Sociological Study of the Effects of Religiosity on Mental Health Using the Stress Process Model (A Case Study of University and Seminary Students in Qom, Iran)

علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد

Article 5, Volume 15, Issue 2 - Serial Number 32, March 2019, Pages 133-172   

Document Type: علمی - پژوهشی

DOI: 10.22067/jss.v15i2.44616

Authors

Mohammad Esmaeil Riahi^* ; Rahmatollah Meemar; Mehdi Rahimi Rad

University of Mazandaran

Abstract

Extended Abstract1. IntroductionSociologists attempt to discover social patterns on the generation and distribution of mental health and disorders as they believe social structures of societies such as inheritance and biological features definitely restrict individuals’ behaviors. The stressful experiences leading to mental disorders could be associated with the social structures surrounding individuals as well as the position that they occupy in social structures. Accordingly, social structures can be classified into two general groups: the social stratification system (class, race, gender, ethnicity, and age) and social institutions (social statuses and roles) (Pearlin, 1989).In this regard, examining the social status and role of students who study at universities, seminaries and religious schools with the purpose of identifying their impacts on students’ mental health and disorders, can be considered an important subject in sociology. It appears that given the different social statuses and roles of university and seminary students, their diverse educational backgrounds in seminaries (religious sciences) and universities (nonreligious sciences) as well as being exposed to various stressors, examining the effects of the received stress by these two groups and understanding the moderating variables in this relation (social support and religiosity) could offer a valuable opportunity to observe the direct and indirect impacts of religiosity as a social variable on regulating stressors and, ultimately, the condition of their mental health and disorders.2. Theoretical FrameworkThe theoretical model used in the present inquiry is Leonard Pearlin’s stress process model. Within the framework of sociological studies on mental health, this theoretical model is an attempt to describe and explain the causes behind the occurrence and prevalence of mental disorders resulting from stress, which itself is influenced by social environment. Pearlin et al. (1981) believe that social stress process could be considered a combination of three major conceptual realms including: 1) Stress sources (such as life accidents and life’s chronic pressures); 2) Stress mediators and moderators (such as social support, coping strategies); and 3) manifestations of stress (within a range of microbiological layers of stress to emotional manifestations and extrinsic behaviors). Subsequently, Pearlin (1989 & 1999) completed his social stress theory so as to incorporate in his model the “social context” in which the stress process takes place (Riahi & Rahbari, 2014). In line with the application of this theory, it could be stated that as university and seminary students occupy their particular different statuses in the former and the latter, playing their particular roles, they could be exposed to various stressors and tolerate different levels of stress (stress sources); this, in turn, could result in the students and seminaries’ suffering from a variety of mental disorders which could reduce their level of mental health (stress consequences). Nevertheless, the stressors related to the status and role of being a university/seminary student can be moderated through mediating factors (sources of coping with stress). In this study, religiosity and social support were examined and tested as the mediating and moderating factors, respectively, for the effects caused by the stresses of being a university/seminary student on the students’ mental health. 3. MethodThe present inquiry is a quantitative study conducted as a cross-sectional research using the survey method. The total population of the study included the entire students (undergraduate or above) of various majors in Humanities studying at public, Azad, and Payam Nour universities in addition to seminary students (level two or higher) in Qom, Iran. Out of the total population of 56237, four hundred individuals were selected as the sample population using stratified sampling with disproportionate allocation.Standard scales were used in order to measure the independent and dependent variables of the study. Subsequently, Goldberg’s general health questionnaire containing 28 questions (GHQ-28), multidimensional scale of perceived social support (Zimet et al. 1988), life stress questionnaire (Thomas et al. 1993) , and religiosity evaluation model (Seraj Zadeh, 1998) based on Glock and Stark, (1965) (made compatible to Islamic religiosity) were employed to evaluate and operationalize variables of mental health, social support, stress, and religiosity. 4. Results and DiscussionAccording to the descriptive findings, 60.9% of respondents were identified as seemingly suffering from mental disorders (69.9% and 52.6% for university and seminary students, respectively), while 59.9% involved high levels of religiosity (36.7% and 81.8% for university and seminary students, respectively). The results obtained from path analysis using regression coefficients denote the highest general impacts of variables namely; stress (beta coefficient of 0.643), social roles of university/seminary students (-0.261), social support (-0.146), and religiosity (-0.077) on mental health, respectively. As a result, it can be predicted that the highest extent of mental health were observed in respondents who were less stressed, seminary students, received more social support, and more religious. 5. ConclusionAccording to the main hypothesis of the study based on Pearlin’s stress process theory, the occupation of social statuses by university/seminary students and playing the roles related to such statuses could, directly or indirectly (through mediator and moderator variables), result in differences regarding their levels of mental health. The results obtained in the present study which represent the difference between the respondents’ level of mental health and demonstrate a better mental health in seminary students compared to university students confirm the stress process theory; accordingly, when playing the social roles related to their social statuses, individuals (seminary students compared to university students) are primarily exposed to a lesser extent of stressors while having access to different extents of sources to cope with mental pressures (social support, esp. religiosity). In this case, i.e. receiving less stress on one hand and having access to more sources of coping with stress on the other have led to a reduction in seminary students’ vulnerability against mental pressures compared to university students, ultimately enhancing the former group’s extent of mental health.

