واکاوی آماری موج گرمایی و دماهای گرانگین بیشینه کرمانشاه و ارتباط آن با نوسان اطلس شمالی

جغرافیا و مخاطرات محیطی

مقاله 4، دوره 4، شماره 1 - شماره پیاپی 13، فروردین 1394، صفحه 59-76   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/geo.v4i1.34872

نویسندگان

مصطفی کرم پور^{* 1}؛ بهروز نصیری¹؛ زهره مریانجی²؛ پارسا غلامی¹؛ خدیجه مرادی³؛ سعید بساطی¹

¹دانشگاه لرستان

²شهید بهشتی

³اصفهان

چکیده

در سال‌های اخیر، مطالعه فرین‌ها و حدی‌ها برای کارشناسان و دانشمندان اقلیم به علت تأثیرات شدید و مخربی که بر فعالیت‌های انسانی و فرایندهای طبیعی دارند، مورد توجه قرارگرفته‌اند که در کشور ما نیز به‌صورت پراکنده به این مهم پرداخته می شود. در این پژوهش سعی شده پیش‌بینی و تحلیل دماهای کرانگین بالای کرمانشاه با استفاده از داده های بیشینه مطلق سالانه ایستگاه کرمانشاه و ارتباط آن‌ها با شاخص اقلیمی اطلس شمالی طی یک دوره 50 ساله (2010- 1961) بررسی شود. از روش رگرسیون (پلی نومیال و لگاریتمی) و آماره من- کندال برای آزمون معنی‌داری روند تغییرات سری‌های دمایی استفاده شد و نمودار آن با استفاده از نرم افزار مطلب ترسیم گردید. با استفاده از ضرایب همبستگی پیرسون ارتباط آن‌ها با شاخص NAO و موج گرمایی بررسی گردید. نتایج نشان می دهد که دمای 2 دهه 1970 و 1980 پایین‌تر و 3 دهه 1960، 1990 و 2000 بالاتر از متوسط طولانی‌مدت باشند و دهه 1980 سردترین و دهه 2000 گرم‌ترین دهه معلوم گردید. نتایج کلی این پژوهش بیانگر نوسانات فصلی در سری دماهای کرانگین بیشینه کرمانشاه است که این نوسانات معنی‌دار نیستند. برای پیش بینی دمای کرانگین بیشینه کرمانشاه مدل هالت وینترز بهترین مدل تشخیص داده شد که حاصل از این مدل نشان می-دهد در سال‌های 2014 و 2019 دما افزایش ناهنجاری خواهد داشت. بیشترین همبستگی بین نوسان اطلس شمالی و دماها در فصول سرد سال و در بازه زمانی یک ماهه و به‌صورت منفی نمود پیداکرده، درحالی‌که ضریب همبستگی در فصول گرم سال با وقفه سه ماهه و از رابطه‌ای مثبت برخوردار است.

کلیدواژه‌ها

دمای کرانگین بیشینه؛ نوسان اطلس شمالی؛ موج گرمایی؛ هالت- وینترز؛ کرمانشاه

مراجع

خوشحال دستجردی، جواد؛ قویـدل رحیـمی، یوسف؛ 1387. کاربرد آزمون ناپارامتری من کندل در بـرآورد تغـییرات

دمایی (مطالعه موردی: اصفهان). مجله فضای جغرافیایی. ش 22. صص 21-38

خورشید دوست، علی‌محمد؛ قویدل رحیمی، یوسف؛ عباس زاده، کریم؛ 1389. کاربرد الگوهای کلان مقیاس جوی-

اقیانوس در تحلیل نوسانات بارش (مطالعه موردی: ایستگاه اهر). مجله فضای جغرافیایی. ش 29. صص 95-128

خورشیددوست، علی‌محمد؛ قویدل رحیمی، یوسـف؛ صنیـعی، راحله؛ 1388. پیش‌بینی دماهای کرانگـین اصـفهان با استفاده از روش‌های سری زمانی. مجله فضای جغرافیایی. سال نهم. ش 26. صص 31-48

عزیزی، قاسم؛ روشن، علی‌اصغر؛ 1384. بررسی خشکسالی ها-ترسـالی و امکان پیش‌بینی آن‌ها با استـفاده از مدل

سری زمانی هالت-وینترز در استان هرمزگان. فصلنامه تحقیقات جغرافیایی. ش 79. صص 48-63

عساکره، حسین؛ 1386. تغییرات مکانی-زمانی بـارش در ایران‌زمین طی دوره‌های آمـاری در سال 1963-2003.

مجله جغرافیا و توسعه. ش 10. صص 145-164.

