بررسی تطبیقی ملّی‌شدن صنعت نفت و مسألۀ هسته ای ایران از منظر نظم جهانی

پژوهش نامه ایرانی سیاست بین الملل

مقاله 5، دوره 4، شماره 1، مرداد 1394، صفحه 132-156   

نوع مقاله: مقالات

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jipr.v4i1.47833

نویسندگان

سیروس محبی¹؛ سعیده السادات احمدی^{* 2}

¹دانشگاه آزاد اسلامی کرمانشاه

²شهید بهشتی تهران

چکیده

نوع برخورد غرب و بالاخص آمریکا با ایران در مسألۀ هسته ای، دارای شباهت‌هایی با نوع برخورد انگلستان با این کشور در جریان ملّی‌شدن نفت می باشد. این پژوهش در  پی آن است تا این دو واقعه را با یک‌دیگر مقایسه کند و با بررسی شرایط جهانی و جای گیری بازیگران اصلی در هریک از دو رویداد، تأثیرپذیری و تأثیرگذاری این وقایع را بر سیستم جهانی تحلیل کرده و به این سؤال پاسخ دهد که کدام فاکتورهای واقعۀ اول، روند رسیدن به توافق در مسألۀ هسته ای را نیز تحت تأثیر قرار داد. در این پژوهش، با روش تطبیقی و مقایسه‌ای و بر‌مبنای نظریۀ نظام جهانی والرشتاین و مفهوم افول هژمونی، شرایط مربوط به موضوع هسته ای را بر پایۀ نتایج حاصل از ملّی‌شدن نفت، تحلیل و بررسی کرده و نکات اشتراک را تشریح کرده ایم و به این نتیجه رسیده ایم که این دو واقعه از جهاتی؛ مانند شرایط جهانی، جای گیری بازیگران در سیستم، نوع برخورد هژمون با مسأله و نوع تأثیرگذاری بر سیستم مشابهت داشته و از جهت نوع برخورد و نگاه طرفین درگیر در وقایع نیز دارای اشتراکاتی هستند که روند حلّ مسأله را تحت تأثیر قرار داده است.

کلیدواژه‌ها

ملی شدن نفت؛ مسئله هسته ای؛ سیستم جهانی؛ آمریکا؛ انگلستان؛ ایران

مراجع

Abrahamian, E. (2013). The coup: 1953, the CIA, and the roots of modern U.S.-Iranian relations, (M. E. Fattahi, Trans.). Tehran: Ney publishing. (in Persian)

Ahmadian, G., & Ahmadi, S. A. (2014). Iran’s nuclear conflict: institutional liberalism versus neo-realism, Iranian political science Association, 9(3), 37-74. (in Persian)

Ahmadinejad, M. (2010). An interview with The New Yorker, 10 August. (in Persian) Available at: http://www.president.ir/fa/23292.

Ashraf, A. (1993). Conspiracy Theories, Encyclopedia Iranica, 6(2), 138-147.

Attlee, C. (1951). (Document) British Embassy. Letter to the British Ambassador in Washington, Folder 371/ Relatod to Persia 1951/ Number 34-91541.

Axford, B. (2004). The Global System: Economics, Politics and Culture, (H. Moshirzadeh, Trans.). Tehran: Political and International Studies Office. (in Persian)

Biden, J. (2012). Remarks by the vice president to the rabbinical assembly leadership, White House, May 8. Available at: http://www.whitehouse.gov/the-press-office/2012/05/08/remarks-vice-president-rabbinical-assembly-eadership

Bigdeli, A. (2003). The Lack of strategy and failure of Mossadeq. History of Foreign Relations. 4(15), 31-71. (in Persian)

Bill. J. (1992). The eagle and the lion, (M. Gholami, Trans.). (in Persian)

British Embassy, (1951). Telegram to the Foreign Secretary on the Persian Situation, Folder 248/Related to Persia/Number 1951/34-1514.