Keywords

mental health; religiosity; Social Support Perceived; Multiplicity Roles; religious orientation; Stress

References

1. ابراهیمی، ا.، و بهرامی احسان، ه. (1390) « رابطة آخرت نگری با سلامت درمیان دانشجویان دانشگاه تهران و طلاب علوم دینی حوزه علمیه قم. روانشناسی و دین، ۴(2)، 45-62.

2. ابراهیمی، سیریزی، پ.، حسنی درمیان، غ.، و کرمانی، م. (1396). بررسی رابطة دینداری با سلامت عمومی (مطالعة موردی ساکنان شهر مشهد). مجلة علوم اجتماعی، ۱۴(2)، 255-296.

3. آزادی، س.، و آزاد، ح. (139۰). بررسی رابطه حمایت اجتماعی، تاب آوری و سلامت روانی دانشجویان شاهد وایثارگر دانشگاه‌های شهر ایلام. مجله طب جانباز، 3(12)، ۴۸-۵۸.

4. آشتیانی، ع. (1391). آزمون‌های روانشناختی (ارزشیابی شخصیت و سلامت روان). تهران: بعثت.

5. بزرگپوری، م. (1396). بررسی رابطة حمایت اجتماعی و کیفیت روابط با سلامت روان دانشجویان آزاد اسلامی مرودشت. مجله پیشرفت‌های نوین در علوم رفتاری، 2(11)، 70-77.

6. بهرامی چگنی، ذ. (۱۳۸۹). بررسی رابطه بین دینداری با اختلالات روانی دانشجویان دانشگاه آزاد خرم آباد. روانشناسی و دین، 3(2)، ۹۱-۱۰۲.

7. پورقانع، پ.، شریف آذر، ا.، زائرثابت، ف.، و خورسندی، م. (1389). بررسی اعتقادات مذهبی و میزان استرس دانشجویان دانشکده پرستاری و مامایی زینب (س) شرق گیلان در سال 87-86. پرستاری و مامایی جامع‌نگر، 20(63)، 10-15.

8. پیروی، ح.، حاجبی، ا.، و پناغی، ل. (1389). ارتباط بین حمایت اجتماعی و سلامت روان در دانشجویان دانشگاه تهران. تحقیقات نظام سلامت، 6(2). 307-301.

9. تاسیگ، م.، میکلو، ج.، و سوبدی، س. (1386)، جامعه‌شناسی بیماری‌های روانی. ترجمة احمد عبدالهی. تهران: سمت.

10. چراغی، م.، و مولوی، ح. (1385). رابطة بین ابعاد مختلف دینداری و سلامت عمومی در دانشجویان دانشگاه اصفهان. مجله پژوهش‌های تربیتی و روانشناختی دانشگاه اصفهان، ۲(2)، 1-22.

11. حسام، م.، آسایش، ح.، قربانی، م.، شریعتی، ع. ر .، و نصیری، ح. (1390). ارتباط حمایت اجتماعی ادراک‌شده، سلامت روان و رضایت از زندگی در دانشجویان شاهد و ایثارگر دانشگاههای دولتی شهر گرگان. مجله علمی دانشکده پرستاری و مامایی بویه گرگان، 8(1)، 34-41. خیدانی، ل. (1390). بررسی نقش مذهب بر سلامت روانی دانشجویان دانشگاه‌های استان ایلام. فصلنامه اندیشه‌های تازه در علوم تربیتی، 6(3)، 63-82.

