تحلیل شاخص های هوشمند در کاهش میزان آسیب پذیری کالبدی مسکن شهری (مطالعه موردی: منطقه 1 شهر تهران)

جغرافیا و توسعه فضای شهری

مقاله 10، دوره 6، شماره 1 - شماره پیاپی 10، شهریور 1398، صفحه 185-206   

نوع مقاله: علمی - پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/gusd.v6i1.66357

نویسندگان

حمید رضا مشایخی؛ سیدعلی علوی^* ؛ صفر قائدرحمتی

دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

مسکن و جان ­پناه به‌عنوان یکی از ضروری ­ترین نیازهای بشری همواره در صدر خواسته­ های انسان قرار  داشته است. خانه‌های هوشمند از جمله آخرین دستاوردهای صنعت مسکن در عصر حاضر هستند که در چند دهه اخیر در کشور ما نیز موردتوجه قرارگرفته ­اند، روش تحقیق این پژوهش توصیفی – تحلیلی است؛ که در بخش اول با مطالعه مقالات و اسناد؛ تعریف مسکن هوشمند، زمینه­ ها، اجزا، کارکردها و همچنین به‌وسیله مشاهدات عینی و تکمیل پرسش­نامه اطلاعات لازم درباره شاخص‌های مسکن هوشمند جمع‌آوری شد، در ادامه با استفاده از تکنیک سلسله‌مراتب AHP میزان آسیب‌پذیری کالبدی واحدهای مسکونی منطقه 1 شهر تهران مشخص شده است؛ که نتایج نشان می ­دهد بسیاری از نواحی مسکونی در معرض آسیب‌پذیری شدید قرار دارد. همچنین برای پاسخ به فرضیه تحقیق نظرات 30 نفر از اساتید و صاحب‌نظران بخش مسکن جمع‌آوری و به وسیله تکنیک تحلیل مسیر تجزیه‌وتحلیل شده است. نتایج حاصل از تحلیل مسیر نشان می‌دهد کلیه عوامل دارای اثر مستقیم و معنی‌دار بر روی کاهش آسیب­ پذیری مسکن شهری می­ باشند. تفکیک آثار مستقیم و غیر مستقیم متغیرها بر کاهش آسیب‌پذیری مساکن شهری نشان می‌دهد که عامل امنیت و ایمنی با مقدار 892/0 بیشترین اثر مستقیم را به‌طور مثبت و معنی‌دار بر کاهش آسیب‌پذیری مسکن شهری دارد. نکته قابل‌توجه در مورد این عامل این است که اثر غیرمستقیم این عامل از طریق عامل رفاه و آسایش با مقدار  863/0 است، که بسیار قابل‌توجه است؛ به عبارتی  عامل امنیت و ایمنی از طریق عامل رفاه و آسایش سبب کاهش چشمگیر آسیب‌پذیری مسکن خواهد شد. همچنین اثر مستقیم عامل رفاه و آسایش با میزان 422/0، و صرفه‌جویی انرژی با مقدار 398/0 به مقدار قابل توجهی بر کاهش آسیب‌پذیری مساکن شهری مؤثر هستند.

کلیدواژه‌ها

برنامه ریزی مسکن؛ مسکن هوشمند؛ شاخص های مسکن؛ آسیب‌پذیری کالبدی؛ منطقه 1 شهر تهران

مراجع

1. احدنژاد، م.، زلفی، ع.، نوروزی، م ج.، و جلیلی، ک. (1390). ارزیابی آسیب‌پذیری اجتماعی شهرها در برابر زلزله نمونه موردی شهر خرمدره. فصلنامه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری چشم‌انداز زاگرس، 3(7)، 98-81.

2. اربابی یزدی، ا. م.، و رافتی سیدیزدی، م. (1391). مصالح هوشمند و تأثیر آن بر خلق معماری یگانه. مشهد: اولین اجلاس ملی بنای ماندگار.

3. اینالو، ح. (1380). جغرافیای استان قزوین. تهران: شرکت چاپ و نشر کتاب‌های درسی ایران.

4. بذرافکن، ش. (1394). نقش حکمروایی خوب شهری در کاهش آسیب‌پذیری مسکن در برابر زلزله مطالعه موردی منطقه 9 شهر تهران. تهران: پایان نامه جهت اخذ مدرک کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس.

5. تقوایی، م.، و رنجبر، ع.ا. (1393). ارزیابی میزان آسیب‌پذیری واحدهای مسکونی شهر شیراز براساس شاخص-های کالبدی، نشریه امداد و نجات، 6 (3)، 19-1.

6. توکلی، م.، فاضل‌نیا، غ.، و گلدی شرافت، س.ا. (1388). بررسی تحول معماری مسکن روستایی و تدوین الگوی بهینه مطالعه موردی شهرستان آق قلا. فصلنامه مسکن و محیط روستا، 28 (127)، 14-31.

7. حبیبی، م.، و اهری، ز. (1383). گزارش طرح مطالعاتی بررسی ابعاد کیفی مسکن در ایران. تهران: انتشارات وزارت مسکن و شهرسازی.

8. رحمانی نوده، م.، گروسی، ع.، و گروسی، و. (۱۳۹۴). مسکن هوشمند رهیافتی نو در توسعه پایدار. تبریز: اولین همایش ملی علوم زمین و توسعه شهری.

9. رفیعیان، م.، و خدایی، ز. (1388). بررسی شاخص‌ها و معیارهای موثر بر رضایت‌مندی شهروندان از فضاهای عمومی شهری. نشریه راهبرد، 18 (53)، 248-227.