Dadkhah, K. (2012). Mossadeq reforms, myth or reality. Andishe Pouya Review, 1(6), 107-113. (in Persian)

De Bellaigue, C. (2012). The politics of dignity: why nuclear negotiations with Iran keep failing, may 23. Available at: http://www.theatlantic.com/international/ archive/2012/05/the-politics-of-dignity-why-nuclear-negotiations-with-iran-keep-failing/257547/

De Bellaigue, C. (2014). Patriot of Persia: Muhammad Mossadegh and a Tragic Anglo-American Coup. (H. Homayoonpoor, Trans.). Tehran: Kandokav Publishing. (in Persian)

Einhorn, R. (2013). Getting to yes with Iran”, Foreign Policy, July 10. Available at: http://foreignpolicy.com/2013/07/10/getting-to-yes-with-iran/Foreign Office Papers, (1951). Memo of Conversations, February 14, Fo 371/Persia 1951/ 98608.

Ghahremanpour, R. (2008). Approach of the great powers to Iran's nuclear issue, Tehran: Eslamic Azad University publisher, (in Persian)

Goode, J. F. (2003). The United States and Iran: in the shadow of Musaddiq, (M. Haghighatkhah, Trans.). Tehran: Ghoghnoos publishing. (in Persian)

Hammond, J. (2011). Iran is singled out because it defies Washington, Foreign Policy, Interview, and Retrieved in 14 September 2013 from: http://www. foreignpolicyjournal.com/2011/07/06/iran-is-singled-out-because-it-defies-washington/m.

Khaloozadeh, S. (2012). Europe Union sanctions diplomacy against Iran's nuclear program. Iranian Journal of International Politics. 1(1), 50-67. (in Persian)

Maloney, S. (2013). In crafting a nuclear deal with Iran, Mossadegh still matters, Brooking Center, August 19. Available at: http://www.brookings.edu/blogs/ iran-at-saban/posts/2013/08/19-iran-mossadegh-sanctions-nuclear.

Ministry of Fuel and Power, Report of Situation of Iranʼs Oil, (1951 September 5-6), Folder 371/Related to Persia 1951/ Number 34-91589.

Mirak-Weissbach, M. (2004). Mossadegh reflex in Iranian nuclear policy, Executive Intelligence Review. Retrieved in 20 January 2014 from: http://www. Larouchepub.com/other/2004/3137mossadegh.html.

Mohamadi alamoti, M. (2006). The concept of global community and of the process of globalization, Tehran: High Institute of Education & Research, Management & Planning. (in Persian)

Mottaghi, E. (2000). The impact of economic sanctions imposed by America on the National Security of the Islamic Republic of Iran, Journal of Political Science, 3(1). (in Persian) 44-63.

Rajabi, B. (2012). Iranian xenophobia, Andishe Pouya Review, 1(6), 126-132. (in Persian)

Saei, A. (2005). Contemporary currents of thought on development, Tehran: Ghoomes. (in Persian)

Salimi, H. (2007). Various theories about globalization, Tehran: Samt. (in Persian)

Shoamanesh, S. S. (2009). Iran's George Washington: remembering and preserving the Legacy of 1953”, MIT International Review. Retrieved in 6 October 2014 from: http://web.mit.edu/mitir/2009/online/mossadegh.htm

Stern, A. (2010). Who won the oil wars? (A. Motazed Rad, Trans.). Kermanshah: Taghbostan publishing. (in Persian)

Tabatabaee, S. A. (2006). Americaʼs Jewish lobby, brokers Iran sanctions. Journal of Foreign Policy, 20(1), 35-83. (in persian)

U.S. National Security Strategy, (2002). The National Security Strategy United States of America, the White House, Washington.

Wallerstein, I. (1991). Geopolitics and Geoculture: Essays on the Changing World-System, New York: Cambridge University Press.

Wallerstein, I. (2002). The Eagle Has Crash Landed, Foreign Policy, July & August. Available at: http://foreignpolicy.com/2009/11/11/the-eagle-has-crash-landed/ #.

Walters, V. A. (1978). Silent Missions, Doubleday & Company, Garden city, NYWorldwide Threat Assessment of the U. S Intelligence Community, (2013), Office of Director of National Intelligence. Available at: http:// www. dni.gov /index. php.