12. حسینی، ح.، صادقی، ا.، رجب زاده، ر.، رضا زاده، ج.، نبوی، ح.، رعنایی، م.، و الماسی، ا. (1390). سلامت روان دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی و عوامل مرتبط با آن در سال 1389. مجله دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی، 3(2)، 23-28.

13. حسینی‌زاده آرانی، س.، و کلانتری، ع. (1394). دین، سلامت روان و احساس تنهایی: بررسی نسبت میان میزان دینداری و سلامت روان با احساس تنهایی(مورد مطالعه: شهروندان تهرانی). جامعه‌شناسی کاربردی، 26(4)، 25-44.

14. دواس، د. (1394)، پیمایش در تحقیقات اجتماعی. ترجمة هوشنگ نایبی. تهران: نی.

15. راد، ف.، محمدزاده، ف.، و محمدزاده، ح. (1394). بررسی رابطة دینداری با سلامت اجتماعی. مجلة علوم اجتماعی دانشکدة ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد، 2(12)، ۱۳۷-۱۶۸.

16. رسولی، ر.، و سلطانی گرد فرامرز، س. (1391). مقایسه و بررسی رابطه جهتگیری مذهبی و عمل به باورهای دینی با سازگاری زناشویی در طلاب و دانشجویان. خانواده پژوهی، 8(32)، 427-439.

17. رضاپور، ی.، فتحی، آ. ا.، سردار، م.، و شیرعلی پور، ا. (1389). بررسی رابطة دینداری و وضعیت اقتصادی- اجتماعی دانشجویان با رضایت از زندگی: با تعدیل گری مؤلفه‌های سلامت روانی. فصلنامه دانشگاه تبریز، 5(19)، ۶۹-۸۹..

18. ریاحی، م. ا.، علیوردی نیا، ا.، و بنی‌اسدی، م. ر. (1387). بررسی اثرات دینداری و جهت‌گیری دینی بر سلامت روان دانشجویان دانشگاه مازندران. مجله علوم اجتماعی، 5(2)، 51-90.

19. ریاحی، م. ا.، علیوردی نیا، ا.، و پورحسین، ز. (1389). بررسی رابطه بین حمایت اجتماعی و سلامت روان. فصلنامه رفاه اجتماعی، 10(39)، 85-121.

20. ریاحی، م. ا.، و رهبری، ل. (1393). رویکرد فرایند استرس در جامعه‌شناسی سلامت روان. مجله مطالعات اجتماعی ایران، 8(1)، 49-85.

21. ساعی، ع. (1381). تحلیل آماری در علوم اجتماعی. تهران: کیان مهر.

22. سراج‌زاده س. ح.، جواهری، ف.، و ولایتی، خ. س. (1392). اثر دینداری برسلامت روان در میان نمونه‌ای از دانشجویان. جامعه‌شناسی کاربردی، 24(1)، 55-77.

23. شریفی، ط.، شکرکن، ح.، و مهرابی‌زاده هنرمند، م. (1385). بررسی رابطه نگرش دینی با سلامت عمومی و شکیبایی و دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی اهواز. مجله روانپزشکی و روانشناسی بالینی(اندیشه و رفتار) دانشگاه ایران، 11(1)، 89-99.

24. صالحی، ل.، سلیمانی‌زاده، ل.، باقری یزدی، س. ع.، و عباس‌زاده، ع. (1386). رابطه بین اعتقادهای مذهبی و منبع کنترل با سلامت روان با دانشجویان. مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی قزوین، 11(1)، 49-55.

25. علیانسب، س. ح. (1389). بررسی رابطة دینداری و اضطراب مرگ دربین دانشجویان و طلاب شهر قم. روانشناسی و دین، 3(1)، 55-67.

26. علیزاده، ع. (1396) بررسی جامعه‌شناختی اثرات دینداری بر میزان اختلالات روانی دانشجویان دانشگاه مازندران: آزمون تجربی مدل فرایند استرس پیرلین (پایان‌نامه کارشناسی ارشد). دانشگاه مازندران.

27. فیروزی، ا.، امینی، م.، اصغری، ز.، و مقیمی دهکردی، ب. (1392). بررسی ارتباط باورهای مذهبی و سلامت روان دانش آموزان متوسطه شهر درگز در سال تحصیلی 90-89. مجله بهداشت و توسعه، 2(2)، 138-148.

