جلبک‌های سبز (داسی‌کلاداسه‌آ) نهشته‌های پالئوسن منطقه غرب بیرجند (برش گرونگ)

رخساره‌های رسوبی

مقاله 1، دوره 10، شماره 1، شهریور 1396، صفحه 1-22   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/sed.facies.v10i1.51979

نویسندگان

فرزانه بارانی¹؛ کوروش رشیدی^{* 2}؛ ناصر رئیس‌السادات³؛ مرضیه خزایی¹

¹دانشگاه پیام نور

²دانشگاه یزد

³دانشگاه بیرجند

چکیده

رسوبات پالئوسن ـ ائوسن در شرق ایران گسترش وسیعی دارند.
در مقاله حاضر جلبک‌های سبز در نهشته‌های منتسب به پالئوسن مطالعه شده است. به منظور این مطالعه یک برش چینه‌شناسی در شمال بلوک لوت انتخاب و اندازه‌گیری شده است. برون‌زد مورد اشاره شامل کنگلومرا و ماسه‌سنگ قاعده‌ای، سنگ آهک ماسه‌ای، سنگ آهک، آهک مارنی و مارن در قسمت بالایی است. بخش کربناته این نهشته‌ها دارای تنوع خوبی از جلبک‌ها می‌باشد. 7 جنس و 14 گونه از جلبک‌های سبز شناسایی و توصیف شدند که شامل Clypeina occidentalis؛ Clypeina aff. Dragastani؛ Clypeina cf. haglani؛ Clypeina elliotti؛ Clypeina cf. elliotti؛ Clypeina cf. lucana؛ Cympolia cf. frugifera؛ Cymopolia edwarsi؛ Cymopolia cf. mayaense؛ Cymopolia drobneae؛ Cymopolia satyavanti؛ Cymopolia sp.؛ Dissocladella aff. Longijangensis؛ ?Broeckella sp.؛ Orioporella villattai و Ovulites cf. Arabica می‌شوند. همه جلبک‌های مورد اشاره برای اولین بار از شرق ایران گزارش می‌شوند. در میان جنس‌های یاد شده Cymopolia و Clypeina دارای بیشترین فراوانی بوده که در قسمت‌های میانی و بالایی توالی دیده می‌شوند. جنس‌ها و گونه‌های جلبک شامل Dissocladella aff. Longijangensis؛ Orioporella villattai؛ Cymopolia drobneae؛ Cympolia cf. frugifera؛ Clypeina cf. lucana؛ Clypeina cf. haglani مشخصه سن پالئوسن هستند. علاوه بر این روزن‌داران شناسایی شده نظیر Mississippina binkhorsti؛ Rotorbinella detrecta و Ranikothalia sp. سن پالئوسن را برای این توالی تأیید می‌کنند.

کلیدواژه‌ها

بلوک لوت؛ شرق ایران؛ پالئوسن؛ جلبک؛ داسی‌کلاداسه؛ بیرجند

مراجع

منابع

آقانباتی، ع.، 1383. زمین‌شناسی ایران. سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور، تهران، 586 ص.

افتخارنژاد، ج.، 1365. نقشه زمین‎شناسی ورقه خوسف، مقیاس 1:100000. سازمان زمین‎شناسی و اکتشافات معدنی کشور.

حاجیان، ج.، 1375. پالئوسن ـ ائوسن در ایران. سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور، 500 ص.

حلمی، ف.، 1372. چینه‌شناسی و دیرینه‌زیستی برش گرونگ (غرب بیرجند). فصلنامه علوم ‌زمین، 8: 43-34.

جلیلی، ف.، رئیس‌السادات، س.ن.، امیر‌شاه‌کرمی، م.، میراب‌شبستری، غ. ر.، 1393. زیست چینه‌نگاری نهشته‌های کرتاسه بالایی در شمال بیرجند (برش شوشود). مجله پژوهش‌های چینه‌نگاری و رسوب‌شناسی، 30: 61-47.

رئیس‌السادات، س. ن.، شکری، م.ح.، 1389. چینه‌شناسی نهشته‌های پالئوسن- ائوسن در منطقه بیرجند. چهاردهمین همایش انجمن زمین‌شناسی ایران و بیست و هشتمین گردهمایی علوم‌زمین، دانشگاه ارومیه، 27-25.

رئیس‌السادات، س.ن.، بابازاده، س.ا.، محمد‌زاده،ه.، 1390. چینه‌شناسی و تفسیر محیط رسوبی نهشته‌های ائوسن براساس فرامینیفرا در ناحیه خوسف (غرب بیرجند). مجموعه مقالات پنجمین همایش انجمن دیرینه‌شناسی ایران، مرکز بین‌المللی علوم و تکنولوژی پیشرفته در علوم محیطی، کرمان، ص 296.

شاعری‌خیبری، ف.، امیر‌شاهکرمی، م.ا.، خزاعی، ا.ر.، میراب‌شبستری، غ.ر.، 1391. بایوزوناسیون واحد‌های کربناته پالئوژن ناودیس چینگ‌در (غرب بیرجند) بر مبنای فرامینیفرای کف‌زی. شانزدهمین همایش انجمن زمین شناسی ایران، دانشگاه شیراز.

