تسلسل تنازلی در حکمت یمانی

جستارهایی در فلسفه و کلام

مقاله 6، دوره 45، شماره 1، تیر 1392   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/philosophy.v45i1.8354

نویسنده

سید محمد موسوی بایگی^*

ایران

چکیده

تسلسل از مهم‌ترین مسائل فلسفی است که به سه صورت قابل تصور است: در جهت تصاعد، تنازل و جمع بین هر دو. حکما بطلان تسلسل را مشروط به تحقق دو شرط دانسته‌اند: ترتّب آحاد سلسله بر یکدیگر و اجتماع بالفعل همه افراد در وجود. میرداماد معتقد است شرط اجتماع بالفعل افراد، شامل جانب تنازل نمی‌شود بنابراین تسلسل در این جهت محال نیست. در مقابل، محقق سبزواری و علامه طباطبایی هر یک به طریقی، این ادعا را رد می‌کنند. در این مقاله نشان داده می‌شود که مقصود میرداماد، عدم استحاله به حسب وجود دهری است و اشکالاتی که وارد شده ناصواب است.

کلیدواژه‌ها

تسلسل تصاعدی و تنازلی؛ اجتماع دهری؛ قضاء عینی