28. قاسمی‌پور، م.، و جهانبخش گنجه، س. (1389). رابطة حمایت اجتماعی و سلامت روان در دانشجویان شهرستان خرم‌آباد در سال 1388. فصلنامه دانشگاه علوم پزشکی لرستان (یافته)، 12(1)، 57-64.

29. کرلینجر، ف. ن.، و پدهازور، ا. (1395). رگرسیون چندمتغیری در پژوهش رفتاری. تهران: سمت.

30. مذهب‌دار قشقائی، ه.، حسینی ذیجود، م.، و زاهدی اصل، م. (1392). بررسی عوامل اجتماعی مرتبط با میزان سلامت روانی دانشجویان دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی در سال تحصیلی ۹۰ ـ۱۳۸۹. پژوهان، ۱۲(۲)، ۵۵-۶۳

31. مشرق نیوز. (۱۳۹۷، ۲۷ فروردین). از هر ۴ ایرانی یک نفر دچار اختلالات روانی. برگرفته از:

https://www.mashreghnews.ir/news/847346

32. موحد، م.، عنایت، ح.، و کایدان بدیع، م. (1387). دینداری و نگرش مدرن در میان زنان طلبه و دانشجو. مطالعات اجتماعی-روانشناختی زنان، 6(3)، 7.- 30

33. موسوی، س. غ.، موسوی، س ح.، و حاجیان، ا. ر. (1394). چه کسی از سلامت روان برخوردار است؟ اصفهان: دانشگاه علوم پزشکی و خدمات درمانی اصفهان.

34. میرزایی، م. (1390). بررسی جامعه‌شناختی میزان دینداری دانشجویان دانشگاه افسری امام علی(ع) با استفاده از یک مدل بومی. فصلنامه مدیریت نظامی، 11(42 )، 181-212.

35. نوربالا، ا. ع. (1390). سلامت روانی-اجتماعی و راهکارهای بهبود آن. مجله روانپزشکی و روانشناسی بالینی ایران، 17(2)، 151-156.

36. نوربالا، ا. ع.، باقری یزدی، س. ع.، و کاظم، م. (1387). اعتباریابی پرسش‌نامة 28 سؤالی سلامت عمومی به عنوان ابزار غربالگری اختلالات روان پزشکی درشهر تهران. حکیم، ۱۱(4)، 47-53.

37. نیک‌انجام، ر.، براتی، م.، بشیریان، س.، بابامیری، م.، فتاحی، ع.، و سلطانیان، ع. ر. (1394). میزان استرس زندگی دانشجویی و عوامل مرتبط با آن در دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی همدان در سال 1394. مجله آموزش و سلامت جامعه، 2(4)، 57-64.

38. یعقوبی، ا.، عروتی موفق، ا.، چگینی، ع. ا.، و محمدزاده، س. (1394). فراتحلیل رابطه گرایش مذهبی با سلامت روان، فصلنامه اندازه‌گیری تربیتی، 6(21)، 113-130.

39. AbdAleati, N. S., Zaharim, N. M., & Mydin, Y.O. (2016). Religiousness and mental health: Systematic review study. Journal of Religion and Health, 55(6), 1929-1937.

40. American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders. Washington. D.C., U.S: APA.

41. Aneshensel, C. S., & Phelan, J.C. (1999) Handbook of the sociology of mental health. New York, NY: Springer.

42. Avison W. R, & Thomas S. S. (2010). Stress. In W. C. Cockerham (Ed.), Medical sociology, (pp.242-267). London, England: Wiley-Black Well.

43. Bergin, A. E. (1983). Religiosity and mental health: A critical reevaluation and meta-analysis. Professional Psychology: Research and Practice, 14(2), 170-184.

44. Blasi. A. (2011). Toward a sociological theory of religion and health. Boston: Brill.

45. Butters, E. J. (2001) Understanding Adolescent Cannabis Use: A Stress Process Model Application, unpublished PhD thesis in Sociology, University of Toronto.

46. Cockerham, W. C. (2006). Sociology of mental disorder. Upper Saddle River, New Jersey: Pearson Prentice Hall.

47. Donahue, M. J. (1985). Intrinsic and extrinsic religiousness: Review and meta-analysis. Journal of Personality and Social Psychology, 48(2), 415-429.

