بررسی رابطه توسعه تکنولوژیک با ابعاد توسعه اجتماعی(مطالعه تطبیقی استان های کشور)

علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد

مقاله 8، دوره 15، شماره 1 - شماره پیاپی 31، شهریور 1397، صفحه 189-220   

نوع مقاله: علمی - پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jss.v15i1.16274

نویسندگان

مجید فولادیان^{* 1}؛ محمد توکل²؛ محسن سوهانیان حقیقی¹

¹دانشگاه فردوسی مشهد

²دانشگاه تهران

چکیده

چندین دهه بود که مفهوم توسعه یافتگی اقتصادی بعنوان یکی از بنیان های با ثبات، در برنامه ریزی کشورهای در حال توسعه قرارگرفته بود. در کشور ما نیز چه پیش از انقلاب و چه پس از آن رویکرد توسعه صنعتی، راهبرد اصلی دولت های حاکم بوده است. این در حالی است که اکنون سال هاست چه به شکل نظری و چه در عمل ایرادات چنین استراتژی نمایان شده است. بر این اساس در مقابل این رویکرد استراتژی های دیگری از جمله توسعه اجتماعی و توسعه پایدار اهمیت یافته اند.در این تحقیق با توجه به اولویتی که توسعه صنعت و تکنولوژی در تمام مناطق کشور داشته است، به بررسی تأثیرات گسترش تکنولوژی بر ابعاد مختلف توسعه اجتماعی(توسعه اجتماعی توزیعی و انسانی) پرداخته می شود. در این راستا سؤالات اصلی که قصد بررسی آنها را داریم عبارتند از:1) استان های کشور از نظر توسعه تکنولوژیک و توسعه اجتماعی در چه وضعیتی قرار دارند؟ و 2) توسعه تکنولوژیک چه تأثیری بر ابعاد مختلف توسعه اجتماعی در استان های مختلف کشور گذاشته است؟ پژوهش حاضر از نوع تبیینی است، و برای بررسی فرضیات تحقیق از روش«تطبیقی کمی» استفاده شده است. نتایج حاکی از آن است که استان سمنان با بیشترین نرخ توسعه تکنولوژیک بر حسب جمعیت، رتبه نخست را در میان استان های کشور دارا می باشد و پس از آن به ترتیب استان های یزد و قزوین قرار دارند. در میزان توسعه یافتگی اجتماعی در بعد توزیعی،استان یزد بیشترین میزان توسعه یافتگی را داراست. استان فارس نیز رتبه نخست را در میزان سرمایه اجتماعی دارد و بیشترین میزان نابرابری نیز متعلق به استان های گلستان و تهران است.نتایج تحلیل رگرسیونی بیانگر این مطلب است که تقریباً 44 درصد از واریانس و تغییرات بعد توزیعی توسعه اجتماعی توسط توسعه تکنولوژیک تبیین می‌شود. آماره ها گویای این واقعیت است که متغیر توسعه تکنولوژیک با بتای0.68بطور مستقیم بر بعد توزیعی توسعه اجتماعی تأثیر می‌گذارد، این بیانگر این مطلب است که متغیر توسعه تکنولوژیک بر میزان توسعه اجتماعی در بعد توزیعی استان ها مؤثر است. همچنین نتایج نشان داد که توسعه تکنولوژیک استان ها بر میزان سرمایه اجتماعی و همچنین میزان نابرابری در استان ها تأثیر معناداری ندارد.

کلیدواژه‌ها

توسعه تکنولوژیک؛ توسعه اجتماعی توزیعی؛ توسعه اجتماعی انسانی؛ سرمایه اجتماعی؛ نابرابری

مراجع

1. ازکیا،مصطفی. (1384). جامعه شناسی توسعه وتوسعه نیافتگی روستایی ایران.تهران: انتشارات اطلاعات

2. ازکیا، مصطفی. (1377). جامعه شناسی توسعه. تهران: نشر کلمه. چاپ اول

3. بالاسا،بلا(1368) استراتژی های توسعه در کشورهای نیمه صنعتی، مترجم محمد علی حقی، تهران، سازمان برنامه و بودجه

4. براهمن، جان(1381) توسعه مردمگرا، مترجمین عبدالرضا رکن الدین افتخاری ومرتضی توکلی، تهران: نشر شرکت چاپ و نشر بازرگانی

5. تاجبخش، کیان(1383) سرمایه اجتماعی و سیاستهای اجتماعی، فصلنامه رفاه اجتماعی، شماره 10، تهران، دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی

6. تودارو، مایکل. (1371). توسعه اقتصادی در جهان سوم. ترجمه غلامعلی فرجادی. تهران: مؤسسه پژوهش و برنامه ریزی توسعه

7. توکلی حسینی،نیره(1375).جامعه شناسی صنعتی، تهران: انتشارات پیام نور

8. توکل، محمد. (1373). پارامترهای فرمی و محتوایی انتقال تکنولوژی: مسأله ای در جامعه شناسی علم و تکنولوژی. مجله نامه علوم اجتماعی. شماره 7

9. جباری،حبیب(1382) توسعه اجتماعی و اقتصادی: دو روی یک سکه؟، تهران، فصلنامه رفاه اجتماعی, زمستان, دوره 3, شماره 10 (ویژه نامه سیاست اجتماعی)

10. چلبی، مسعود. (1375). جامعه شناسی نظم. تهران: نشرنی.

