تحلیل اقتصادی حقوق و احیاء اندیشه تقصیر در نظام جبران خسارت با تاکید بر رویه قضایی آمریکا

دانشنامه حقوق اقتصادی

مقاله 2، دوره 20، شماره 4، مهر 1392   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/le.v20i4.39696

نویسندگان

مهدی شهابی^{* 1}؛ آزاده مسعودی پور²

¹دانشکده علوم اداری و اقتصاد دانشگاه اصفهان

²دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان (اصفهان

چکیده

تحلیل اقتصادی حقوق رویکردی نوین در علم حقوق است که از اوایل دهه 1960 میلادی شکل گرفت و مهم‌ترین هدف آن تنظیم قواعد نظام حقوقی در جهت نیل به کارایی اقتصادی است. این نگرش در تمامی شعب حقوق از جمله حقوق مسئولیت مدنی اثرگذار بوده و در پی برقراری نظام جبران خسارت بر شالوده اصولی است که میزان هزینه‌های ناشی از بروز خسارت را به حداقل برساند.
نویسنده در این پژوهش در ابتدا سعی کرده است با روشی تحلیلی، چارچوب نظری تقصیر اقتصادی را تبیین و سپس چگونگی تحقق و بروز و شکل گیری آنرا در رویه‌ی قضایی مورد بررسی قرار دهد؛ آنچه که محققین را از تحلیل رویه قضایی معاف نمی‌سازد.
تحلیل اقتصادی مسئولیت مدنی با دو رویکرد هنجاری و تحقّقی به بررسی مبانی مسئولیت و ارزیابی ظرفیت آن‌ها در جهت تامین کارایی اقتصادی پرداخته و در نهایت مفهوم اقتصادی تقصیر را هم از منظر رویکرد هنجاری و هم رویکرد تحققی به عنوان مبنای برگزیده مسئولیت تعیین می‌نماید؛ مبنایی که پذیرش آن می‌تواند از پیامدهای نامناسب مسئولیت محض بر اقتصاد پیشگیری نماید. بدین ترتیب، تحلیل اقتصادی حقوق، به احیاء اندیشه‌ی تقصیر در نظام مسئولیت مدنی می‌انجامد.

کلیدواژه‌ها

تقصیر اقتصادی؛ انسان معقول؛ تحلیل اقتصادی حقوق؛ مسئولیت مدنی

مراجع

[1] ابدالی، مهرزاد، (1389)، "جایگاه اخلاق در تحلیل اقتصادی حقوق"، نامه مفید، 82، 101-126.

[2] ابدالی، مهرزاد، (1391)، "بررسی کارایی بیمه اجباری وسیله نقلیه با نگاه تحلیل اقتصادی حقوق"، نامه مفید، 94، 41-60.

[3] اکبرپور، مجید، محبّی، ابوالفضل، نظری، خدیجه، (1390)، "بررسی تعهدات طبیعی در حقوق ایران با رویکرد حقوقی و تحلیل اقتصادی"، حقوقی دادگستری، 76، 185-208.

[4] بادینی، حسن، (1382)، "مبانی فلسفی نگرش اقتصادی به حقوق"، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، 62، 91-136.

[5] بادینی، حسن، (1384)، فلسفه مسئولیت مدنی: تهران، شرکت سهامی انتشار.

[6] کاتوزیان، ناصر (1377)، عصر تجربه و حقوق تجربی، اصول جبران خسارت در نظام حقوقی آمریکا، فصلنامه ی حقوق، دوره 41، شماره صفر، 87-100

[7] Abraham, Kenneth S, (2002), The Forms and Functions of Tort Law, New York: Foundation Press.

[8] Backhaus, Jürgen G, (1999), The Elgar Companion to Law and Economics, Edward Elgar.

[9] Battecini, Eugenio, (2011), Direito e Economia: Novos Horizontes no Estudo da Responsabilidade Civil no Brasil, Sao Paulo: Editora LTr.

[10] Calabresi, Guido, (1961), "Some thoughts on risk distribution and the law of torts", The Yale Law Jurnal, 70, 499-553.

[11] Coase, Ronald, (1960), "The problem of social costs", Jurnal of Law and Economics, 3, 1-44.

[12] Coleman, Jules L, (1988), Markets, Morals and the Law, CUP Archive.

[13] Cooter, Robert, Ulen, Thomas, (1988), Law and Economics, Scott, Foresman.

[14] Cranor, Carl F, (2007), Toxic Torts: Science, Law and the Possibility of Justice, London, Cambridge University Press.

[15] De Mot, Jef P, Canta, Anita, (2004), The Learned Hand formula: The case of the Netherlands, Global Jurist Advances.