صمدی افخم، م.، رئیس السادات، س.ن.، میراب شبستری، غ.ر.، شکری، م.ح.، 1391. سنگ چینه‌نگاری و زیست چینه‌نگاری نهشته‌های پالئوسن ـ ائوسن در برش دهن رود (شمال‌غرب بیرجند). مجموعه مقالات ششمین همایش انجمن دیرینه شناسی ایران، 105-100.

هاشمی‌عزیزی، س.ح.، میراب‌شبستری، غ.ر.، خزاعی، ا.ر.، 1392. بررسی پتروگرافی رخساره‌های رسوبی و دیاژنز نهشته‌های کربناته پالئوسن- ائوسن ناودیس چینگ در غرب بیرجند، شرق ایران. فصلنامه پژوهش‌های چینه‌نگاری و رسوب‌شناسی، 29 (3): 122-107.

Aguirre, J. & Riding, R., 2005. Dasycladalean Algal Biodiversity Compared with Global Variations in Temperature and Sea level over the Past 350 Myr. Palaios, 20: 581-588.

Barattolo, F., 1978. Su di una nuova dasicladacea (Alghe verdi) nel Paleocene dell’Appennino meridinale. Bollettino della Società dei naturalisti in Napoli., 87: 83-158, (in Italy).

Barattolo, F., & Romano, R., 2002. Clypeina bucuri n. sp. and Clypeina lucana n. sp. (green algae, Dasycladales) from the uppermost Paleocene (?) –Lower Eocene of Trentinara Formation (Southern Italy). In: Bucur, I.I. & Filipescu, S. (eds.), Research advances in calcareous algae and microbial carbonates. Proceedings of the 4th IFAA Regional Meeting, Cluj-Napoca, 41-69.

Bassoullet, J.P., Bernier, P., Conrad, M.A., Deloffre, A., & Jaffrezo, M., 1978. Les algues dasycladales du Jurassique et du Cretace. Geobios, memoire special 2: 1-330, (in French).

Beckmann, J.P., & Beckmann, R., 1966. Calcareous algae from the Cretaceous and Tertiary of Cuba. Schweizerische Palaeontologische Abhandlungen, 85: 1- 45.

Chiocchini, M., Mancinelli, A., Molinari-Paganelli, V., & Tilia-Zuccari, A., 1979. Repartition stratigraphique des Algues Dasycladales et Codiacees dans les successions Mesoozoiques de plate- form carbonatee du Lazio centre- meridional (Italie). Bulletin des Centres de Recherches Exploration- Production, Elf-Aquitaine, 3 (2): 525-535, (in Italy).

Deloffre, R., Fleury, J.J., & Mavrikas, G., 1991. Les Algues calcaires du Maastrichtien- Paleocene de la plate- forme de Gavrovo- Tripolitza (Grece): Une floraison liee a un Diastrophisme. Geobios, 24: 515-536, (in French).

Deloffre R., & Granier B., 1992. Inventaire critique des algues Dasycladales fossiles. Revue de Paleobiologie, Genève, 11 (2): 331-356, (in French).

Deloffre, R., Poignant, A.F., & Teherani, K., 1977. Calcareous Algae from Albo- Aptian to Paleocene in central Iran. Bulletin des Centres de Recherches Exploration- Production, Elf-Aquitaine, 1: 29-57, (in French).

Deloffre, R., & Radoičić, R., 1978. Paleocene Calcareous Algae (Dasycladales) of Slovenia (Yugoslavia). Bulletin des Centres de Recherches Exploration-Production, Elf-Aquitaine. 2 (1): 61- 5.

Dieni, I., Massari, F., & Radoičić, R., 1985. Paleocene dasycladalean algae from Orosei (Eastern Sardinia). Memorie di Scienze Geologiche., 38: 1-77.

Dieni, G., & Radoičić, R., 1999. Clypeina dragastani sp. nov., Salpingoporella granieri sp. nov., and other dasycladalean algae from the Berriasian of eastern Sardinia. Acta Palaeontologica Romaniae., 2: 105-123.

Elliott, G.F., 1968. Permian to Palaeocene calcareous algae (Dasycladacea) of the Middel East. Bulletin of the British Museum of Natural History (Geology), 4: 1-111.

Elliott, G.F., 1978. A new dasycladacean algae from the Paleocene of Kurdistan. Palaeontology, 21: 687-691.

Elliott, G.F., 1991. Dasycladacean algae of the Palaeozoic and Mesozoic. In: Riding, R. (ed.), Calcareous algae and stromatolites. Springer, 125-130.

Flügel, E., 2004. Microfacies of Carbonate rocks. Springer-Verlag, 976 p.

Granier, B., Radoicic, R., & Drobne, K., 2013. Revision of the Jesse Harlan Johnson collection. Part 1. Some fossil Dasycladales from Guatemala. Carnets de Geologie, Notebooks on Geology, 281-301.

Hottinger, L., & Bassi, D., 2014. Paleogene larger Rotaliid foraminifera from the western and central Neotethys. Springer. 195 p.

