مدیریت بحران و مکان‌یابی بهینه پایگاه‌های اسکان موقت با استفاده از منطق فازی و مدل تحلیل شبکه‌ای (مطالعه موردی: شهر پیرانشهر)

جغرافیا و مخاطرات محیطی

مقاله 5، دوره 3، شماره 4 - شماره پیاپی 12، بهمن 1393، صفحه 85-104   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/geo.v3i4.34073

نویسندگان

عیسی ابراهیم زاده^* ؛ دیمن کاشفی

دانشگاه سیستان و بلوچستان

چکیده

اصولاً مخاطرات محیطی سالانه خسارات مالی و جانی فراوانی به همراه می‌آورد و یکی از ضروری‌ترین اقدامات در این زمینه، به‌کارگیری اصول مدیریت بحران است. اولین و مهم‌ترین نیاز اساسی آسیب دیدگان ناشی از مخاطرات محیطی داشتن یک سرپناه می‌باشد و در واقع اسکان موقت ازجمله اقدامات مهم مدیریت بحران است. بدین منظور در این پژوهش به مکان‌یابی بهینه پایگاه‌های اسکان موقت شهر پیرانشهر با استفاده از الگوریتم فازی و مدل ANP پرداخته‌شده است. اطلاعات مورد نیاز از طریق نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال1390، طرح‌های جامع و تفصیلی شهر و سایر یافته‌های مرتبط با موضوع اخذ گردیده است. به‌منظور تحلیل داده‌ها از نرم‌افزارهای AUTO CAD، ARC GIS، Super Decisions، IDRISI استفاده شده است. پس از تعیین معیارهای مؤثر در امر مکان‌یابی اسکان موقت به تهیه لایه‌ها و نقشه‌های مختلف شامل ده لایه تراکم جمعیت، هم‌جواری کاربری‌ها، آسیب‌پذیری، دسترسی به راه، مراکز درمانی، مراکز آموزشی، مراکز انتظامی، فضای سبز، اراضی بایر و ایستگاه‌های آتش‌نشانی اقدام شد. سپس نقشه مکان‌های مناسب جهت اسکان موقت تهیه و با تلفیق این لایه‌ها به ارائه نقشه نهایی تدقیق شده مکان‌یابی بهینه پایگاه‌های اسکان موقت در پیرانشهر اقدام شد. نتایج حاصل از تحلیل یافته‌ها بیانگر آن است که در مجموع 17 هکتار از اراضی شهری متشکل از 4 پارک، 7 مدرسه و چند قطعه زمین بایر به‌عنوان بهترین مکان‌ها و با سازگاری بسیار بالا به‌عنوان پایگاه‌های اسکان موقت قابل‌برنامه‌ریزی هستند.

کلیدواژه‌ها

اسکان موقت؛ مخاطرات محیطی؛ مدیریت بحران؛ منطق فازی؛ پیرانشهر

مراجع

ابراهیم زاده، عیسی؛ کاظمی زاده، شمس اله؛ قنبری، حکیمه؛1391. تحلیلی بر آسیب‌پذیری ناشی از زلزله و ارائه الگوی بهینه مکان‌یابی کاربری‌های ویژه بهداشتی- درمانی و آموزشی، فصلنامه جغرافیا و آمایش شهری- منطقه‌ای. شماره 4. زاهدان.صص 16-1

احدنژاد روشتی، محسن؛ جلیلی، کریم؛ زلفی، علی؛1390. مکان‌یابی بهینه محل‌های اسکان موقت آسیب دیدگان ناشی از زلزله در مناطق شهری با استفاده از روش‌های چند معیاری و GIS (مطالعه موردی: شهر زنجان). نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی. شماره 23.صص 61-45.

اسدی نظری، مهرنوش؛ 1383. برنامه‌ریزی و مکان‌یابی اردوگاه‌های اسکان موقت بازماندگان زلزله، نمونه موردی منطقه یک شهر شیراز. پایان‌نامه کارشناسی ارشد شهرسازی. دانشگاه تهران.صص 180-1.

اشراقی، مهدی؛ 1385. مکان‌یابی اماکن اسکان موقت جمعیت‌های آسیب‌دیده از زلزله با بهره‌گیری از سامانه‌های اطلاعات مکانی، مطالعه موردی منطقه 2 شهرداری تهران. دومین کنفرانس بین‌المللی مدیریت جامع بحران در حوادث غیرمترقبه طبیعی. تهران.صص 8-1.