[16] Emons, Winand, (1993), "An introduction to the legal and economic theories of torts", Swiss Journal of Economics and Statistics, 129, 625-642.

[17] Epstein, Richard A, (1990), Cases and Materials on Torts, Little, Brown.

[18] Faure, Michael G, (2001), Tort liability in France: an introductory economic analysis, In: Deffains, Bruno, Karat, Thierry, Law and Economics in Civil Law Countries, Amsterdam: Elsevier Science.

[19] Feldman, Allan M, Kim, Jeon, (2002), "The hand rule and United States v. Carroll Towing Co. reconsidered", Brown University Working Paper, 1-27.

[20] Fletcher, George P, (1972), "Fairness and utility in tort theory", Harvard Law Review, 85, 537-573.

[21] Friedman, David, (1987), Law and economics in 'The New Palgrave: A Dictionary of Economics, by Robert Palgrave, Stockton Press.

[22] Friedman, Lawrence M, (1973), A History of American Law, Simon and Schuster.

[23] Fuller, Lon L, (1969), The Morality of Law, New York: Yale University Press.

[24] Gilles, Stephen, (1994), "The invisible hand formula", Virginia Law Review, 80, 1015-1054.

[25] Gilles, Stephen, (2001), "On determining negligence: Hand formula balancing, the reasonable person standard, and the jury", Vanderbilt Law Review, 51, 813-861.

[26] Grady, Mark F, (1983), "A new positive economic theory of negligence", The Yale Law Journal, 92, 799-829.

[27] Gregory, Charles O, (1951), "Trespass to Negligence to Absolute Liability", Virginia Law Review, 37, 359-397.

[28] Hart, Herbert L, (1968), Punishment and Responsibility: Essays in the Philosophy of Law, Oxford: Oxford University Press.

[29] Held, David, (1980), Introduction to Critical Theory: Horkheimer to Habermas, University of California Press.

[30] Henderson, James A, (2009), "Manufacturer's liability for defective product designs: The triumph of Risk-Utility", Brooklyn Law Review, 74, 1061-1108.

[31] Keating, Gregory C, (1995-1996), "Reasonableness and rationality in negligence theory", Stanford Law Review, 48, 311-384.

[32] Kronman, Anthony T, (1993), The Lost Lawyer, Belknap Press of Harvard University Press.

[33] Litan, Robert, (1988), Liability: Perspectives and Policy, Rookings Institution Press.

[34] Mueller, David B, Metcalf, Brian A, (2014), "Adoption of the Risk-Utility rule in negligent design Cases", IDC Quarterly, 3, 1-55.

[35] Owen, David G, (2005), Products Liability Law, St Paul: Thomson West.

[36] Posner, Richard A, (1972), "A theory of negligence", The Journal of Legal Studies, 1, 29-96.

[37] Posner, Richard A, (1983), The Economics of Justice, Cambridge: Harvard University Press.

[38] Posner, Richard A, (1992), Economic Analysis of Law, Little, Brown. 1992. 722 p.

[39] Posner, Richard A. Landes, William, (1983), "Causation in tort law: An economic approach", The Journal of Legal Studies, 12, 109-134.

[40] Priest, George L, (1987), "The current insurance crisis and modern tort law", The Yale Journal, 96, 1521-1590.

[41] Rawls, John, (1993), Political Liberalism, Columbia University Press.

[42] Regan, Donald H, (1972), "The problem of social cost revisited", Journal of Law and Economics, 15, 427-437.

[43] Rustad, Michael L, (2013), "Twenty first century tort theories: The Internalist/Externalist debate", Indiana Law Jurnal, 419-447.

[44] Schafer, Hans, Ott, Bernd, (2004), The Economic Analysis of Civil Law, Cheltenham: Edward Elgar.

[45] Schwartz, Gary T, (1981), "Tort Law and the Economy in Nineteenth-Century America: A Reinterpretation", Yale Law Journal, 90, 1717-1775.

[46] Shavell, Steven, (1987), Economic Analysis of Accident Law, Harvard University Press.

[47] Shionoya, Yuichi, (2005), The Soul of the German Historical School, Springer.

[48] Stephen, Frank H, (1988), The Economics of the Law, Hertfordshire: Harvester Wheatsheaf.

[49] Ulen, Thomas, (1999), "Rational choice theory in law and economics", Arizona Law Review, 62, 790-818.

[50] Viner, Jacob, (1927), "Adam Smith and Laissez Faire", Journal of Political Economy, 35, 198-232.

[51] White, Barbara A, (1990), "Risk-utility analysis and the Learned Hand formula: A hand that helps or a hand that hides?", Arizona Law Review, 32, 78-136.

[52] Wright, Richard A, (2002), "Negligence in the courts", Chicago-Kent Law Review, 77, 425-486.