برنامه‌ریزی ساختار کالبدی- فعالیتی با تأکید بر تنوع‌‌پذیری (مطالعه موردی: محلات شاهین‌شهر)

جغرافیا و توسعه فضای شهری

مقاله 12، دوره 6، شماره 2 - شماره پیاپی 11، اسفند 1398، صفحه 249-271   

نوع مقاله: پژوهشی-مطالعه موردی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/gusd.v6i2.84534

نویسندگان

افسانه طالبی ورنوسفادرانی^{* 1}؛ احمد شاهیوندی²؛ داریوش مرادی چادگانی³

¹کارشناسی ارشد برنامه‌ریزی شهری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اصفهان،اصفهان، ایران

²استادیار جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اصفهان،اصفهان، ایران

³استادیار شهرسازی، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اصفهان،اصفهان، ایران

چکیده

رشد بالای جمعیت شهرنشین و عدم برنامه ­ریزی صحیح برای استقرار آن­ها و سیاست­ های منطقه ­بندی دوران مدرنیسم باعث بروز مشکلات بسیاری در ساختار شهرها شده است که برای حل آن­ها مفاهیمی نظیر توسعه پایدار و کیفیت­ زندگی اتخاذ شده که بر بازگرداندن تنوع به ساختار کالبدی-فعالیتی تأکید دارند. در شهر جدید شاهین­ شهر، کمبود فعالیت­های متنوع در برخی محلات باعث شده این محلات به خوابگاهی برای ساکنان تبدیل شوند و برخی محلات با تراکم بالای فعالیتی، جمعیت زیادی را به خود جذب کنند. بر این اساس، این پژوهش با هدف برنامه­ ریزی برای افزایش تنوع ساختار کالبدی-فعالیتی محلات جامی، عطارمیانی و مخابرات شاهین ­شهر به عنوان محلات مورد مطالعه انجام شده است. برای دستیابی به هدف، ابتدا بیانیه مشکلات ساختار کالبدی-فعالیتی براساس شاخص­های تنوع استخراج و پس از تدوین اهداف، با روش AIDA، سناریوهای ممکن برای افزایش تنوع معرفی و با استفاده از ماتریس دستیابی به اهداف مناسب­ ترین سناریو انتخاب شد (برای تدوین بیانیه مشکلات علاوه­ بر استفاده از شاخص­های آنتروپی، سیمپسون و مرکز ثقل، 377 پرسشنامه در بین ساکنان توزیع و نتایج با آزمون میانگین تحلیل شد). نتایج پژوهش نشان می­ دهد که مقدار شاخص تنوع مسکن در محله جامی 1.87، در محله عطارمیانی 2.72 و در محله مخابرات 2.26، مقدار شاخص امنیت در محله جامی 2.38، در محله عطارمیانی 2.6 و در محله مخابرات 2.5 و مقدار شاخص ارتباط فیزیکی در محله جامی 3.07 و در محلات مخابرات و عطارمیانی 2.9 است. بنابراین برای افزایش تنوع در ساختار کالبدی-فعالیتی محلات باید سناریویی با 6 عرصه سرزندگی، عدالت­ اجتماعی، عدالت­ فضایی، مسکن، شبکه­ حرکت و امنیت درنظر گرفته شود.