آیسان، یاسمین؛ یان، دیویس؛1382. معماری و برنامه‌ریزی بازسازی. ترجمه علیرضا فلاحی. دانشگاه شهید بهشتی. تهران. صص80-1.

پیران، پرویز؛1384. جایگاه سازمان های دولتی مسوول بحران ها و تهدیدهای اجتماعی در ایران. مجله رفاه اجتماعی. شماره 16.صص 217-185.

حسینی، مازیار؛1387. مدیریت بحران. سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران. انتشارات نشر شهر. تهران. صص 268-1.

داداش‌پور، هاشم؛ خدابخش، حمیدرضا؛ رفیعیان، مجتبی؛1391. تحلیل فضایی و مکان‌یابی مراکز اسکان موقت با استفاده از فرایند تحلیل شبکه‌ای (ANP) و سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS). مجله جغرافیا و برنامه‌ریزی محیطی. شماره اول.صص 131-111.

زرگر، اکبر؛1369. سرپناه اضطراری. دانشگاه شهید بهشتی. دانشکده معماری و شهرداری.142-1.

زیاری، کرامت الله؛1388. برنامه‌ریزی کاربری اراضی شهری. انتشارات دانشگاه تهران. چاپ هفتم. صص 248-1.

عبدالهی، مجید؛1383. مدیریت بحران در نواحی شهری. سازمان شهرداری‌های کشور. چاپ سوم. تهران.صص 292-1.

فلاحی، علیرضا؛1386. معماری سکونتگاه‌های موقت پس از سوانح تهران. دانشگاه شهید بهشتی.صص 208-1.

قنبری، ابوالفضل؛ سالکی ملکی، محمد مهدی؛ قاسمی، معصومه؛1392. مکان‌یابی بهینه پایگاه‌های اسکان موقت زلزله‌زدگان با رویکرد فازی (مطالعه موردی: شهر تبریز). فصلنامه علمی- پژوهشی امداد و نجات. سال پنجم. شماره 2.صص 69-52.

کوره پزان دزفولی، امین؛ 1387 . اصول تئوری مجموعه‌های فازی. انتشارات جهاد دانشگاهی واحد صنعتی امیرکبیر. تهران. صص 262-1.

گیوه چی، سعید؛ عطار، محمدامین، رشیدی، اصغر؛ حصاری، ابراهیم؛ نسبی، نسترن؛1392. مکان‌یابی اسکان موقت پس از زلزله با استفاده از GIS و تکنیک AHP مطالعه موردی: منطقه شش شهر شیراز. فصلنامه مطالعات و پژوهش‌های شهری و منطقه‌ای. سال پنجم. شماره هفدهم.118-101.

گیوه‌چی، سعید؛ عطار، محمدامین؛1392. کاربرد مدل‌های تصمیم‌گیری چند معیاره در مکان‌یابی اسکان موقت پس از زلزله (مطالعه موردی: منطقه 6 شیراز). دو فصلنامه علمی و پژوهشی مدیریت بحران. شماره دوم.صص 43-35.

مرکز مطالعات مبارزه با سوانح طبیعی ایران؛1372. کاربرد مدیریت بحران در کاهش ضایعات زلزله. طرح بسیج توان فنی کشور در بازسازی مناطق زلزله‌زده. بنیاد مسکن انقلاب اسلامی. صص 254-1.

نوجوان، مهدی؛ امیدوار، بابک؛ صالحی، اسماعیل؛1392. مکان‌یابی اسکان موقت با استفاده از الگوریتم‌های فازی (مطالعه موردی: منطقه یک شهرداری تهران). مدیریت شهری. شماره 31.صص 222-205.

Ahadnezhad Roshti, M., Jalili, K., Zolfi,A., 2011. Analysis of earthquake vulnerability with an emphasis on providing optimal locating pattern of special land uses (health, medical services and educational centers) Case study: Tabriz Worn Textures. Journal of Applied Research Geographical Sciences 23, 45-61.

Asadi, M, 2004. Planning and locating temporary accommodation camps for earthquake survivors, the sample area no.1 of Shiraz city, thesis Master’s degree of Urbanism, Tehran University.1-180.

