اثر سن و تجربه قبلی بر رفتار کاوشگری جمعیت ماده‌زای زنبور (Marshall) Lysiphlebus fabarum، پارازیتویید شته سیاه باقلا Aphis fabae Scopoli

پژوهش های حفاظت گیاهان ایران

مقاله 9، دوره 24، شماره 2، شهریور 1389   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jpp.v24i2.4135

نویسندگان

آرش راسخ^{* 1}؛ عزیز خرازی پاکدل؛ حسین اللهیاری؛ جان پاول میکائود²

¹دانشگاه شهید چمران اهواز

²مرکز تحقیقات کشاورزی هایز، دانشگاه ایالتی کانزاس،امریکا

چکیده

چکیده
حشرات پارازیتویید ضمن کاوشگری از میزبان‌ها با تصمیم‌های متعددی مواجه می شوند از جمله این‌که، چه مدتی را در لکه‌ای از میزبان سپری نموده و بعد از چه زمانی باید آن را به امید یافتن لکه‌ای بهتر ترک نمایند. پژوهش حاضر به منظور تعیین تاثیر تجربه محرومیت از میزبان و همچنین اثر سن، بر چگونگی تخصیص نسبت‌های زمانی مرتبط با رفتارهای مختلف کاوشگری و همچنین راهبرد تخم‌گذاری در زنبورهای ماده Lysiphlebus fabarum انجام شد. در این مطالعه با مشاهده مداوم زنبورهای ماده طی حضور در لکه (دیسک برگی با 15 پوره سن دوم شته سیاه باقلا)، تعداد و مدت زمان بروز رفتارهای مختلف زنبور ثبت و با تشریح شته‌های پارازیته، راهبرد تخم‌گذاری آن‌ها تعیین شد. زنبورهایی که مدت زمان بیشتری از شته‌های میزبان محروم شده بودند، افزایش دو برابری مدت زمان حضور در لکه را نشان داده و نسبت به زنبورهای با تجربه بیشتر تماس با میزبان، سه برابر بیشتر شته‌های در دسترس را پارازیته نمودند. نتایج همچنین نشان داد در زنبورهایی که مدت زمان بیشتری از دسترسی به میزبان محروم بودند، دفعات بروز و مدت زمان صرف شده برای تمامی رفتارهای مرتبط با پارازیتیسم؛ شامل جستجو کردن، خم نمودن شکم و حمله با تخمریز، به طور معنی‌داری بیشتر بود، اما مقایسه دفعات و مدت زمان بروز رفتارها در «واحد زمانی حضور در لکه» در هیچ موردی اختلاف معنی‌داری را در زنبورهای دو تیمار نشان نداد. رفتارهای زنبورهای پنج روزه با زنبورهای جوان یک ‌روزه مورد مقایسه قرار گرفته و نشان داده شده است که زنبورهای پنج روزه مدت زمان بیشتری در لکه های میزبان مانده و تعداد بیشتری شته را پارازیته نمودند، ولی تعداد شته‌های پارازیته شده در «واحد زمانی حضور در لکه» اختلاف معنی‌داری را نشان نداد. بر اساس نتایج به دست آمده، دفعات بروز و مدت زمان صرف شده برای تمامی رفتارهای مرتبط با پارازیتیسم در زنبورهای مسن‌تر به طور معنی‌داری بیشتر از زنبورهای یک ‌روزه بود، ولی مقایسه داده‌های رفتاری در «واحد زمانی حضور در لکه» نشان داد که در هیچ موردی اختلاف معنی‌داری بین زنبورهای دو تیمار وجود ندارد. بر اساس نتایج مطالعه حاضر، تجربه زمانی متفاوت در رو در رو شدن با شته‌های میزبان و همچنین سن زنبور پارازیتویید، تاثیری بر میزان زمان اختصاص داده شده روی هر یک از رفتارهای کاوشگری ندارد، به عبارت دیگر راهبرد کاوشگری از لکه میزبان با تفاوت در سن زنبور یا دسترسی قبلی به میزبان، تغییر نمی‌کند.

واژه‌های کلیدی: مدت زمان حضور در لکه، اختصاص رفتاری، دفاع شته، ماده‌زایی