Johnson, J.H., & Kaska, H.V., 1965. Fossil Algae from Guatemala. Professional Contributions of the Colorado School Mines Golden. 152 p.

Kuss, J., Herbig, H.G., 1993. Biogeography, facies and taxonomy of Early Tertiary green algae from Egypt and Morocco. In: Studies on fossil benthic algae. F. Barattolo, P. De Castro, M. Parente (eds), Bollettino della Società Geologica Italiana., Special. 1: 249- 280.

Lamarck, J.B.P.A., (de) 1816. Histoire naturelle des Animaux sans vertèbres, 2 (Polypes, Radiaires). Imprimerie d'Abel Lanoe, Verdière, Paris, 2: 148-152

Lamouroux, J.V.F., 1816. Histoire des Polypiers coralligènes flexible vulgairement nommes Zoophytes. F. Poisson, Caen, 559 p.

Loeblich, A.R,Jr., & Tappan, H., 1988. Foraminiferal General and Their Classification. Van Nostrand Reinold, New York, (1, 2): 2047 p.

Massieux, M., 1966. Les algues du Nummulitique egyptien et des terrains Cretaces-Eocenes de quelques regions mesogeennes: Revue de Micropaleontologie, 9 (3): 135-146.

Morellet, L., & Morellet, J., 1922. Nouvelle contribution a I'etude des Dasycladacees Tertiaires. Memoires de la Societe Geologique de France, 1-35, (in French).

Morellet, L., & Morellet, J., 1939. Tertiary siphoneous algae in the W. k. Parker collection with description of some Eocene siphoneae from England. British of Museum, Natural History, 55 p.

Mu, X., & Wang, Y., 1985. Some calcareous algae from the Eocene of Tingri, Xizang, China. Acta Micropalaeontologica Sinica, Nanjing, China, 2 (3): 289-296.

Pfender, J., 1938. Étude micrographique des calcaires cretaces et eocènes d'Imini, de Tamdakht et de Skoura. In: Moret, L. (ed.), Contribution à la Paleontologie des Couches Cretacees et Éocènes du Versant Sud de l'Atlas de Marrakech. Service des Mines et de la Carte Geologique du Maroc, Notes et Memoires. 49: 57-71, (in French).

Pia, J., 1936. Description of the algae. In: Rao, L. R., & Pia, J., (eds.), Fossil algae from the Uppermost Cretaceous beds (the Niniyur group) of the Trichinopoly district, S. India. Calcutta, Geological Survey of Indica., New Series, Calcutta, 21: 1-49.

Radoičić, R., 1990. Paleogen Dasycladalean algae from the subsurface of the Western Iraqi desert. Bulletin Glas de l'Academie Serbe des Sciences et des Arts, Classe des Sciences Naturelles et Mathematique, 32: 91-103.

Radoičić, R., 1991. Acicularia tavnae sp. nov. and other Acetabulariaceae from the Palaeocene of eastern Majevica (NE Bosnia, Dinarides). Geologija, 34: 57-75.

Radoičić, R., 1998a. Two new Paleocene Dasycladales from Slovenia. Annales Geologiques de la Peninsule Balkanique, 62: 103-121.

Radoičić, R., 1998b. Further records of Paleocene Dasycladales from Slovenia. Revue de Paleobiologie, 17 (2): 347-359.

Radoičić, R., 2004. Note on Paleocene algae in the Dubrovnik Coast (Adriatic Carbonate Platform). Annales Geologiques de la peninsule balkanique, 65: 29-45.

Segonzac, G., 1967. Contribution a la connaissance du gener Orioporella Munier-Chalmas: Bulletin de la Societe Geologique de France, 9: 784-788, (in French).

Segonzac, G., 1968. Les Cymopolia (Dasycladacees) du Thanetien des Pyrenees. Bulletin de la Societe d’Histoire Naturelle de Toulouse, 381-390, (in French).

Segonzac, G., 1971. Algues calcaires du Sparnacien de levelanet (Ariege). Dasycladales, caulerpale et cryptonemiale. Bulletin du Bureau de Recherches Geologiques et Minières, 5-19, (in French).

Segonzac, G., 1976. Dasycladacees nouvelles ou peu connues du Thanetien des Pyrenees. Bulletin de la Societe d’Histoire Naturelle de Toulouse, 123-136, (in French).

Sokač, B., Velić, I., Grgasović, T., Ćosović, V., & Vlahović, I., 2012. Taxonomy and stratigraphy of an algal assemblage in Palaeogene deposits of the northern foothills of Mt. Biokovo (Southern Croatia). Geologia croatica, 65 (2): 161-205.

Stocklin, J., 1968. Structural history and tectonic of Iran. American Association of Petroleum Geologists Bulletin, 52: 1229-1258.

Vitale, V., 2008. Analisi paleoecologica e sistematica delle alghe Verdi dasicladali del Paleocene dei Pirenei occidentali. Ph.D thesis, Università degli Studi di Napoli Federico II. 322 p, (in Italy).

Yu Jing, W., 1976. Calcareous algae from the Late Cretaceous and Paleogene sediments in the Mount Jolmo Lungma region. Academia Sinica, 425-457.