Eshraghi M., 2006. Locating places of temporary accommodation for the populations affected by the Earthquake using Geographical Information Systems, Case Study area no.2 of Tehran. Second International Conference on unexpected natural disaster management. Tehran, 1-8.

Iysan Y., Davis, I., 2003. Architecture and reconstruction planning, translator: Reza Fallahi, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran, 1-80.

Bonham-Carter, G. F., 1991. Geographic Information System for Geoscientists: Modeling with GIS, Pergamon. Ontario, 291-300.

Burby J. Raymond, D., Godschalk, R., Olshansky, B. Robert., 2000. Creating hazard resilient communities throught land-use planning. Natural Hazards Review, Vol. 1, No. 2, 99-106.

Ebrahimzadeh, I., Kazemizadeh,SH., Ghanbari, H., 2012. Analysis of the vulnerability caused by the Earthquake by Providing Optimal Locating Pattern of health and education, Journal of Geography and Urban Regional preparation, Number 4, Zahedan, 1-16.

Givechi, S., Attar, A., Rashidi, A., Hesari, A., Nesbi, N., 2013. Locating temporary accommodation after the earthquake using GIS and AHP Technique: A Case Study of area no.6 of Shiraz, urban and regional studies and research, fifth year,No 17, 101-118.

Givechi, S., Attar, A., 2013. The use of multi-criteria decision models in locating temporary housing after the earthquake (Case Study: Region 6 Shiraz). Journal of Research and Crisis Management 2, 35-43.

Center for combating natural disasters in Iran., 1993. The use of waste reduction earthquake disaster management. mobilization of technical ability in the reconstruction of the affected areas, Islamic Revolution Housing Foundation, 1-254.

Novjavan, M., Omidvar, B. Salehi, I., 2013. The location of temporary accommodation using fuzzy algorithms (case study: district 1 of Tehran). Urban Management 31. 205-222.

Gulinsheng., 2008. “Crisis management in Japan”.Chinese Computer Users 03.

Iysan, Y., Yan, D., 2003. Architecture and Planning reproduced. Translated by Ali Fallahi, Shahid Beheshti University, Tehran.1-18.

Piran, P., 2005. The government agencies those are responsible for Social crises and threats in Iran, Journal of Social Welfare 16.185-217.

Hosseini, M., 2008. Crisis management, the prevention and crisis management agency in Tehran, Press Publishing City, published in Tehran, 1-268.

Dadashpoor, H., Khodabakhsh, H., Rafiean, M., 2012. Spatial analysis and locating the temporary accommodation centers using the analytic network process (ANP) and geographical information system (GIS). Journal of Geography and Environmental Hazards 1, 111-131.

Zargar, A., 1990. Emergency shelter, Shahid Beheshti University, School of Architecture and the municipality, 1-142.

Jifu Liu, Yida, F., Piejun, Sh., 2010. Response to a high-Altitude Earthquake: The Yushu Earthquake example. International Journal of Disaster Risk Science 2(1), 43-53.

Johnson, C., 2007. Impacts of prefabricated temporary housing after disasters: 1999 earthquakes in Turkey. Habitat International 31 (1), 36–52.

Phillips, B., 2009. Recovery Disaster, Published by Taylor & Francis Group, 373-384.

Saaty L. T., 1999. Fundamental of the analytic network process. ISAHP, Kobe Japan, Volume 13, Issue 2, pp 129-157.

Sule Tudes., Nazan, D. Y., 2010. Preparation of land use planning model using GIS based on AHP, Case study Adana-Turkey. Bull Eng Geology Environment 69, 235-245.

UN-Habitat., 2006. A new start: The paradox of crisis. Journal of Habitat Debate 12(4), 1-24.

Ziarat, K., 2009., urban of land use planning, Tehran University Press, Seventh Edition, 1-248.

Abdollahi, M., 2004. crisis management in urban areas, the municipalities agencies of Iran, third edition, Tehran, 1-292.

Fallah, A., 2007. Architecture temporary accommodation after the disaster in Tehran, Shahid Beheshti University, 1-208.

Ghanbari, A., Saleki Maleki, M.M., Ghasemi, M., 2013. The optimal locating of temporary accommodation centers of earthquake victims with phase approach (case study: Tabriz), Quarterly Journal of rescue, the fifth year,Vol 2, 52-69.

Koore Pazan, A., 2008. Theoritical principals of phase collections. SID publications of Technology, Tehran.1-262.