تحلیل اقتصادی و حقوقی اعتبار شرط کیفری(وجه التزام)

دانشنامه حقوق اقتصادی

مقاله 3، دوره 20، شماره 4، مهر 1392   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/le.v20i4.39697

نویسنده

محمد عابدی^*

دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

شرط کیفری یا خسارت مقطوع قراردادی که قبل از ورود زیان برای نقض احتمالی قرارداد مورد توافق قرار می‏گیرداز منظر حقوقی مورد تحلیل قرار گرفته و اصولاً،مورد تایید قرار گرفته است؛ هر چند در پاره‌ای فروض،قاضی حق تعدیل آن را دارد. لیکن تحلیل اقتصادی شزط کیفری، که به هدف کارایی اقتصادی آن معطوف است،نشان می‏دهد که مزایا و معایب اقتصادی و اجتماعی شرط کیفری موجب شده است که هنوز«پیچیده‏ترین معمای حل نشده‏ی‏ نظریه‏ی‏ اقتصادی حقوق» باقی بماند.
این مقاله با روش تحقیق تطبیقی به مقایسه راهکار نظام‌های حقوقی مطرح در خصوص وضعیت حقوقی شرط کیفری می‏پردازد و با روش تحقیق توصیفی و تحلیلی مزایا و معایب شرط کیفری را توصیف و آنها را تجزیه و تحلیل می‏کند.
تحلیل حقوقی و اقتصادی شرط کیفری نشان می‏دهد که با وجود پذیرش اعتبار شرط کیفری به عنوان یک «اصل»،باید قایل به آن بود که در پاره‏ای موارد خاص،شرط کیفری بی‏اعتبار باشد یا دادگاه از اختیار تعدیل آن برخوردار باشد ویا تفسیر عادلانه‏ای از آن ارایه شود. یعنی تجویز شرط کیفری به عنوان «اصل» و لحاظ کردن پاره‎ای استثنائات و مواردخاص،با هدف تحقق عدالت و کارایی اقتصادی.

کلیدواژه‌ها

شرط کیفری؛ خسارت از پیش تعیین شده؛ تعدیل قضایی؛ کارایی اقتصادی؛ مسوولیت مدنی؛ تحلیل اقتصادی حقوق

مراجع

[1] ‌‍‍‌‌اسکینی، ربیعا. (1367). وجه التزام در قراردادهای بین المللی،مجله حقوقی،شماره 9.

[2] انصاری،مهدی(1390)،تحلیل اقتصادی حقوق قرارداد ها،چاپ اول،انتشارات جنگل جاودانه.

[3] بابایی،ایرج( 1386)،"مبانی نظری رویکرد تحلیل اقتصادی حقوق"،مجله پژوهش حقوق و سیاست،شماره 23.

[4] بادینی، حسن( 1385 )،"آیا حقوق دانش مستقلی است؟"،مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی،شماره 74.

[5] بخشنده،علی رضا(1386)،"وجه التزام در قولنامه‌ها و آراء و نظرات"،مجله کانون وکلای دادگستری خراسان،شماره سوم.

[6] تسخیری،محمد علی(1382)،"شرط کیفری مالی در بانکداری بدون ربا"،فصلنامه تخصصی فقه اهل بیت،شماره 35.

[7] (1384)،"شرط جزایی در عقود"،فصلنامه تخصصی فقه اهل بیت،شماره 44.

[8] حسین آبادی،امیر( 1385 )،"بررسی وجه التزام مندرج در قرارداد"،مجله آموزه‏های قرآنی،شماره 19

[9] جعفری لنگرودی،محمد جعفر(1382)،مجموعه محشی قانون مدنی،چاپ دوم،کتابخانه گنج دانش.

[10] (1386)،الفارق،5مجلد،چاپ اول،کتابخانه گنج دانش،جلد پنج.

[11] شهیدی، مهدی(1371)،"قراردادتشکیل بیع"،مجله تحقیقات حقوقی،شماره 10.

[12] (1382)،آثار قراردادها و تعهدات،چاپ اول،انتشارات مجد.

[13] عابدیان،میر حسین(1385)،"مطالعه تطبیقی قابلیت اجرای شرط کیفری در قراردادها"،مجله تخصصی الهیات و حقوق،شماره 19.

[14] عادل،مرتضی(1380)،"توافق بر خسارت در قراردادها"،مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران،شماره 53.

[15] کاتوزیان،ناصر(1386)،عدالت قضایی،گزیده آراء،چاپ سوم،نشر میزان.

[16] (1387)،مسوولیت مدنی،سه مجلد،چاپ هشتم،انتشارات دانشگاه تهران،جلد اول.

[17] (1376)،قواعد عمومی قراردادها،5مجلد،چاپ دوم،شرکت انتشار،جلد چهارم.

[18] (1377)،فلسفه حقوق،سه مجلد،چاپ اول،شرکت انتشار،جلد سوم.

[19] (1391)،نقد رویه قضایی،چاپ اول،انتشارات جنگل جاودانه.

[20] مقصودی، رضا(1390)،"تعدیل وجه التزام ونتایج آن در حقوق فرانسه، انگلیس و ایران"،پژوهشنامه حقوقی،شماره دو،سال دوم.

[21] واحدی،جواد(1378)،ترجمه قانون تعهدات سویس،چاپ اول،نشر میزان.

[22] وحیدی،امیر حسین( 1385 )،"تعدیل وجه التزام در قراردادهای الحاقی"،ماهنامه کانون،شماره68.

[23] Cooter. Robert and Ulen(Thomas)(1998),Law and Economics,Harper Collin Publisher.

[24] Code, Civil. 2008. 107 Edition.

[25] De Geest Gerrit and Wuyts(Filip)(1999),Penalty Clauses and Liquidated Damage,(encyclo.findlaw.com/4610 book.pdf)

[26] Gorner(bryan A.)(2009),Blacks Law Dictionary,9 Edition,West Publication.

[27] O,SullivanJanet and Hilliard(Jonathan)(2010),The Law of Contract,4 Edition,Oxford,.

[28] Posner(Richard A.)(1979),Some Uses and Abuses of Economics in Law,46,University of Chicago Law Review.

[29] Prosser(w.l.),(1971),Hand Book of the Law of Torts,4 Edition,West publication co.

[30] Mekendrick(Evan),(2008),Contract Law,Thired Edition,Oxford University.

[31] Miceli(Thomas J.(2004),The Economi Approach to Law,Stanford,California.

[32] Tanc(Andre),(1986),International Encyclopedia of ComprativeLaw,V.XI,Torts.

[33] Terre (Francoit),Simlerphiliphe and Le Quette(Yves),(1996),les Obligations,6 Edition.

[34] Viney(g.),Jourdain(p.),(2002),Traite de Droit Civil,les Effets de la Responsabilite,2 Edition,L.G.D.J.