نگاه فرهنگ‌شناختی به کتاب‌های آموزش زبان فارسی به غیر فارسی زبانان: مطالعه‌ موردی کتاب‌های موسسه دهخدا

زبانشناسی و گویش های خراسان

مقاله 3، دوره 11، شماره 1، شهریور 1398، صفحه 61-84   

نوع مقاله: علمی - پژ‍وهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jlkd.2019.28501

نویسندگان

طیبه گودرزی¹؛ ابراهیم رضاپور^{* 1}؛ ابراهیم کنعانی²

¹دانشگاه سمنان

²دانشگاه کوثر بجنورد

چکیده

زبان فارسی یکی از ارکان هویت ایرانی است که در عصر گفت‌و‌گوی فرهنگی و دهکده‌ی جهانی مورد توجه خاص استادان، پژوهشگران و علاقه‌مندان فرهنگ ایرانی در سراسر جهان قرار گرفته‌است. با این همه، رویکردهای متفاوت منابع آموزش زبان فارسی یکی از مشکلات پیش روی زبان‌آموزان و مدرسان این زبان است. در این مقاله بر اساس الگوی نشانه‌شناسی فرهنگی مکتب تارتو، چگونگی بازنمایی فرهنگ ایرانی در سطح پایه و میانی کتاب‌های خواندن و درک مطلب فارسی ویژه‌ی زبان‌آموزان غیرایرانی بررسی شد. به این منظور برای استخراج نشانه‌های فرهنگی، ابعاد سه‌گانه‌ی فرهنگ(بعد شعری، بعد بافت، بعد محتوا)، و رویکردهای سه‌گانه‌ی نشانه‌شناسی فرهنگی مکتب تارتو(رویکرد خود و نه دیگری، دیگری و نه خود، نه خود و نه دیگری)، مورد ملاحظه قرار گرفت. سپس برای اطمینان از نتیجه ی حاصل شده در آمار توصیفی، فرضیه ی پژوهش با استفاده از کای دو تک متغیره (Chi-square Test) و تی تست مستقل(Independent Sample T-test) نیز بررسی شد. در پایان نیز برای آموزش بعد بافت و محتوای فرهنگی در آموزش زبان دوم الگویی پیشنهاد گردید که طبق سازوکارِ آن، چنانچه تدوینگران متون آموزشی تمایل به استفاده از رویکرد خود و نه دیگری داشته‌باشند؛ لازم است از برجسته‌سازی ابعاد بافت فرهنگیِ خود بهره گیرند.

کلیدواژه‌ها

نشانه‌شناسی فرهنگی؛ آموزش؛ زبان فارسی؛ ابعاد فرهنگ

مراجع

1. احمدی، ب. (1393). از نشانه‌های تصویری تا متن: به سوی نشانه‌شناسی ارتباط دیداری. تهران: مرکز.

2. آقایی، ح. (1392). تحلیل فرهنگ و آموزش آن در برگزیده کتاب های آزفا از منظر نشانه شناسی فرهنگی. تهران: پایان نامه برای اخذ مدرک کارشناسی ارشد در دانشگاه شهید بهشتی.

3. بشیر، ح. (1390). سیاست فرهنگی تفاوت در بازنمایی حجاب اسلامی در رسانه‌های غربی. فصلنامه تحقیقات فرهنگی، شماره3، صص 45-69.

4. جعفری، ف. نوابی، ا. (1393). خواندن و درک مطلب فارسی ویژه ی زبان آموزان غیر ایرانی (کتاب میانی). تهران: موسسه لغت نامه دهخدا و مرکز بین المللی آموزش زبان فارسی.

5. جعفری، ف. نوابی، ا. ابراهیمی، ح. (1390). خواندن و درک مطلب فارسی ویژه ی زبان آموزان غیر ایرانی(کتاب پایه). تهران: موسسه لغت نامه دهخدا و مرکز بین المللی آموزش زبان فارسی.

6. حاجی رستملو، ق. (1386). جایگاه فرهنگ در آموزش زبان های خارجی. مجله علوم انسانی, صص 139-154.

7. سجودی، ف. (1388). ارتباطات بین فرهنگی: ترجمه و نقش آن در فرآیندهای جذب و طرد. در فرزان سجودی، نشانه‌شناسی: نظریه و عمل، تهران: نشر علم.

8. سجودی، ف. (1388). ارتباطات بین فرهنگی: رویکرد نشانه‌شناختی. تهران: نشر علم.

9. سجودی، ف. (1388). چالش در لایه‌های متن: مسجد امام اصفهان. در فرزان سجودی، نشانه‌شناسی: نظریه و عمل، تهران: نشر علم.

10. سجودی، ف. (1388). درآمدی بر نشانه‌شناسی خوراک: بررسی نمونه‌ای از گفتمان سینمایی. در فرزان سجودی، نشانه‌شناسی: نظریه و عمل، تهران: نشر علم.

11. سجودی، ف. (1388). کدام نشانه؟ کدام نشانه شناسی؟. تهران: نشر علم.

12. سجودی، ف. عروجی، ن. فرحزاد، ف. (1390). بررسی روابط بینامتنی در ترجمه بینانشانه ای فیلم «کنعان» از داستان کوتاه «تیر و تخته». نشریه مطالعات تطبیقی هنر, صص 77-88.

13. فاستر و اندرسون (1390). غذا در یک متن فرهنگی. ترجمه‌ی رویا آسیایی، در تارنمای انسان‌شناسی و فرهنگ.

14. میردهقان، م. طاهرلو، ف. (1390). تأثیر فرهنگ ایرانی در آموزش زبان فارسی به غیرفارسی‌زبانان. ادبیات پارسی معاصر، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، صص 115-131.

15. نامورمطلق، ب. (1389). نشانه شناسی و فرهنگ. مجموعه مقالات نقدهای ادبی هنری. تهران: سخن.

16. نجومیان، ا. (1389). نشانه‌شناسی فرهنگ(ی). تهران: سخن.

17. Brown, D. (2007). Principals of Language Learning and Teaching, 5th ed. NY: pearson Education.

18. chakir, I. (2006). Developing Cultural Awareness in Foreign Language Teaching. Turkish Online Journal of Distance Education, article 12.

19. Darabighane, H. (1996). the Effect of Cultural Introduction on EFL Reading Comprehension. Tehran: MA Dissertation in Tehran University.

20. Fanon, F. (1967). Black Skin, White Masks, New York: Grove Press.

21. Ghodsianmoghadam, F. (1998). Cultural Evaluation of Preparatory English Courses at High-School Stage in Iran. Tabriz: MA Dissertation in Islamic Azad University of Tabriz.

22. Jafaripoor, H. (1999). the Effect of Iranian Culture and Language on Learning English as Foreign Language. Tabriz: MA Dissertation in Tabriz University.

23. Levinson, S. (2003). "Language & mind: Let's Get the Issues Straight!" in D. Gentner & S. Goldwin-Meadow (eds.) Language in Mind: Advances in the Study of Language and Cognition, Cambridge, MA: MIT Press.

24. Risager, K. (2007). Language and Culture Pedagogy. From a National to a Transnational Paradigm, Clevedon: Multilingual Matters Ltd.