مطالعات پتروگرافی، دگرسانی متاسوماتیک و ژنز اسکارن آهن و مس کمتال، شمال شرق خاروانا، آذربایجان شرقی

زمین شناسی اقتصادی

مقاله 3، دوره 4، شماره 1 - شماره پیاپی 6، تیر 1391، صفحه 47-58   

نوع مقاله: علمی- پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/econg.v4i1.13392

نویسندگان

رسول فردوسی^{* 1}؛ علی اصغر کلاگری¹؛ قادر حسین زاده¹؛ قهرمان سهرابی²

¹تبریز

²محقق اردبیلی

چکیده

اسکارن کمتال در 15 کیلومتری شمال‌شرق خاروانا در استان آذربایجان شرقی واقع شده است. نفوذ استوک کوارتز مونزونیتی کمتال به سن الیگو سن به داخل توالی رسوبی کرتاسه فوقانی (آهک رس دار، مارن و سیلتستون) باعث گسترش زون های دگرسانی متاسوماتیک قابل توجه و واحدهای دگرگونی مجاورتی در امتداد کنتاکت شده است. اسکارن کمتال از نوع کلسیک بوده و زون های اسکارنی هم به‌صورت اندو اسکارن و هم اگزو اسکارن متشکل از دو زون گارنت اسکارن و اپیدوت اسکارن در آن تکامل یافته اند. فرآیند اسکارنی شدن به دو مرحله اصلی 1) پیش رونده و 2) پس رونده تقسیم می شود. در مرحله پیش رونده، جای گیری توده نفوذی باعث دگرگونی ایزو کمیکال سنگهای درون گیر و تشکیل مرمر و هورنفلس شده است. تبلور توده نفوذی باعث تکامل فاز سیال هیدروترمال و نفوذ آن به داخل سنگهای درون گیر شده است. واکنش این سیالات با سنگهای دگرگون شده اولیه باعث ایجاد دگرسانی متاسوماتیک گسترده شده که توسط تشکیل کانیهای کالک سیلیکاته بی آب نظیر گارنت و پیروکسن در درجه حرارتی حدود °C 550-420 و فوگاسیته اکسیژن 22-10 تا 25-10 مشخص می‌شود. در مرحله پس رونده با تغییر شرایط فیزیکوشیمیایی نظیر کاهش دما (°C 420 -

کلیدواژه‌ها

خاروانا؛ کمتال؛ اسکارن؛ آلتراسیون متاسوماتیک؛ شرایط فیزیکوشیمیایی

مراجع

[1] Movahhed A., Mellakpour M. A., khoi k., "Geological Prospecting in Dozal- Gulan area" Geology reoport, Geological Survey of Iran) 1972(.

[2] Eftekharnezhad J., "Geological Map of Tabriz – Poldasht, 1:250000" ,Geological Survey of Iran) 1989( No B1 & B2.

[3] علوی نائینی م. ح.،" اکتشافات ژئوشیمیایی کانیهای سنگین در ورقه 1:100000 سیه رود"، گزارش سازمان زمین شناسی کشور شماره 76 (1371) 188 ص.

[4] مهرپرتو.، "نقشه زمین شناسی1:100000سیه رود"، سازمان زمین شناسی کشور (1376).

[5] امینی فضل ع.، "مطالعه پترولوژی، مینرالوژی و ژئوشیمی توده نفوذی قره داغ (گرانیت اردوباد)- شمال غرب ایران"، رساله دکتری، آکادمی علوم جمهوری آذربایجان (1373) 258 ص.

[6] سیاه چشم ک.، "مطالعه کانی شناسی، دگرسانی و تحولات متاسوماتیکی ذخیره اسکارن پهناور(شرق سیه رود)"، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تبریز (1381) 139 ص.

[7] مختاری ع. ا.، "پترولوژی، ژئوشیمی و پتروژنز باتولیت قره داغ (خاور سیه رود- آذربایجان شرقی) و هاله اسکارنی آن، با نگرشی بر کانی‌سازی مرتبط با توده نفوذی"، رساله دکتری، دانشگاه تربیت مدرس (1387) 303 ص.

[8] فردوسی ر.، "بررسی دگرسانی های متاسوماتیک در اطراف توده گرانیتوئیدی کمتال، خاروانا- آذربایجان شرقی ". پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تبریز (1390) 123 ص.

[9] Phillips W. R., Griffin D. T., "Optical mineralogy the non-opaque minerals", Shahdara. CBS publication and Distributors, Oxford University press New York) 1986( 550 p.

[10] Zotov A. V., kudrine A. V., Levine K. A., Shikina N. D., Varyash L. N., "Experimental studies of the solubility and complexing of selected ore elements (Au, Ag, Cu, Mo, As, Sb, Hg) in aqueous solution", Chapman and Hall, London )1995( 323 p.

[11] Rose A.W., Burt D. M., "Hydrothermal alteration. In Barnes, H.L., (ed), Geochemistry of Hydrothermal Ore Deposits", 2en ed., John Wiley and Sons, New York )1979( 798 p.

[12] Beane R. E., "The magmatic-metoric transition", Geothermal Resources Council, Reports )1982 (13 245-253.

[13] Einaudi M. T., "General features and origin of skarn associated with porphyry copper plutons, southwestern North America", In Titley, S. R., ed., Advanccesin Geology of the porphyry copper deposits, southwestern North America. University of Arizona Press )1982b( 185-210.

[14] Deer W. A., Howi R‌. A., Zussman J‌., "An introduction to the rock‌ forming minerals", Longman Scientific & Technical )1996(.

[15] Calagari A. A., Hosseinzadeh G., "The mineralogy of copper-bearing skarn to the east of the Sungun-Chay river, East-Azarbaidjan, Iran", Journal of Asian Earth Sciences 28 )2005( 423-438.

[16] Einaudi M. T., "Description of skarn associated with porphyry copper plutons, southwestern North America", University of Arizona Press )1982a( 139-184.

[17] Meinert L. D., Hedenquist J. W., Satho H., Matsuhisa Y., "Formation of anhydrous and hydrous skarn in Cu- Au ore deposits by magmatic fluids", Economic Geology 98 (2003) 147-156.

[18] Mollai H., Sharma R., Pe-PiPer G., "Copper mineralization around the Ahar(NW Iran): evidence for evolution and the origin of the skarn ore deposit", Ore Geology Reviews 35 (2009) 401- 414.

[19] Oyman T., "Geochemistry, mineralogy and genesis of the Ayazmant Fe-‌Cu skarn deposition in Ayvalik, (Balikesir), Turkey", Ore Geology Reviews 37) 2010 (175- 201.

[20] حسین زاده ق.، "بررسی کانسار مس تیپ اسکارنی انجرد، شمال غرب اهر"، پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه تبریز، (1378) 118 صفحه.

[21] Xu G., Lin X., "Geology and geochemistry of the Changlongshan skarn iron deposit. Anhui province, China", Ore Geology Reviews 16) 2000( 91- 106.