48. Fasihi Harandi, T., Taghinasab, M. M., & Dehghan Nayeri, T. D. (2017). The correlation of social support with mental health: A meta-analysis. Electronic Physician, 25(9), 5212-5222.

49. Gartner, J., Larson, D. B., & Allen, G. D. (1991). Religious commitment and mental health: A review of the empirical literature. Journal of Psychology and Theology, 19(1), 6–25.

50. Hackney, C., & Sanders, G. S. (2003). Religiosity and mental health: A meta-analysis of recent studies, Journal for the Scientific Study of Religion, 42(1), 43–55.

51. Koeing, H. G. & Larson, D. B. (2001). Religion and mental health: Evidence for an association. International Review of Psychiatry,13(2), 67–78.

52. Lake, J. (2012). Spirituality and religion in mental health: A concise review of the evidence, Psychiatric Times, 3, 34-38.

53. Larson, D.B., Sherrill, K.A., Lyons, J.S., Craigie, F.C., Thielman, S.B., Greenwold, M. A., & Larson, S. S. (1992). Associations between dimensions of religious commitment and mental health reported in the American Journal of Psychiatry and Archives of General Psychiatry 1978-1989. American Journal of Psychiatry, 149(4), 557-559.

54. Levin, J. (2010). Religion and mental health: theory and research. International Journal of Applied Psychoanalytic Studies banner, 7(2), 102-115.

55. Longo, G.S., & Jungmeen, K.S. (2013) Homesickness in college students: The role of religion in combating depression. Mental Health, Religion & Culture, 16 (5), 489-500.

56. MacLeod, J. D., & Lively, J. K. (2007). Social psychology and stress research. In W. A. Avison, J. MacLeod & B. A. Pescosolido (Eds.). Mental health, social mirror (pp. 275-303). New York, NY: Springer.

57. Payne, I. R., Bergin, A. E., Bielema, K. A., & Jenkins, P. H. (1991). Review of religion and mental health. Journal Prevention in Human Services, 9(2), 11-40.

58. Pearlin, L. I. (1989). The sociological study of stress. Journal of Health and Social Behavior, 30(3), 241-256.

59. Pearlin, L. I., Lieberman, M. A., & Menaghan, E. G. & Mullan, J. T. (1981). The stress process. Journal of Health and Social Behavior, 22(4), 337-356.

60. Salsman, J. M., Pustejovsky, J. E., Jim, H. S., Munoz, A. R., Merluzzi, T. V., George, L., ... & Fitchett, G. (2015). A meta‐analytic approach to examining the correlation between religion/spirituality and mental health in cancer. Cancer, 121(21), 3769-3778.

61. Sarafino, E. P. (1998). Health Psychology. New York, U.S.: John Wiley & Sons.

62. Schieman, S., & Bierman, A. (2011). The role of divine beliefs in stress processes, In A. Blasi (Ed.). Toward a sociological theory of religion and health (pp. 45-68). Boston: Brill.

63. Thomas, E.J., Yashioka, M.K., & Ager, R.D. (1993). Life distress inventory. In Fischer, J., & Corcoran, K. (Eds.), Measures of clinical practice: A sourcebook. New York, U.S.: Free Press.

64. Thorsteinsson, E. B., Ryan, S. M., & Sveinbjornsdottir, S. (2013). The Mediating Effects of Social Support and Coping on the Stress-Depression Relationship in Rural and Urban Adolescents. Open Journal of Depression, 2 (1),1-6.

65. Turner, R. J. (2010). Understanding health disparities: The promise of the stress process model. In. W. R. Avison et al. (Ed.), Advances in the conceptualization of the stress process (pp. 3-21). New York, NY: Springer.

66. Wheaton, B. (1999). Social stress. In C. S. Aneshensel & J. C. Phelan (Ed.), Handbook of sociology of mental health (pp. 286-309). New York, NY: Plennum.

67. Wheaton, B., Montazer, S. (2010). Stressors, stress, and distress. In T. L. Scheid, & T. N. Brown (Eds.), A handbook for the study of mental health (pp. 171-199). Cambridge< England: Cambridge University Press.

68. Zimet, G.D., Dahlem, N.W., Zimet, S.G., & Farley, G.K. (1988). The Multidimensional Scale of Perceived Social Support. Journal of Personality Assessment, 52(1), 30-41.