عساکره، حسین؛ 1389. تحلیل چرخه‌های میانگین سالانه دمای شهر زنجان. جغرافیا و توسعه. شماره 19. صص 11-24.

عساکره، حسین؛ 1386. تغییر اقلیم. انتشارات دانشگاه زنجان. چاپ دوم.

عساکره، حسین؛ 1382. بررسی آماری روند بارش سالانه تبریز. مجله فضای جغرافیایی. ش 10. صص 57-72

غیور، حسنعلی؛ منتظری، مجید؛ 1388. تحلیل مقایسه‌ای روند بارش و خشکسالی حوضه خزر. جغرافیا و توسـعه. ش

16. صص 71-92.

فیضی، وحید؛ فرج زاده، منوچهر؛ نوروزی، رباب؛ 1389. مطالعه تغییر اقلیم در استان سیستان و بلوچستان به روش من

-کندال. چهارمین کنگره بین‌المللی جغرافیدانان جهان اسلام.

محمدی، حسین؛ تقوی، فرحناز؛ 1384. روند شاخص‌های حدی دمـا و بارش در تهران. پژوهش‌های جغرافیایی. ش 53. صص 172-151.

مسعودیان، ابوالفضل؛ 1383. بررسی روند دمای ایران در نیم سده گذشته. جغرافیا و توسعه. ش 3. صص 89-106

مدرسـی، فرشته؛ عراقی نژاد، شـهاب؛ ابراهـیمی، کیومـرث؛ خلـقی، مجید؛ 1389. بررسی منطقه‌ای پدیده تغییر اقلیم با استفاده آزمون‌های آماری (مطالعه موردی حوضه آبریز گرگان رود-قره سو). نشریه آب‌وخاک. شماره 3. صص 476-489

Chrysoulakis,N., M.Proedrou and C.Cartalis., 2003.Variations and trends in annual and

Seasonal means of perceptible water in Greece as deduced From radiosond measurements. Tech. rep., Institute of Applied Mathematics. University of Athens.

Koenker,R., 2005 . Quintile regression . Cambridge University Press Cambridge. Matondo, McLaughlin J.F.,Jessica J.,Hellmann J.L.,Boggs C.L.and Ehrlich P.R., 2002. Climate change hastens population extinctions. PNAS, ECOLOGY, Vol.99, No.9,6073.Sparks,

Sookjung,H . Youngeun,C., 2007 . Recent Trend in Temperature and precipitation Over south Kore.International Journal Journal of climatology.

Khoshhal Dastjerd, J., Ghavidel Rahimi, Y., 2008, Mann Kendall test is used to estimate changes in Temperature (Case study: Esfahan). Journal of Geographic Space, No. 22, Ss21-38

Khorshid Dost, Ali Mohamed, Ghavidel Rahimi, Y., Abas Zadeh, K., 2010. Application of Large Scale Models Jvy- Ocean Precipitation Analysis (Case Study: Ahar station), Journal of Geographic Space, No. 29, Ss95-128

Khorshid Dost, Ali Mohamed, Ghavidel Rahimi, Y., Sani, R., 2009. Predicting the extreme temperatures of the Using time series, Journal of the geographical area, in the ninth, No. 26, Ss31-48

Azizi, Gh., Roshan, A., 2005. Evaluation of drought-wet and it is possible to predict by using the model Holt-Winters time series on the province, Geographical Research Quarterly, No. 79, Ss48-63

Asakreh, H., 2007. Spatial-temporal variability of precipitation in Iran during the years 1963 to 2003 statistics, Journal of Geography and Development, No. 10, pp. 145-164.

Asakreh, H., 1389. Analysis of the mean annual temperature Zanjan, Geography and Development, No. 19, Ss11-24

Asakreh, H., 1386.2, Statistical analysis of annual rainfall in Tabriz, Journal of Geographic Space, No. 10, pp. 57-72

Ghauor. H., Montazeri, M., 2009. Comparative analysis of precipitation and drought in the Caspian Basin, geography and development, the 16, pp. 71-92.

Feizi, V., Farajzadeh, M., Norouzi R., 2010. study of climate change in Sistan and Baluchestan Province -Kndal, Fourth International Congress of the Islamic World Geographers.

Mohammadi, H., Taghavi, F., 2005. the extreme temperature and precipitation indices in Tehran, GEOGRAPHICAL RESEARCH, no. 53, pp. 172-151.

Masoodian, A., 2004. Evaluation of temperature trends in the last half century, Geography and Development, No. 3, Ss89-106

Modarsi,F, Iraqi, Shahab, Abraham, K., Mood, M., 2010. Regional study of the phenomenon of climate change Using statistical tests (Gorgan River Basin Case Study-Gharehsou). Magzine of Soil and Water. No. 3, pp. 476-489