10. سازمان بهره‌وری انرژی ایران (1389). گزارش عملکرد شرکت بهینه‌سازی مصرف سوخت کشور در بخش ساختمان در سال‌های 1387-1379. تهران: سازمان بهره‌روی انرژی ایران.

11. سبحانی نودشه، ا. (۱۳۹۵)؛ تحلیل و بررسی طراحی مسکن برمبنای هوشمندسازی درهزاره سوم با تاکید بر بهینه‌سازی انرژی. استانبول: کنگره بین‌المللی تحولات نوین پایداری در معماری، شهرسازی، عمران و مهندسی ساختمان.

12. سعیدنیا، ا. (1378). کتاب سبز راهنمای شهرداری‌ها، جلد دوم (کاربری زمین شهر). تهران: انتشارات سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور، وزارت کشور.

13. شاهرخی فر، ز. (1395). تحلیلی تطبیقی از سیاست‌های اجرایی بخش مسکن در برنامه‌های توسعه بعد از انقلاب(کرمانشاه). پایان‌نامه جهت اخذ کارشناسی ارشد، تهران: دانشگاه تربیت مدرس.

14. عزیزی، م.م. (1384). تحلیلی بر جایگاه و دگرگونی شاخص های مسکن شهری در ایران. نشریه هنرهای زیبا، 23 (23)، 34-25.

15. عینالی، ج.، چراغی، م.، و رومیانی، ا. (1393). ارزیابی نقش اعتبارات مسکن در کاهش آسیب‌پذیری کالبدی سکونتگاه‌های روستایی مطالعه موردی: دهستان بزینه رود- خدابنده (استان زنجان). فصلنامه مسکن و محیط روستا، 23 (146)، 90-77.

16. فلاحی، ف.، ال‌شمس، م.، و کمالی، ع. (1391). بررسی توان در مدار وارونگر CMOS با استفاده از تکنولوژی-های nm 65 90 و nm و کاهش ولتاژ منبع تغذیه. اصفهان: اولین اجلاس ملی ایده‌های نو در مهندسی برق.

17. قافله باشی، س.ا.، و کریمی، م. (1393). بهینه‌سازی مصرف انرژی در ساختمان با استفاده از شبکه هوشمند بی‌سیم، تابلوی مدیریت انرژی کلیدهای هوشمند الکتریکی. بابل: اجلاس ملی بهینه‌سازی مصرف انرژی در علوم و مهندسی.

18. گرجی مهلبانی، ی.، و حاج ابوطالبی، ا. (1388). مصالح هوشمند و نقش آن در معماری. فصلنامه مسکن و محیط روستا، 28 (127). 66-81.

19. گلابچی، م.، تقی زاده، ک.، و سروش نیا، ا. (1390). نانو فناوری در معماری و مهندسی ساختمان. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

20. لطفی، ص.، خیرخواه، ز.، و کوچک زاده، م. (1394). تحلیل و اولویت بندی کیفیت مسکن محلات شهری نمونه موردی محلات شهری نکا. فصلنامه جغرافیا و برنامه ریزی شهری چشم انداز زاگرس، 7 (25)، 71-51.

21. مخبر، ع. (1363). ابعاد اجتماعی مسکن، ترجمه مرکز مدارک اقتصادی_اجتماعی. تهران: انتشارات سازمان برنامه‌وبودجه.

22. مرادیان، م. (1389). سیستم مدیریت ساختمان و مصرف انرژی. ماهنامه بازار بین الملل، 2 (9)، 58-56.

23. معین، م. (1375). فرهنگ لغت فارسی معین. جلد ششم، چاپ نهم، تهران: چاپخانه سپهر.

24. وزارت راه و شهرسازی (1385). طرح جامع مسکن، سند راهبردی –اجرایی. تهران: وزارت راه و شهرسازی.

25. وفامهر، م.، و نازی دیزجی، س. (1389). کاربرد مصالح هوشمند در معماری. ماهنامه بین‌المللی راه و ساختمان، 8 (74)، 91-83.

26. Forlizzi, J. (2005). Robotic products to assist the aging population. Interactions, 12(2), 16-18.

27. Harper, R. (2006). Inside the smart home. New York: Springer Science & Business Media.

28. Intille, S. S., Larson, K., Tapia, E. M., Beaudin, J. S., Kaushik, P., Nawyn, J., & Rockinson, R. (2006, May). Using a live-in laboratory for ubiquitous computing research.In K. Fishkin, B. Schiele, P. Nixon, A. Quigley (Eds). In International Conference on Pervasive Computing (pp. 349-365). Springer Berlin Heidelberg

29. Kidd, C. D., Orr, R., Abowd, G. D., Atkeson, C. G., Essa, I. A., MacIntyre, B., ... & Newstetter, W. (1999, October). The aware home: A living laboratory for ubiquitous computing research. In N. A. Streitz & Sh. Konomi (Eds). In International Workshop on Cooperative Buildings (pp. 191-198). Springer Berlin Heidelberg.

30. Lobaccaro, G., Carlucci, S., & Löfström, E. (2016). A Review of Systems and Technologies for Smart Homes and Smart Grids. Energies, 9(5), 348.

31. Nguyen, T. A., & Aiello, M. (2013). Energy intelligent buildings based on user activity: A survey. Energy and Buildings, 56, 244-257.‏

32. Robles, R. J., Kim, T. H. (2010). A review on security in smart home development. International Journal of Advanced Science and Technology, 15(1), 13-22.