سنجش پراکنده رویی شهری در کلان شهر مشهد

جغرافیا و توسعه فضای شهری

مقاله 6، دوره 6، شماره 1 - شماره پیاپی 10، شهریور 1398، صفحه 103-125   

نوع مقاله: علمی - پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/gusd.v6i1.76036

نویسندگان

صادق فکور کارگر^* ؛ ایرج اسدی؛ نصرت اله گودرزی

دانشگاه مازندران

چکیده

هدف مطالعه پیش رو سنجش پراکنده ­رویی است، با این وجود از مواردی همچون افشاء هویت و ارائه کلیتی از تمام وجوه ادبیات این پدیده، عرضه معیارهای تمیز پراکنده­ رویی غربی از نمونه ایرانی آن و دست­ آخر پیشنهاد تعریف رویکردهای ابتکاری- غیرتنظیمی در کنار ابزارهای دستوری- نظارتی جهت مهار این مسأله می­ توان به ­عنوان اهداف فرعی آن نام برد. ترسیم تصویری درخور از میزان این پدیده با دو روش اسنادی جهت استخراج- تعدیل متغیرهای کمی و سنجش بر پایه تکنیک تحلیل عاملی همزمان با اعمال خصیصه­ های منحصر به فرد کیفی هر ناحیه آماری میسر شد که این تصویر نه­ تنها میزان بالای فشردگی را در نواحی مرکزی شهر نشان می ­دهد بلکه انطباق آن با نقشه­ هایی چون ادوار تاریخی گسترش فیزیکی کلانشهر و گونه های بافت شهری نیز به تبیین تک­ تک اشکال پراکنده ­رویی به اصطلاح ایرانی در شهر هدف و عوامل شکل دهنده هریک از آنان می پردازد.

کلیدواژه‌ها

پدیده پراکنده رویی؛ سطح بینابینی؛ سنجش کمی و کیفی؛ اشکال و عوامل شکل دهنده؛ منطقه کلانشهری مشهد

مراجع

1. اسدی، ا.، و زبردست، ا. (1389). گونه‌شناسی مناطق شهر- بنیاد در مطالعات شهری و منطقه ای: با نظری بر واکاوی مفهوم مجموعه شهری در ایران. نشریه هنرهای زیبا- معماری و شهرسازی، 2 (43)، 30-17.

2. باستیه، ژ.، و دزر، ب. (1377). شهر، ترجمه علی اشرفی. تهران: دانشگاه هنر تهران.

3. پیله ور، ع. ا.، و پوراحمد، ا. (1382). روند رشد و توسعه کلان شهرهای کشور، مطالعه موردی شهر مشهد. نشریه پژوهش های جغرافیایی، 36 (48)، 121- 103.

4. حاتمی نژاد، ح.، همائی فر، ع.، پیروز، ت.، و پریشاد، ز. (1391). کلانشهر مشهد و توسعه پایدار (بررسی طرح های توسعه و عمران با تاکید بر دیدگاه شهر فشرده): مشهد: چهارمین کنفرانس برنامه ریزی و مدیریت شهری.

5. زبردست، ا. (1387). جزوه درسی اصول و روش های برنامه ریزی شهری 2. تهران: پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران.

6. طبیبیان، م.، و اسدی، ا. (1387). بررسی و تحلیل عوامل پراکنده رویی در توسعه فضایی مناطق کلان شهری. فصلنامه هنر، 1 (1)، 24-5.

7. مهندسان مشاور فرنهاد. (1388). طرح توسعه و عمران (جامع) کلانشهر مشهد مقدس. مشهد: نهاد مطالعات و برنامه ریزی توسعه و عمران مشهد.

8. Angel, S., Parent, J., & Civco, D. (2007, May). Urban sprawl metrics: An analysis of global urban expansion using GIS. Paper presented at the ASPRS Annual Conference, Tampa, Florida.

9. Anthony, J. (2004). Do state growth management regulations reduce sprawl?. Urban Affairs Review, 39(3), 376-397.

10. Bosselman, F. P. (1968). Alternatives to urban sprawl: Legal guidelines for governmental action. Washington, DC: US Government Printing Office.

11. Couch, Ch., & Karech, J. (2007). The consequences of urban sprawl: A case study of Wirral, Merseyside, Liverpool. Merseyside, England: John Moores University.

12. Downs, A. (1999). Some realities about sprawl and urban decline. Housing Policy Debate, 10(4), 955-974.

13. Easley, G. (1992). Staying inside the lines: Urban growth boundaries. Chicago, Illinois, IL: American Planning Association.