11. حبیب پور و صفری (1388) راهنمای جامع کاربردspss در تحقیقات پیمایشی(تحلیل داده های کمی) ، تهران: انتشارات متفکران

12. دیلینی، تیم(1391) نظریه های کلاسیک جامعه شناسی، ترجمه بهرنگ صدیقی، تهران: نشر نیسالنامه آماری کشور1394

13. سایت بانک مرکزی ایران

14. سایت وزارت صنعت،معدن و تجارت

15. سرشماری نفوس و مسکن سال 1395

16. سلیمی‌فر، مصطفی،(1388)، اقتصاد توسعه (موضوعات منتخب). مشهد. انتشارات موحد.

17. عبداللهی،م . موسوی،م (1386). سرمایه اجتماعی درایران، وضعیت موجود، دورنمای آینده و امکانشناسی گذار، فصلنامه علمی پژوهشی رفاه اجتماعی، تا 233(25) سال 6

18. قاضی مرادی، حسن(1380)، در پیرامون خودمداری ایرانیان، تهران، نشر اختران، چاپ دوم.

19. قره باغیان،مرتضی (1370) اقتصاد رشد و توسعه، جلد اول، تهران: نشر نی

20. کاتوزیان، محمد علی همایون(1372) اقتصاد سیاسی ایران : از مشروطیت تا پایان سلسله پهلوی، ترجمه محمد رضا نفیسی و کامبیز عزیزی، نشر مرکز .

21. گزارش سنجش سرمایه اجتماعی کشور(1394).تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.

22. گونج، آ.ال.ماب. میسرا، آر.پی (1368) توسعه منطقه‌ای؛ روش‌های نو، مترجم: عباس مخبر، انتشارات وزارت برنامه و بودجه- مرکز مدارک اقتصادی، چاپ اول، تهران.

23. لهسایی زاده،عبدالعلی (1381) جامعه شناسی توسعه روستایی، شیراز، نشر زر

24. مهرگان،محمدرضا(1387). پژوهش عملیاتی پیشرفته تهران، نشرکتب دانشگاهی، چاپ چهارم.

25. موسایی،میثم(1388) رابطه توسعه اقتصادی و توسعه اجتماعی، راهبرد یاس، شماره 20، زمستان 88

26. هاربیسون، فردریک و چارلز، مایرز.(1350). نیروی انسانی و رشد اقتصادی. ترجمه حسین موتمن. تهران.

27. الیاسی،حمید (1364) وابستگی جهان سوم(تحلیل نظری)، تهران: موسسه اطلاعات

28. Abdolrahman, O. I. (2010). Time poverty: A contributor to women's poverty. Journal of Statistique African, 11(3), 16-37.

29. Bannet, F. (2004). Development of social security, social policy review. Bristol, England: The Policy Press.

30. Bisin, A., & Verdier, T. (2001). The economics of cultural transmission and the dynamics of preferences. Journal of Economic Theory, 97(3), 298-319.

31. Callen, J. L., & Fang, X. (2015). Religion and stock price crash risk. Journal of Financial and Quantitative Analysis, 50(1-2), 169-195.

32. Domar, E. (1975). Essay on the theory of economic growth. Oxford, England: Oxford University Press.

33. Feldman, R. E. (1968). Response to compatriot and foreigner who seek assistance. Journal of Personality and Social Psychology, 10(3), 202-214.

34. Francois, P. (2002). Social capital and economic development. London, England: Routledge.

35. Glaeser, E. L., Laibson, D., & Sacerdote, B. (2002). An economic approach to social capital. The Economic Journal, 112(483), 437-458.

36. Grootaert, C., & Bastelear, T. (2002). The role of social capital in development. Cambridge, England: Cambridge University Press.

37. Hagen, E. E. (1980). On the theory of social change. New York, NY: The Dorsay Press.

38. Hahn, F. H., & Matthews, R. C. O. (1964). The theory of economic growth: A survey. The Economic Journal, 74(296), 779-902.

39. Jacobs, G., Macfarlane, R., & Asokan, N. (1997). Comprehensive theory of social development. Retrieved from https:// www .icpd. org/ development _ theory / comprehensive _theory_of_social_development.htm:

40. Kaldor, N. (1957). A model of economic growth. The Economic Journal, 67(268), 591-624.

41. Kuznets, S. (1955). Economic growth and income inequality. The American Economic Review, 45(1), 1-28.

42. Matsumoto, M., Inoue, K., Farmer, J., Inada, H., & Kajii, E. (2010). Geographic distribution of primary care physicians in Japan and Britain. Health and Place, 16(1), 164-166.

43. Mazumdar, K. (1996). An analysis of causal flow between social development and economic growth: The social development index. American Journal of Economics and Sociology, 55(3), 361-383.

44. Mead, J. E. (1967). A neo-classical theory of economic development. Oxford, England: Oxford University Press.

45. Offe, C. (2002). A decline of social capital? The German case. In R. D. Putnam (Ed.), Democracies in flux: The evolution of social capital in contemporary society (pp. 111-113). Oxford, England: Oxford University Press.

46. Pasinetti, L. L. (1962). Rate of profit and income distribution in relation to the rate of economic growth. The Review of Economic Studies, 29(4), 267-279.

47. Putnam, R., Leonardi, R., & Nanetti, R. (1994). Making democracy work: Civic traditions in modern Italy. Princeton, NJ: Princeton University Press.

48. Solow, R. M. (1956). A contribution to the theory of economic growth. The Quarterly Journal of Economics, 70(1), 65-94.

49. Veblen, T. (1912). The theory of the leisure class: An economic study of institutions. New York, NY: B. W. Huebsch.