حدیث‌پژوهی محدث قمی در سفینة البحار

علوم قرآن و حدیث

مقاله 3، دوره 48، شماره 1، خرداد 1395، صفحه 101-119   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/naqhs.v48i1.33712

نویسندگان

سیدعلی اکبر ربیع نتاج^* ؛ مهدی تقی زاده طبری؛ عاطفه ستودیان

دانشگاه مازندران

چکیده

کتاب ارزشمند «سفینة البحار و مدینة الحکم و الآثار» اثر ارزشمند شیخ عباس قمی، فهرست جامعی بر کتاب شریف «بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار» علامه مجلسی است. تعداد زیاد مجلدات «بحار الانوار» و تنوع موضوعات آن، محدث قمی را برآن داشت تا فهرستی بر این کتاب بنویسد. وی علاوه بر فهرست نگاری، مطالبی در راستای شناخت بهتر احادیث بیان نمود و روایات هم مضمون دیگری نیز در جهت ذکر شاهد بر آن افزود. در این نوشتار که به روش توصیفی ـ تحلیلی نگاشته شده، حدیث پژوهشی محدث قمی در دو زمینه سند و متن روایات تحلیل گردیده است. بررسی‌ها نشان می دهدکه محدث قمی در شناخت اسناد روایات از علم رجال، تراجم و...، درشناخت متون روایات از فهم مفردات، استفاده از اشعار، اطلاعات تاریخی وجغرافیایی و... بهره برده است.

کلیدواژه‌ها

سفینة البحار؛ محدث قمی؛ روایات؛ رجال؛ تراجم؛ فقه الحدیث

مراجع

قرآن کریم.

حرزالدین، محمد، معارف الرجال فی تراجم العلماء و الادباء، نجف، مطبعة الآداب، 1383 ق.

خویی، ابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، بی‌جا، 1413 ق.

داوری، مسلم، اصول علم الرجال بین النظریه و التطبیق، قم، مکتبه فدک، 1426 ق.

دوانی، علی، حاج شیخ عباس قمی؛ مرد تقوا و فضیلت، تهران، دارالکتب الاسلامیه، 1354.

ربانی، محمدحسن، دانش درایة الحدیث، مشهد، دانشگاه علوم رضوی، 1390.

زرکلی، خیر الدین، الأعلام، بیروت، دارالعلم للملایین، 1980 م.

سبحانی، جعفر، کلیات فی علم الرجال، قم، موسسه نشر اسلامی، 1414 ق.

شامی، جمال الدین یوسف بن حاتم، الدر النظیم فی مناقب الائمة الهامیم، قم، انتشارات جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1420 ق.

شهید ثانی، زین الدین بن علی، الرعایة لحال البدایة فی علم الدرایة و البدایة فی علم الدرایة، قم، انتشارات دفتر تبلیغات حوزه علمیه قم، 1423 ق.

فقهی زاده، عبدالهادی، علامه مجلسی و فهم حدیث؛ مبانی و روش‌های فقه الحدیثی علامه مجلسی در بحارالانوار، قم، مؤسسه بوستان کتاب، 1389.

قمی، عباس، الفواید الرضویة فی احوال علماء المذهب الامامیة، تهران، بوستان کتاب، بی‌تا.

قمی، عباس، سفینة البحار و مدینة الحکم و الآثار، قم، انتشارات اسوه، 1414 ه ق.

مامقانی، عبدالله، مقباس الهدایة فی علم الدرایة، تحقیق محمدرضا مامقانی، بیروت، موسسة آل البیت لإحیاء التراث، 1411 ق.

مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی، بحار الانوار الجامعة لدرر اخبار ائمة الاطهار، بیروت، دارالاحیاء التراث العربی،1403 ق.

مدیر شانه چی، کاظم، درایة الحدیث، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1386.

مسعودی، عبدالهادی، روش فهم حدیث، تهران، سمت و دانشکده علوم حدیث، 1384.