14. Ebrahimpour-Masoumi, H. (2012). Urban sprawl in Iranian cities and its differences with the western sprawl. Spatium, 27, 12-18.

15. Ewing, R. (1997). Is Los Angeles-style sprawl desirable? Journal of the American Planning Association, 63(1), 107-126.

16. Ewing, R. H., & Hamidi, S. (2014). Measuring sprawl. Washington, DC: Smart Growth America.

17. Ewing, R., Meakins, G., & Hamidi, S. (2010). Measuring urban sprawl and validating sprawl measures draft. Presented at the National Cancer Institute, National Institutes of Health, the Ford Foundation and Smart Growth America, Bethesda, Maryland.

18. Ewing, R., Pendall, R., & Chen, D. (2002). Measuring sprawl and its impact: The character and consequences of metropolitan expansion. Washington, DC: Smart Growth America.

19. Ewing, R., Pendall, R., & Chen, D. (2008). Measuring sprawl and its impact. Washington, DC: Smart Growth America.

20. Frenkel, A., & Ashkenazi, M. (2008). The integrated sprawl index: Measuring the urban landscape in Israel. The Annals of Regional Science, 42(1), 99-121.

21. Galster, G., Hanson, R., Ratcliffe, M. R., Wolman, H., Coleman, S., & Freihage, J. (2001). Wrestling sprawl to the ground: Defining and measuring an elusive concept. Housing Policy Debate, 12(4), 681-717.

22. Glaeser, E. L., Kahn, M. E., & Chu, C. (2001). Job sprawl: Employment location in US metropolitan areas. Washington, DC: Brookings Institution, Center on Urban and Metropolitan Policy.

23. Gordon, P., & Richardson, H. W. (2000). Critiquing sprawl's critics. Washington, DC: Cato Institute.

24. Hamidi, S., & Ewing, R. (2014). A longitudinal study of changes in urban sprawl between 2000 and 2010 in the United States. Landscape and Urban Planning, 128, 72-82.

25. Harvey, R. O., & Clark, W. A. (1965). The nature and economics of urban sprawl. Land Economics, 41(1), 1-9.

26. Kahn, M. E. (2001). Does sprawl reduce the black/white housing consumption gap?. Housing Policy Debate, 12(1), 77-86.

27. Mieszkowski, P., & Mills, E. S. (1993). The causes of metropolitan suburbanization. The Journal of Economic Perspectives, 7(3), 135-147.

28. Niskac, B. T., Klaus, S., & Starec, S. (2010). Urban living next to farms and rural living next to high-rises? Finding a clear boundary between urban and rural. Urbani Izziv, 21(1), 106-116.

29. Pendall, R. (1999). Do land-use controls cause sprawl?. Environment and Planning B: Planning and Design, 26(4), 555-571.

30. Piorr, A., Ravetz, J., & Tosics, I. (Eds.). (2011). Peri-urbanisation in Europe: Towards European policies to sustain urban-rural futures: Synthesis report PLUREL. Copenhagen: University of Copenhagen.

31. Prosperity, S. (2012). Managing urban sprawl: Reconsidering development cost charges in Canada. Ottawa, Canada: Smart Prosperity Institute.

32. Schultink, G. (2005). Land use planning and growth management: Comparative policy perspectives on urban sprawl and future open space preservation. Michigan, MI: Michigan Agricultural Experiment Station, East Lansing.

33. Scott, A., Gilbert, A., & Gelan, A. (2007). The urban-rural divide: Myth or reality?. Aberdeen, Scotland: Macaulay Institute.

34. Sierra Club. (1999). The dark side of the American Dream: The costs and consequences of suburban sprawl. San Francisco, CA: The Sierra Club.

35. Staley, S., Edgens, J. G., & Mildner, G. C. (1999). A line in the land: Urban-growth boundaries, smart growth, and housing affordability. Reason Public Policy Institute.

36. Torrens, P. M. (2008). A toolkit for measuring sprawl. Applied Spatial Analysis and Policy, 1(1), 5-36.

37. Torrens, P. M., & Alberti, M. (2000). Measuring sprawl. London: Centre for Advanced Spatial Analysis (UCL).

38. Wang, J. (2002). Searching for the urban development pattern. Retrieved from http;/www.uncp.edu/map/papers/professional

39. Zenner, W. P. (2002). Beyond urban and rural: Communities in the 21st century (Urban life: Readings in the anthropology of the city). Illinois, IL: Waveland Press.