Lin, N., Ensel, W. M., & Vaughn, J. C. (1981). Social resources and strength of ties: Structural factors in occupational status attainment. American Sociological Review, 46(4), 393-405.

46. Lopez, E., & Olivia, C. (2003). Social capital and government in the production of public goods. Retrieved from http://pareto.uab.es/wp/2003/58003.pdf

47. Mael, F. A., & Ashforth, B. E. (1995). Loyal from day one: Biodata, organizational identification, and turnover among newcomers. Personnel Psychology, 48(2), 309-333.

48. Putnam, R. D. (2000). Democracies in flux: The evolution of social capital in contemporary society. Oxford, England: Oxford University Press.

49. Puusa, A. (2006). Conducting research on organizational identity. EJBO-Electronic Journal of Business Ethics and Organization Studies, 11(2), 24-28.

50. Quinn, R. E., & Spreitzer, G. M. (1997). The road to empowerment: Seven questions every leader should consider. Organizational Dynamics, 26(2), 37-49.

51. Roy, Y. J. C., & Sheena, S. (2005). Empowerment through choice? A critical analysis of the effects of choice in organizations. Research in Organizational Behaviors, 27(2), 41-79.

52. Skrabski, Á., Kopp, M., & Kawachi, I. (2004). Social capital and collective efficacy in Hungary: Cross sectional associations with middle aged female and male mortality rates. Journal of Epidemiology and Community Health, 58(4), 340-345.

53. Snyman, R., & Kruger, C. J. (2004). The interdependency between strategic management and strategic knowledge management. Journal of Knowledge Management, 8(1), 5-19.

54. Spreitzer, G. M. (1995). Psychological empowerment in the workplace: Dimensions, measurement, and validation. Academy of Management Journal, 38(5), 1442-1465.

55. Tam, S. (1999). Routes to intellectual capital formation: The genesis and development of wealth creating knowledge in the entrepreneurial minds. In S. Kwiatkowski, & L. Edvinsson (Eds.), Knowledge cafe for intellectual entrepreneurship (pp. 125-127). Warszawa: Poland: Leon Kozminski Academy of Entrepreneurship and Management.

56. Tang, A., Han, J., & Chen, P. (2004). A comparative analysis of architecture frameworks. In B. Werner (Ed.), Proceedings of the 11th Asia-Pacific Software Engineering Conference (pp. 640-647). Washington, DC: IEEE Computer Society.

57. Tekel, S. (2007, October). Social capital and commercial organizations. Paper presented at the International Congress on Social Capital and Networks of Trust, University of Jyväskylä, Finland.

58. Thomas, K. W., & Velthouse, B. A. (1990). Cognitive elements of empowerment: An “interpretive” model of intrinsic task motivation. Academy of Management Review, 15(4), 666-681.

59. Wah, C. Y., Menkhoff, T., Loh, B., & Evers, H. D. (2007). Social capital and knowledge sharing in knowledge-based organizations: An empirical study. International Journal of Knowledge Management (IJKM), 3(1), 29-48.

60. Wallis, J., Killerby, P., & Dollery, B. (2004). Social economics and social capital. International Journal of Social Economics, 31(3), 239-258.

61. Weitzman, E. R., & Chen, Y. Y. (2005). Risk modifying effect of social capital on measures of heavy alcohol consumption, alcohol abuse, harms, and secondhand effects: national survey findings. Journal of Epidemiology and Community Health, 59(4), 303-309.

62. Wetten, D. A., & Cameron, K. S. (1998). Developing management skills. Boston, MA: Addison-Wesley.

63. Whetten, D. A., & Cameron, K. S. (2011). Developing management skills. New York, NY: Prentice Hall.

64. Wickramasinghe, N. (2003). Do we practise what we preach? Are knowledge management systems in practice truly reflective of knowledge management systems in theory?. Business Process Management Journal, 9(3), 295-316.