کلیدواژه‌ها

برنامه‌ریزی؛ ساختار کالبدی؛ ساختار فعالیتی؛ تنوع پذیری؛ شاهین شهر

سایر فایل های مرتبط با مقاله

12.Extended Abstract.Talebi Varnosfaderani.pdf

مراجع

• بذرگر، م.ر. (1382). شهرسازی و ساخت اصلی شهر. شیراز، ایران: انتشارات کوشامهر
• بنتلی. ای­.ی، الکک. آ، مورین.پ، گلین.م، گراهام .ا. (1391). محیط­های پاسخده:کتابی راهنما برای طراحان. ترجمه م. بهزادفر. تهران، ایران: انتشارات دانشگاه علم و صنعت ایران
• پارسی، ح.ر، فرمهینی فراهانی، ب. (1393). تحلیل پدیده پرا کنده­رویی شهری در دامنه­های شهرهای بزرگ مطالعه موردی؛ دامنه­های شمالی اصفهان. فصلنامه مطالعات شهری. (10)3 :42-69
• تیبالدز، ف. (1387). شهرهای انسان محور: بهبود محیط شهری در شهرهای بزرگ و کوچک. ترجمه ح.ع. لقایی و ف. جدلی. تهران، ایران: انتشارات دانشگاه تهران
• جوادی، ق.، طالعی، م.، کریمی، م. (1392)، توسعه­ مدل ارزیابی اثرات اختلاط کاربری­های شهری برپایه­ی شاخص­ها و تحلیل­های مکانی. جغرافیا و آمایش شهری-منطقه­ای. (8)3، 84-69
• جیکوبز، ج. (1388). مرگ و زندگی شهرهای بزرگ آمریکایی. ترجمه ح. پارسی و آ.افلاطونی. تهران، ایران: انتشارات دانشگاه تهران
• خیرالدین، ر.، سالاریان، ف.(1394). الگوسازی گرایش­های فضایی شهرها با استفاده از الگوی رشد خودکار سلولی جهت امکان­سنجی و انتظام توسعه فضایی شهر چالوس، نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی. (39)15: 153-176
• عبدی دانشپور، ز. (1385)، جزوه درس کارگاه برنامه­ریزی شهری، تهران، ایران: انتشارات دانشگاه شهید بهشتی
• عرب نژاد، ه. (1391)، بررسی و تحلیل ساختار فضایی شهر شیراز با تکیه بر مدل آلن برتو (مطالعه موردی، شهر شیراز). پایان‌نامه کارشناسی. دانشگاه زابل، تهران، ایران
• قدمی، م.، یوسفیان، پ. (1394)، تحلیلی بر تغییرات ساختار فضایی شهر اصفهان با گریزی بر آلودگی هوا. فصلنامه مطالعات برنامه ریزی شهری. (3)2. 63-86
• قرخلو، م.، زنگنه شهرکی، س.(1388)، شناخت الگوی رشد کالبدی-فضایی شهر با استفاده از مدل های کمی (مطالعه موردی: شهر تهران).مجله جغرافیا و برنامه ریزی محیطی. (2)20: 40-19
• قلی­پور، م.، پرتوی، پ. (1392). بررسی تطبیقی میزان تأثیرگذاری تنوع عملکردی بر رضایتمندی سکونتی (مورد پژوهی: بافت مسکونی نارمک و تهرانپارس). فصلنامه مدیریت شهری.(35)13: 67-86
• قمری سبزواری، ن. (1395)، شناخت ومدل یابی آستانه تحمل تنوع درکاربری زمین (نمونه موردی: شهر کرج). پایان نامه دکترا. دانشگاه علم و صنعت تهران، ایران
• کلانتری خلیل­آباد، ح.، پوراحمد، ا. (1384). فنون و تجارب برنامه­ریزی مرمت بافت تاریخی شهرها. تهران، ایران: انتشارات جهاددانشگاهی
• محمدی، م.، شاهیوندی، ا.، و محمدی، ش. (1393). تحلیل ساختار فضایی-کالبدی محدوده مرکزی شهر زنجان با رویکرد تفکر راهبردی، فصلنامه مطالعات شهری. (2)50: 71-82
• مهندسین مشاور آتک (1392)، طرح توسعه و عمران (جامع) شهر شاهین­شهر، جلد دوم، تهران، ایران:وزارت راه و شهرسازی

 

• Adebayo, A. A. (2012). A tale of two African cities: Hyper growth, sprawl and compact city development: towards the development of a sustainable future. Paper presented at 48th ISOCARP Congress. Perm, Russia.
• Aurbach, L. (2005). TND design rating standards. Retrieved from http:// www2. epa. gov/ smartgrowth/tnd-design-rating-system-version-22
• Bordoloi, R., Mote, A., Sarkar, P. P., & Mallikarjuna, C. (2013). Quantification of land use diversity in the context of mixed land use. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 104, 563-572.
• Chadwic, G. (1978).  A systems view of planning. London, England: Franklin Book Co.
• Chaipin, F. (1965). Urban land use planning (2^nd ed.). London, England: University of North Carolina.
• Duany, A., Plater-Zyberk, E., & Speck, J. (2010). Suburban nation: The rise of sprawl and the decline of the American dream. New York, NY: Macmillan.
• EPA (2006). About smart growth. Retrieved fromhttps://www.epa.gov/smartgrowth/about-smart-growth 
• Fainstein, S. S. (2005). Cities and diversity: should we want it? Can we plan for it?. Urban Affairs Review, 41(1), 3-19.
• Grant, J. (2006). Planning the good community: New urbanism in theory and practice. London, England: Routledge.
• Hankey, S., & Marshall, J. D. (2010). Impacts of urban form on future US passenger-vehicle greenhouse gas emissions. Energy Policy, 38(9), 4880-4887.
• Hoppenbrouwer, E., & Louw, E. (2005). Mixed-use development: Theory and practice in Amsterdam's Eastern Docklands. European Planning Studies, 13(7), 967-983.
• Jones, R. (2012). Zoning barriers to the implementation of new urbanist land use principles in Lincoln, Nebraska, (Unpublished master’s thesis). University of Nebraska–Lincoln, Nebraska.
• Kajtazi, B. (2007). Measuring multifunctionality of urban area (Unpublished master’s thesis). International Institute for Geo Information Science and Earth Observation Enschede, Enschede, Netherlands.
• Plessis, D. (2015). Land-use mix in South African cities and the influence of spatial planning: Innovation or following the trend?. South African Geographical Journal, 97(3), 217-242.
• Rahmani, F., & Noormohamadzad, H. (2016). The comparison between the meaning structure and the physical structure of the city. Global Journal of Scientific Researches, 4(6), 95-108.
• Sardari Sayyar, S., & Marcus, L. (2011). Urban diversity and how to measure it: An operational definition of classes and scales. Paper presented at the 18th International Seminar on Urban Form. Montréal, Canada.
• Talen, E. (2008). Design for diversity: exploring Socially Mixed neighboarhood. Berlin, Germany: Elsevier.
• Weas, A., & Campbell, M. (2004). Rediscovering the analysis of interconnected decision areas. AI EDAM, 18(3), 227-243.
• Zhao, P. (2011). Managing urban growth in a transforming China: Evidence from Beijing. Land Use Policy, 28(1), 96-109.