الگوی کانه زایی کانسار مس- طلا چهارگنبد (سیرجان)، با استفاده از مطالعات کانی شناسی، دگرسانی، ژئوشیمیایی و آزمونهای آماری چند متغیره

زمین شناسی اقتصادی

مقاله 6، دوره 4، شماره 1 - شماره پیاپی 6، تیر 1391، صفحه 135-153   

نوع مقاله: علمی- پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/econg.v4i1.13397

نویسندگان

سید جابر یوسفی^* ؛ عباس مرادیان

شهید باهنر کرمان

چکیده

منطقه مورد مطالعه در جنوب شرق ایران، حدود 110 کیلومتری جنوب غربی کرمان قرار گرفته است. واحدهای زمین شناسی در منطقه شامل سنگهای افیولیتی، سنگهای آتشفشانی، توده های نفوذی و سنگهای رسوبی می باشند. کانسارسازی در امتداد گسل چهارگنبد درون سنگهای آندزیتی، آندزیت بازالتی و توف های آندزیتی به‌صورت رگه ای رخ داده است. کانی سازی سولفیدی در سنگهای کانه زا به سه صورت انتشاری، رگه چه ای و رگه ای دیده می شوند که در این میان، پیریت و کالکوپیریت مهم ترین کانه های سولفیدی می باشند. دگرسانیها در منطقه مورد مطالعه شامل دگرسانیهای آرژیلیک، فیلیک و پروپیلیتیک می باشند. عناصر طلا، بیسموت، مس، گوگرد و سلنیم نسبت به سایر عناصر غنی شدگی بالاتری دارند، غنی شدگی این عناصر نسبت به زمینه طبیعی منطقه به‌ترتیب 321، 503، 393، 703، 208 و نسبت به کلارک 401، 222، 532، 101 و 156 برابر می باشد. براساس آزمونهای چند متغیره آماری، سه فاز اصلی کانه زایی در کانسار شناسایی شد که در اولین فاز، آرسنیک، کادمیم، سرب، روی و کلسیم در رگه های کلسیتی گرمابی غنی شده اند؛ در فاز دوم، مس، طلا، نقره، بیسموت، آهن و گوگرد درون رگه های سولفیدی غنی شدگی نشان می دهند و فاز سوم کانه زایی شامل غنی شدگی نیکل، منگنز، سلنیم و آنتیموان می باشد و مبین مرحله حدواسطی بین دو فاز کانه زایی قبلی است.

کلیدواژه‌ها

الگوی کانه زایی؛ کانسار مس- طلا؛ دگرسانی؛ ژئوشیمی؛ چهارگنبد؛ سیرجان

مراجع

[1] Hassanzadeh J., "Metallogenic and tectono-magmatic events in SE sector of the Cenozoic active continental margin of center Iran (Shahr e Babak, Kerman province) ", ph.D thesis, University of California, (1993) 201.

[2] Foester H., "Mesozoic-Cenozoic metallogenesis in Iran", Journal of the Geological Society of London 135 (1978) 443-455.

[3] Berberian M., King G. C. P., "Towards a paleogeography and tectonic evolution of Iran", Canadian Journal of Earth sciences 18 (1981) 210-265.

[4] Aftabi A., Atapour H., "Regional aspects of shoshonitic volcanism in Iran", Episodes, 23 (2000) 119-125.

[5] تقی پور ن.، آفتابی ع.، رمضانی م. ر.، "بررسی هاله های دگرسانی- کانه زایی و الگوی پراکندگی مس، مولیبدن، طلا و نقره در کانسار مس پورفیری میدوک، شهربابک، کرمان". مجله علوم زمین، شماره 72 (1388) ص 45 تا 54.

[6] Shahabpour J., Kramers J. D., "Lead isotope data from the Sarcheshmeh porphyry copper deposit, Iran ", Mineralium Deposita 22 (1987) 275–281.

[7] یوسفی شریک آباد س. ج.، "بررسی اثرات زیست محیطی عناصر سمی در محدوده معدنی مس- طلا چهارگنبد، سیرجان"، پایان نامه کارشناسی ارشد (1390) 284 ص.

[8] Sjerp N., Issakhanian V., Brants A., "The Geological Environment of the ChaharGonbad Copper Mine: A Study in Tertiary Copper

Mineralization", Geological Survey of Iran, Report 16 (1969) 64.

[9] Kaiser H. F., "The application of electronic computers to factor analysis", Education Psychology, 20 (1960) 141-151.

[10] Khorasanipour M., Tangestani M., "Application of multivariate statistical methods to indicate the origin and geochemical behavior of potentially hazardous elements in sediments around the Sarcheshmeh copper mine, SE Iran," Environmental Earth Science, (2011) 1-17.

[11] Gilmour p., "Grades of the porphyry copper deposits of southwestern North America", University of Arizona Press (1982) 736.

[12] Lowell J. D., Guilbert J. M., "Lateral and vertical alteration mineralization zoning in porphyry ore deposits", Economical Geology 65 (1970) 373-408.

[13] McMillan W. J., Panteleyev A., "Porphyry copper deposits, in Roberts, R. G., and Sheahan, P.A., (EDS) ", Geoscience Canada, 3 (1988) 194.

[14] Beane R. E., Titly S. R., "porphyry copper deposits: part II: Hydrothermal alteration and mineralization", Economic Geology, 75 (1981) 214-269.

[15] Sillito R. H., "the tops and bottoms of porphyry copper deposits" Economical Geology, 65 (1973) 799-815.

[16] Rollinson H. R., "Using geochemical data: evolution, presentation", interpretation, London, UK, (1993) 652.

[17] Barnes H. L., "Geochemistry of hydrothermal ore deposits", third, New York, John Wiley and Sons, (1997) 797.

[18] Eby G. N., "Principles of Environmental Geochemistry", University of Massachusettes, Lowel, (2004) 515.

[19] Burkhard M., "Calcite twins, their geometry, appearance and significance as stress-strain markers and indicators of tectonic regime: a review", Journal of Struatural Geology, 15 (1993) 351-368.

[20] White N. C., Hedenquist J., "Epithermal gold deposits: Styles, characteristics and exploration", published in SEG Newsltter, 23 (1995) 9-13.