تحلیل همدیدی و ترمودینامیکی توفان‌های تندری در ایستگاه‌های هواشناسی همدان

جغرافیا و مخاطرات محیطی

مقاله 6، دوره 4، شماره 1 - شماره پیاپی 13، فروردین 1394، صفحه 115-131   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/geo.v4i1.27949

نویسندگان

فخرالدین ایران پور¹؛ حجت اله یزدان پناه¹؛ علی حنفی^{* 2}

¹دانشگاه اصفهان

²دانشگاه امام علی (ع)

چکیده

توفان‌های تندری به‌طور گسترده‌ای بر انسان، ثروت و سرمایه او، به‌ویژه در بخش کشاورزی، هوانوردی، دریایی و غیره اثر می‌گذارد. در پژوهش حاضر به‌منظور بررسی توفان‌های تندری، داده‌های مربوط به توفان‌های تندری در یک دوره آماری 15 ساله (2006-1992) از مرکز تحقیقات هواشناسی همدان دریافت گردید. همچنین به‌منظور تحلیل همدیدی الگوهای توفان، داده‌های مربوط به فشار تراز دریا (Slp) و 500 هکتوپاسکال از سایت مرکز پیش‌بینی محیطی آمریکا دریافت و نقشه‌های موردنیاز در محیط نرم‌افزاری گردس ترسیم و مورد تحلیل قرار گرفت. نمودارهای ترمودینامیک موسوم به 10 آوریل 2005 و 31 اکتبر 2006، از وب‌سایت دانشگاه وایومینگ جهت مطالعه اخذ گردید. برای تحلیل دینامیک فعالیت‌های همرفتی از شاخص‌های ناپایداری استفاده شده است. رخدادهای توفان تندری با استفاده از نرم‌افزار Spss به شش خوشه تقسیم گردید. نتایج حاصل از پژوهش نشان داد که در هر دو ایستگاه فرودگاه و نوژه به‌صورت همدید توفان تندری به همراه بارش رگباری رخ‌داده و این توفان‌ها ماهیت جبهه‌ای و همدیدی داشته است؛ اما در تاریخ 10 آوریل 2005 در ایستگاه فرودگاه توفان تندری به همراه بارش رگباری به میزان 16 میلی‌متر و در تاریخ 31 اکتبر 2006 در ایستگاه نوژه به‌ میزان 9 میلی‌متر گزارش‌شده است که علت این رخدادها همدیدی نبوده و دارای ساختار ترمودینامیکی می‌باشد. پرفشار سرد و ریزش هوای سرد به لایه‌های میانی جو در شمال غرب کشور و وجود کم‌فشار جنوبی در لایه زیرین جو که جریانات گرم و مرطوب عربستان را به منطقه وارد می‌کند، باعث رشد ابرهای کومولوس و کومولونیمبوس و ایجاد توفان تندری، بارش تگرگ و نیز باران‌های سیل‌آسا می‌گردد.

کلیدواژه‌ها

توفان تندری؛ همدید؛ ترمودینامیک؛ شاخص‌های ناپایداری؛ همدان

مراجع

اداره کل هواشناسی استان همدان. مرکز تحقیقات و آمار

تاج‌بخش، سحر. غفاریان، پروین؛ میرزایی، ابراهیم؛ 1388. روشی برای پیش‌بینی رخداد توفان‌های تندری با طرح دو بررسی موردی. مجله فیزیک زمین و فضا. دوره 35. شماره 4. صص 166-147.

حجازی زاده، زهرا؛ 1379. بررسی عوامل سینوپتیکی بارش و طوفان‌های توأم با رعد و برق در غرب کشور. مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تربیت معلم. شماره 8. صص 26-5.

خوشحال دستجردی، جواد؛ قویدل رحیمی، یوسف؛ 1386. شناسایی ویژگی‌های سوانح محیطی منطقه شمال غرب ایران (نمونه مطالعاتی: خطر توفان‌های تندری در تبریز). فصلنامه مدرس علوم انسانی. شماره 53. صص 101-115.

زاهدی، مجید؛ چوبدار، اصغر؛ 1386. مقایسه شاخص‌های ناپایداری جوی حوضه آبریز آجی چای با استانداردهای ناپایداری جوی و تعیین الگو برای حوضه. جغرافیا و توسعه ناحیه‌ای. شماره 9. صص 44-23.

ساری صراف، بهروز؛ رسولی، علی‌اکبر؛ کیانی، طاهره؛ 1388. تحلیل همدید بارش‌های رگباری در حوضه جنوبی رود ارس. فضای جغرافیایی. شماره 24. صص 146-123.

صادقی حسینی، علیرضا؛ رضائیان، مهتاب؛ 1385. بررسی تعدادی از شاخص‌های ناپایداری و پتانسیل بارورسازی ابرهای همرفتی منطقة اصفهان. مجله فیزیک زمین و فضا. شماره 32. صص 83-98.

قائمی، هوشنگ؛ عدل، محمود؛ 1371. ناپایداری و طوفان‌های رعد و برق. سازمان هواشناسی کشور.

Abramov. A., 1972. “Practical work in synoptic meteorology”, House Leningrad Pub.

Changnon, S, A. 2003. "Measures of economic impacts of weather extremes", Bull. Amer. Meteor. Soc, 84(12): 1231-1235.

Gheiby, A; N, Sen, D, Puranik; R, Karekar., 2005."Thunderstorm identification from AMSU-B data using an artificial neural network", Meteorological Applications, 10:329–336.

Geshunove, A; L, Westerling, T, Brown., 2003. "Climate and wildfire in the Western United States", Bull. Amer. Meteor. Soc, 84(5): 595-604.

Henderson, A., 2006. Thundestorms,http://www.caem.wmo.int/moodle/login/index.php.

Miller, R.C. 1972.Notes on Analysisand Severe Storm Forecasting Procedures of the Air Force Global Weather Central. Tech. Rept. 200(R).Headquarters. Air Weather Service. USAF. 190 pp.

Osborn, H. B. and W. Reynolds.,1963. Convective Storm Patterns in the outhwestern U.S. Bull. Int. Assoc. Sci.Hydrol, 8(3):71-83.

Pissimanis, K, Notaridou A. Spyrou C., 2006. On the main characteristics of synoptic weather conditions associated with thunderstorm activity during the months of July and August in the city of Thessaloniki(Northern Greece);Theoretical and Applied Climatology,vol.83.

Senesi, Stephan et al., 1996. The vaison-La-Romaine Flash-Flood. American Meteorological Society.

Waguespack, M., 2006. Reconciling garbage cans and rational actors: explaining organizational decisions about environmental hazard management; Social Science Research, vol. 35.

Whitman, C, D., 2003. "Mountain meteorology", Oxford University Press.

http://weather.uwyo.edu/upperair/sounding.html

www.cdc.noaa.gov

www.physics.isfahanmetportal.ir