بررسی نقش طرح‌های توسعه‌ی کالبدی در پراکنده رویی شهری با رویکرد پدافند غیر عامل (نمونه‌ی موردی : شهر سنندج)

جغرافیاوتوسعه ناحیه ای

مقاله 7، دوره 9، شماره 2 - شماره پیاپی 17، اسفند 1390   

نوع مقاله: علمی- پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/geography.v9i17.13485

نویسندگان

حسن کامران¹؛ حمیدرضا وارثی²؛ طاهر پریزادی³

¹تهران

²اصفهان

³دانشگاه آزاد واحد علوم تحقیقات بروجرد

چکیده

پراکنده‎رویی امروزه به عنوان یکی از مشکلات شهری در بسیاری از کشورها مطرح است. با توجه به ساختارهای متفاوت و ویژگی‎های گوناگون جغرافیایی، اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و غیره، دلایل پراکنده‎رویی از شهری به شهر دیگر متفاوت است. ایران نیز از این قاعده مستثنی نبوده و اگرچه بسیاری از شهرهای آن طی قرون گذشته گسترش کندی داشته‎اند، ولی با افزایش تمایل مردم به شهرنشینی با پدیده‌ی پراکنده‎رویی روبرو بوده‎اند. بر این اساس، مقاله‌ی حاضر به دنبال پاسخ‌گویی به این سؤالات اساسی است که چه عوامل و فرایندهایی باعث پراکنده‎رویی در شهر سنندج شده‎اند؟ و نقش طرح‎های توسعه‌ی شهری در پراکنده‎رویی شهر سنندج چگونه بوده است؟ برای پاسخ به این سؤالات از روش توصیفی- تحلیلی و در چارچوب آن از الگو‎های هلدرن و آنتروپی شانون استفاده شده است. نتایج نشان می‎دهند که عوامل متعددی چون ارزان بودن زمین در نواحی پیرامونی شهرها، اعمال کنترل ضعیف بر توسعه در خارج از محدوده‌ی شهر، انتخاب و برتری یافتن شیوه‌ی زندگی حومه‎ای به ویژه در اثر تنزل کیفی مراکز شهری و افزایش مالکیت اتومبیل و پیشرفت تسهیلات حمل و نقل، قصور بازار در برآورد ارزش کامل فضاهای باز و هزینه‌ی اجتماعی ازدحام در نواحی پیرامونی و به طور خاص جهت گسترش شهر و تمایل به توسعه در افق طرح‌های توسعه‌ی شهری، تأثیر بزرگی بر شکل گیری و تشدید پراکنده رویی در شهر سنندج داشته‌اند.

کلیدواژه‌ها

سنندج؛ پراکنده رویی؛ طرح توسعه‌ی شهری؛ الگو هلدرن؛ الگوی آنتروپی شانون؛ دفاع غیر عامل