نظریۀ میمتیک یا تکامل فرهنگی و رابطه آن با علم اطلاعات و دانش شناسی

پژوهشنامه کتابداری و اطلاع رسانی

مقاله 1، دوره 3، شماره 1 - شماره پیاپی 5، شهریور 1392، صفحه 11-30   

نوع مقاله: مقالات مروری

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/riis.v3i2.18181

نویسندگان

اسماعیل مصطفوی^* ؛ مرتضی کوکبی

دانشگاه شهید چمران اهواز

چکیده

هدف: مطالعات بسیاری با عنوان علم ژنتیک بر روی چگونگی جابه جایی صفت ها و ویژگی های جانداران از نسلی به نسل دیگر انجام شده است. ژنتیک بخشی از علم زیست‌شناسی است که به وراثت و تفاوت های جانداران می‌پردازد. به وسیله قوانین و مفاهیم موجود در این علم می‌توان به همانندی یا ناهمانندی دو اندامگان نسبت به یکدیگر و اینکه چرا و چگونه چنین تفاوت هایی در درون بافت موجودات زنده پدید آمده است، پی برد. ژن‌ها واحد وراثت هستند. آرایش ژنتیکی یک موجود زنده تعیین کننده مشخصات آن، مانند رنگ چشم های یک جانور یا بوی گل یک گیاه و ... است. به تقلید از ژن، میم به عنوان پایه‌ای برای توصیف گسترش افکار و عقاید و پدیده‌های فرهنگی بر پایه اصول تکاملی به وجود آمد. در مطالعۀ حاضر روند گسترش ابداع واژۀ میم (به عنوان واحد پایۀ اطلاعات)، نظریۀ میمتیک، و معیارهای انتقال میم ها تشریح شده است. همچنین به نقش کتابخانه ها و مراکز اطلاعات، اینترنت و متعاقب آن شبکه های اجتماعی و غیره به عنوان بسترهای سنّتی و نوین رشد و گسترش میم ها پرداخته شده است.
روش: این مطالعه با استفاده از روش سندی (کتابخانه ای) انجام گرفته است.
یافته ها: پژوهشگران معتقدند که به یک واژه همانند ژن نیاز بود تا از طریق آن جریان ایده ها و رفتار در اجتماع با استفاده از ابزاری غیر ژنی نشان داده شود؛ بر این اساس واژۀ میم ابداع، و نظریۀ میمتیک بنا نهاده شد. کتابخانه ها و مراکز اطلاعات در گسترش و انتقال میم ها، چه در بعد آموزش و یادگیری و یا در روند انتقال دانش، نقش بسزایی دارند. این امر بخصوص با ایجاد منابع اطلاعاتی در محیط های مجازی و اینترنت پررنگ تر شده است.

کلیدواژه‌ها

: ژن؛ نظریۀ ژنتیک؛ میم؛ نظریۀ میمتیک؛ واحد پایۀ اطلاعات؛ تکامل فرهنگی؛ علم اطلاعات و دانش شناسی

مراجع

کرام الدینی، محمد و دیگران (1389). زیست شناسی و آزمایشگاه (2). تهران: چاپ و نشر کتاب‌های درسی ایران.

معین، محمد (1386). فرهنگ فارسی، ذیل "فرهنگ".

نشاط، نرگس (1386). از اطلاعات تا کوانتوم: جنبه های فنی اطلاعات و اطلاع رسانی. تهران: انتشارات دما.

Aunger, R. (2002). The electric meme: A new theory about how we think. New York: Free Press.

Best, M.L. (1999). How culture can guide evolution: An inquiry into gene/meme enhancement. Journal of Adaptive Behavior, 7(3/4): 289-306.

Blackmore, S. (2010). Contemporary Debates in Philosophy of Biology. Eds: Ayala F. J. and Robert Arp. John Wiley & Sons; Blackwell.

Bull, L., Holland, W., & Blackmore, S. (2001). On meme-gene coevolution. Artificial Life, 6(3): 227-235.

Zins, C. (2007). Classfication schemes of information science: Twenty-eight scholars map the field. JASIST, 58(5): 645-672.

Dawkins, R. (1976). The Selfish Gene. Oxford University Press.

Distin, Kate. (2005). The Selfish Meme: A Critical Reassessment. Cambridge: Cambridge University Press.

Heylighen, F; Chielens, K. (2012). Article prepared for the Encyclopedia of Complexity and System Science. Retrieved december 12, 2012, From: pespmc1.vub.ac.be/Papers/Memetics-Springer.pdf

Jantke, K. P. (2004). The Biotope Issue in Meme Media Implementations. G. Grieser and Y. Tanaka (Eds.): Intuitive Human Interface, (33)59: 99–107.

Lorenz, M. (2005). Memetic issues in information science. Master dissertation, Prag University, Faculty of Information Science.

Marshal, Garry (2012). The internet and memetics. Retrived at: 10/9/2012 From: http://pespmc1.vub.ac.be/Conf/MemePap/Marshall.html

Oxford English Dictionary (2012). . Retrieved July 12, 2012, From: http://oxforddictionaries.com/definition/english/meme?q=meme

Recchia-Luciani, Angelo (2012). Manipulating representations. Biosemiotics, 5: 95-120.

Shifman, L. & Thelwall, Mike (2009). Assessing Global Diffusion with Web Memetics: The Spread and Evolution of a Popular Joke. JASIST, 60(12): 2567-2576.