مقایسة کارآیی تثبیت بیولوژیک نیتروژن در نژاد‌های بومی و غیربومی Rhizobium leguminosarum;bv. phaseoli در لوبیا (Phaseolus vulgaris L.)

پژوهش‌های حبوبات ایران

مقاله 9، دوره 2، شماره 2، دی 1390   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/ijpr.v2i2.19072

نویسندگان

مهدی مهرپویان^{* 1}؛ امیرحسین شیرانی‌راد²

¹دانشگاه آزاد اسلامی واحد میانه

²مؤسسه تحقیقات اصلاح نهال و بذر کرج

چکیده

به منظور بررسی کارآیی تثبیت بیولوژیک نیتروژنِ نژاد‌های باکتری همزیست با لوبیا، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار طی سال‌های 1385 و 1386 در منطقه خرمدرة استان زنجان انجام شد. سطوح تلقیح و کود شامل نژاد Rb117 جمع‌آوری شده از خاک‌های منطقه، نژاد Rb123 از منطقه همدان، نژاد Rb136 از منطقه چهارمحال و بختیاری به همراه مایه تلقیح صنعتی ویژة لوبیا، استفاده از 100کیلوگرم نیتروژن خالص از منبع کود اوره و بدون تلقیح بودند که در سه رقم لوبیای تیپ I (رشد محدود) به نام لوبیاچیتی COS16، قرمز اختر و قرمز درخشان مورد بررسی قرار گرفتند. سویه‌های مورد بررسی به کمک آزمایشگاه مؤسسه تحقیقات خاک و آب کشور تهیه گردید، به‌طوری که در هیچ‌یک از بسته‌ها تعداد باکتری کمتر از 108×4 سلول در هر گرم نبود. نتایج نشان داد که در مجموع، تلقیح ارقام مختلف لوبیا با سویه‌های باکتری، موجب برتری صفاتی چون عملکرد دانه، وزن و تعداد گره در ریشه، درصد و عملکرد پروتئین نسبت به حالت بدون تلقیح و در بعضی موارد نسبت به مصرف 100کیلوگرم کود خالص نیتروژن می‌گردد. در بین سویه‌های مورد استفاده، نژاد باکتری بومی Rb117 نسبت به سایر نژادها برتری نشان داد و در بین ارقام مورد استفاده، رقم لوبیاچیتی COS16 نسبت به دو رقم دیگر برتری صفات بیشتری را در برابر تیمارهای مورد اعمال، نشان داد. کاشت لوبیا با انواع مایة تلقیح، توانست حدود 43درصد محصول را نسبت به شاهد (بدون تلقیح و بدون کود) افزایش دهد و در بین انواع نژادها، نژاد بومیRb117 ، بیشترین تأثیر را بر عملکرد کمی انواع لوبیا داشت.

کلیدواژه‌ها

ارقام لوبیا؛ تثبیت نیتروژن؛ رشدمحدود؛ عملکرد دانه