مقایسه سازوکارهای استعاری زبان علم فارسی در مقاله‌های علمی رشته‌های فیزیک، شیمی، زبانشناسی و علوم سیاسی در سه دهه اخیر

زبانشناسی و گویش های خراسان

مقاله 3، دوره 10، شماره 19، دی 1397، صفحه 47-72   

نوع مقاله: علمی - پژ‍وهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/lj.v10i19.66551

نویسندگان

رضامراد صحرائی^{* 1}؛ شهناز یگانه²

¹دانشگاه علامه طباطبائی

²علامه طباطبائی تهران

چکیده

هدف از انجام پژوهش حاضر مقایسة میزان کاربرد انواع استعارة دستوری در مقالات علمی فیزیک، شیمی، زبانشناسی و علوم سیاسی نوشته‌شده به زبان فارسی در چارچوب نظریه نقش‌گرای نظام مند هلیدی (1985) به‌صورت علمی و پیکره بنیاد است. برای این منظور، 60 مقاله مربوط به رشته‌های مذکور موردمطالعه قرار گرفتند. بررسی پیکره موردپژوهش، نشان می‌دهد که در هر دو گروه از متون، فرایند اسم‌سازی بیشترین میزان از انواع فرایندها را به خود اختصاص داده است. علاوه­براین، نتایج نشان می‌دهد که در مقالات شیمی و فیزیک (علوم تجربی) به ترتیب بیشتر از علوم سیاسی و زبانشناسی (علوم انسانی) از انواع استعارة دستوری استفاده‌شده است. همچنین بر اساس نتایج این پژوهش، میانگین استفاده از انواع استعاره دستوری در سه دهه موردمطالعه افزایش معناداری نداشته است. این نتیجه نشان می‌دهد که رشد نگارش مقالات علمی به زبان فارسی در سی سال اخیر کند بوده و  برنامه‌ریزی و توجه بیشتری را می‌طلبد.

کلیدواژه‌ها

استعاره دستوری؛ دستور نقش‌گرای نظام مند؛ فرانقش اندیشگانی

مراجع

1. فهرست منابع
2. پورداد، افروز (1387). «استعارة دستوری در زبان علم فیزیک از دیدگاه نقش‌گرایی هلیدی: مطالعة موردی زبان کتاب‌های فیزیک ایران از 1356 تا 1386». پایان نامة کارشناسی ارشد گروه زبانشناسی. دانشگاه آزاد اسلامی. واحد تهران مرکز.
3. چاوشی، مهسا،1390. «کارکرد استعاره دستور در زبان علم»، رساله کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی، تهران: دانشگاه علامه طباطبایی
4. رفیعی، عادل و صحرایی، رضا مراد، 1392. زبان فارسی زبان علم. چاپ اول، تهران: مرکز تحقیقات علمی کشور
5. شریعت زاده، مولود (1388). «بررسی نحوگونه های گفتاری و نوشتاری زبان علم فارسی بر مبنای فرانقش اندیشگانی هلیدی». پایا نامة کارشناسی ارشد گروه زبا نشناسی. دانشگاه الزهرا س.
6. صدری، نیره، 1385. «بررسی استعاره در ادبیات فارسی از دیدگاه زبان‌شناسی شناختی»، رساله کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی، تهران: دانشگاه علامه طباطبایی
7. صناعتی، مرضیه (1386). «مفهوم شناسی در واژه سازی زبان فارسی». رساله دکتری گروه زبانشناسی. دانشگاه علامه طباطبایی.
8. عاصی، مصطفی، 1384. دادگان زبان فارسی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
9. مکرم، مرجان (1383). «تجزیه و تحلیل تعبیرات استعارة دستوری در چارچوب نظریة نقش گرایی هلیدی». پایان نامة کارشناسی ارشد گروه زبانشناسی. دانشگاه شیراز.
10. Banks, D (2005), "On the historical origins of nominalized process in scientific text", ESP 24, pp. 347-357.
11. Banks, D. (2005a). "Emerging scientific discourse in the late seventeenth century". Functions of Language,12(1), 65-86.
12. Banks, David. 2008. The development of scientific writing: linguistic features and historical context. London: Equinox.
13. Baratta, A. M. (2010). "Nominalization development across an undergraduateacademic degree program". Journal of Pragmatics, 42, 1017-1036.
14. Biber, D. & Finegan, E. (1992). "The linguistic evolution of _ve written and speech-based English genres from the 17th to the 20th centuries". In M. Rissanen, O. Ihalainen, T. Nevalainen & I. Taavitsainen (Eds.) History of Englishes: New Methods and Interpretations in Historical Linguistics, (pp. 688{704). Mouton de Gruyter.
15. Biber, D. (1988). Variation Across Speech and Writing. Cambridge: Cambridge University Press.
16. Biber, Douglas and Bethany Gray. 2011. "Grammatical change in the noun phrase: The influence of written language use". English Language & Linguistics, 15(2), 223-259.
17. Briones, S. (2003). "Grammatical metaphors in scientific English". The ESPecialist,24(2), 131-142.
18. Farahani, A. A. & Hadidi, Y. (2008). "Semogenesis under scrutiny: Grammatical metaphor in science and modern prose fiction". Iranian Journal of AppliedLinguistics, 11(2), 51-82.
19. Halliday, M. A. K. & Martin, J. R. (1993). Writing Science: Literacy and Discursive Power. London, Washington D.C.: The Falmer Press.
20. Halliday, M. A. K. & Matthiessen, C. M. I. M. (2006). Construing Experience Through Meaning. A Language-based Approach to Cognition. London, New York: Continuum
21. Halliday, M.A.K. 2004. The language of science. London: Continuum
22. Kazemian, B. (2013). "Ideational grammatical metaphor in scientifictexts": A Hallidayan perspective. International Journal of Linguistics, 5(4), 146-168.
23. O'Halloran, K. (2005). "Mathematical Discourse: Language, Symbolism and Visual Images". London [u.a.]: Continuum. Purposes 9, 2-20.
24. Susinskiene, S. (2009). "Textual functions of nominalizations in English scientific discourse". Žmogus ir žodis, 11(3), 58-64.
25. Swales, J. M. (1990). Genre Analysis. English in academic and research settings. Cambridge: Cambridge University Press.
26. Swales, J. M. (2004). Research Genres. Exploration and Applications. Cambridge:Cambridge University Press.
27. Thompson, G. (2004). Introducing Functional Grammar. London: Arnold, 2nd ed.
28. Ventola, E. (1996). "Packing and unpacking of information in academic texts". In E. Ventola & A. Mauranen (Eds.) Academic Writing. Intercultural and Textual Issues, Pragmatics & Beyond: New Series (P&B): 41, (pp. 153 - 194). Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins Publishing.
29. Wenyan, G. (2012). "Nominalization in medical papers: A comparative study". Studies in Literature and Language, 4(1), 86-93.
30. writing: Complexity, elaboration, explicitness. Journal of English for Academic
31. Zhou, G. (2012). "On the embodiment of economy principle in the English language". English Language and Literature Studies, 2(2), 100-104.