دسترسپذیری به کتاب چاپی در کتابخانه‌های دانشگاه اصفهان: سونامی استناد کاذب در پایان‌نامه‌های تحصیلی

پژوهشنامه کتابداری و اطلاع رسانی

مقاله 11، دوره 3، شماره 2 - شماره پیاپی 6، اسفند 1392، صفحه 189-204   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/riis.v3i1.14688

نویسندگان

مهسا پورحقانی¹؛ ابراهیم افشار^{* 2}؛ مظفر چشمه سهرابی²

¹کارشناس ارشد علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه اصفهان

²استادیار علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه اصفهان

چکیده

چکیده
هدف: تعیین نرخ دسترسی فیزیکی به کتاب‌های فارسی و انگلیسی در دانشگاه اصفهان، با هدف بهبود دسترس‌پذیری به آنها در شبکه کتابخانه‌ای این دانشگاه.
روش: سیاهه‌ای از 2972 عنوان کتاب استناد شده در 97عنوان پایان‌نامه تحصیلات تکمیلی دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه اصفهان تهیه شد. در گام نخست موجود بودن هر یک از رکوردهای کتابشناختی در فهرست پیوسته کتابخانه‌های دانشگاه اصفهان بررسی شد. در گام دوم موجود بودن فیزیکی عناوینی که رکوردهای کتابشناختی آنها یافته شد، در قفسه مشخص و بدین ترتیب نرخ دسترس‌پذیری به آنها تعیین شد. در گام سوم تلاش شد دلایل موجود نبودن اقلام یافت نشده در قفسه، شناسائی و موانع دسترس‌پذیری شناخته شود. برای منظور اخیر با کتابداران بخش امانت مصاحبه انجام گرفت. اطلاعات به دست آمده از سیاهه وارسی با استفاده از نرم افزار آماری و آمار توصیفی تحلیل شد.
یافته‌ها: دو نرخ دسترسی به دست آمد: 4/22% برای تمام کتاب‌های چاپی که در 97 پایان‌نامه به آنها استناد شده بود، و 69% برای کتاب‌هایی که فهرست پیوسته موجود بودن آنها را نشان می‌داد. بر پایه نمونه‌گیری از 1668 عنوان انگلیسی ناموجود مورد استناد و جستجوی آنها در فهرست‌های پیوسته 6 کتابخانه در دیگر دانشگاه‌های عمده کشور و پایگاه گوگل‌بوک، معلوم شد به احتمال 95%، حداکثر 19% آنها را می‌توان در داخل کشور یافت. این امر را می‌توان نشان دهنده پدیده استناد کاذب دانست که از مصادیق سوء رفتار آکادمیک است. دیگر موانع دسترسی فیزیکی به کتاب‌های موجود در کتابخانه‌های دانشگاه به ترتیب عبارتند از: نقایص مدیریت مجموعه، در امانت بودن، و پراکنده بودن در واحدهای کتابخانه‌ای متعدد (به ویژه در دو کتابخانه خوابگاهی تک جنسیتی). در مصاحبه با کتابداران کاستی‌های مدیریت مجموعه، مشخص نبودن وضعیت منابع وجین شده، انجام ندادن شلف‌خوانی، بی‌دقتی در صحافی و مشکلات نرم‌افزار فهرست کتابخانه عنوان شد.

کلیدواژه‌ها

: دسترس‌پذیری فیزیکی؛ کتاب؛ دانشگاه اصفهان؛ مدیریت مجموعه؛ استناد کاذب؛ سوء رفتار آکادمیک

مراجع

پائو، میراندالی (1378). مفاهیم بازیابی اطلاعات. ترجمه اسدالله آزاد، رحمت الله فتاحی. مشهد: دانشگاه فردوسی (مشهد)، موسسه چاپ و انتشارات.

پورحقانی، مهسا. (1390). بررسی وضعیت دسترس پذیری به منابع اطلاعاتی چاپی در کتابخانه‌های دانشگاه اصفهان. پایان نامه کارشناسی ارشد کتابداری و اطلاع رسانی. دانشگاه اصفهان، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی.

حری، عباس (1373). "یادداشت سردبیر". فصلنامه کتاب، دوره 5، ش 1 و 2: ص 1-5.

داور پناه، محمد رضا (1386). ارتباط علمی: نیاز اطلاعاتی و رفتار اطلاع‌یابی. تهران: دبیزش؛ چاپار.

گلینی مقدم، گل نسا (1378). مقایسه و بررسی دسترس پذیری فیزیکی کتاب‌ها در حوزه‌های علوم و علوم انسانی/ اجتماعی در دانشگاه فردوسی مشهد. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه فردوسی مشهد.

مومنی، منصور. آذر، عادل. (1386). حل مسائل آمار و کاربرد آن در مدیریت. تهران: کوهسار.

 

Afshar, Ebrahim (2000) Planning and Policy for Collection Development: Application to a Monograph Collection at the State Library of New South Wales. A thesis submitted in fulfilment of the requirements for the degree of Doctor of Philosophy at the University of New South Wales, Sydney, January 2000.

Buckland, M. K. (1975). Book Availability and the Library User. New York, Pergamon Press.

Fanelli, D (2009) How Many Scientists Fabricate and Falsify Research? A Systematic Review and Meta-Analysis of Survey Data, PLoS ONE 4(5): e5738.Retrieved Aug 04 2012. From http://www.plosone.org/article/info:doi/10.1371/journal.pone.0005738

Kantor, Paul B. (September – October 1976). "Availability analysis".Journal of American society for information science.27 (5-6): s311-319.

Lancaster, F. Wilfred and Baker, Sharon L. (1991).The Measurement and Evaluation of library Services. New York: Information Resources Press.

Mansbridge, John. (1986). "Availability studies in Libraries."Library and Information Science Research.8 (4):299-314,October-December.

Odlis (Online Dictionary for Library and Information Science).Retrieved June 02, 2011.From http://www.abc-clio. com/ODLIS/odlis_a. aspx#accessibility