سن سنجی زیرکن (U-Pb)، ژئوشیمی ایزوتوپ های Sr-Nd، و پتروژنز گرانیتوئیدهای اکسیدان منطقه کیبرکوه (جنوب غربی خواف)

زمین شناسی اقتصادی

مقاله 5، دوره 4، شماره 2 - شماره پیاپی 7، آذر 1391، صفحه 285-301   

نوع مقاله: علمی- پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/econg.v4i2.16497

نویسندگان

احسان سلاطی^{* 1}؛ محمد حسن کریم پور¹؛ آزاده ملکزاده شفارودی¹؛ محمد رضا حیدریان شهری¹؛ جی لنگ فارمر²؛ چارلز استرن²

¹فردوسی مشهد

²کلرادو

چکیده

منطقه کیبرکوه در70 کیلومتری جنوب غربی شهرستان خواف در استان خراسان رضوی قرار گرفته است. این منطقه در شمال شرقی بلوک لوت واقع شده است. واحدهای سنگی منطقه شامل سنگهای دگرگونی پالئوزوئیک و مجموعه توده های نفوذی نیمه عمیق با سن کرتاسه تا ترشیاری است که به شکل دایک، استوک و باتولیت در منطقه نفوذ کرده اند. ترکیب توده ها از گرانیت تا دیوریت متغیر است. براساس پذیرفتاری مغناطیسی، توده های نفوذی منطقه به دو سری اکسیدان و احیایی تقسیم می شوند. در این تحقیق توده های نفوذی اکسیدان مورد بررسی قرار گرفته اند. اغلب این توده ها دارای پتاسیم بالا تا شوشونیتی و از نوع متاآلومینوس می باشند. ماگمای آنها در کمان ماگمایی زون فرورانش تشکیل شده و همگی متعلق به گرانیتوئیدهای سری I هستند. غنی شدگی در عناصر LILE مانند Rb، Cs، K، Ba و Th نسبت به عناصر HFSE مانند Nb، Zr و Ti وجود دارد که مویّد این موضوع است. غنی شدگی عناصر خاکی کمیاب سبک (LREE) نسبت به تهی شدگی عناصر خاکی کمیاب سنگین (HREE) نیز تیپیک ماگماهای تولید شده در زون فرورانش است. آنومالی منفی Eu/Eu* نشان دهنده تشکیل ماگما در عمق پایداری پلاژیوکلاز و آلودگی ماگما با پوسته قاره ای احیایی است. همچنین میزان Nb>11 ppm، نسبت کم Zr/Nb

کلیدواژه‌ها

کیبرکوه؛ فرورانش؛ توده های سری اکسیدان؛ ایزوتوپ رادیوژنیک؛ سن سنجی زیرکن

مراجع

[1] آقانباتی ع.، "زمین شناسی ایران"، سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور، (1383)، ٦٠٦ ص.

[2] Tirrul R., Bell I. R., Griffis R. J., Camp V. E., "The Sistan suture zone of eastern iran", Geolc. Soc. Am. Bull 94 (1983) 134-156.

[3] Camp V., and Griffis R., "Character, genesis and tectonic setting of igneous rocks in the Sistan suture zone, eastern Iran", Lithous, Issn 0024-4937, v. 15 (1982) 221-239.

[4] Tarkian M., Lotfi M., Baumann A., "Tectonic, magmatism and the formation of mineral deposits in central Lut, East of Iran", Geol. Survey of Iran, Rep. No. 57 (1983) 357-383.

[5] Jung D., Keller J., Khorasani R., Marcks Chr., Baumann A., Horn P., "Petrology of the Tertiary magmatic activity the northern Lut area, East of Iran", Ministry of mines and metals, GSI, geodynamic project (geotraverse) in Iran, No. 51 (1983) 285-336.

[6] Ishihara S., "The magnetite-series and ilmenite-series granitic Rocks", Mining Geology 27 (1977) 293-305.

[7] Ishihara S., "The granitoid series and mineralization", Economic Geology, 75th Anniv (1981) 458- 484.

[8] بلوریان غ.، صفری م.، "نقشه زمین شناسی 1:100000 زوزن"، سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور (1384).

[9] Middlemost Eric A. K., "Naming materials in the magma/igneous rock system", Earth Sci Rev 37 (1994) 215-224.

[10] Peccerillo A., Taylor S. R., "Geochemistry of Eocene calc-alkaline volcanic rocks from the Kastamonu area, Northern Turkey", Contributions to Mineralogy and Petrology 58 (1976) 63–81.

[11] Shand S. J, "Eruptive rocks.Their genesis, composition, classification and their relation to ore-deposits", 1969 (facs. of 3rd ed. 1947). Hafner, New York (1947) 488.

[12] Pearce J. A., Haris N. B. W., Tindle A. G., "Trace element discrimination diagrams for the tectonic interpretation of granitic rocks", Jour. Of Petrology, 25, part 4 (1984) 956- 983.

[13] Taylor S. R., McLenan S. M., "The continental crust, its composition and evolution, an examination of the geochemical record preserved in sedimentary rocks", Blackwell, Oxford (1985) 312.

[14] Boynton W. V., "Cosmo chemistry of the rare earth elements: Meteorite studies, In Rare Earth Element Geochemistry (P. Henderson, ed.), (Developments in Geochemistry 2)", Elsevier, Amsterdam (1985) 115-1522.

[15] Wilson M., "Igneous petrogenesis", Uniwin Hyman, London (1989).

[16] Martin H., "Adakitic magmas: modern analogues of Archaean granitoids", Lithos 46 (1999) 411-429. PII: S0024-4937(98)00076-0.

[17] Gust D. A., Arculus R. A., Kersting A. B., "Aspects of magma sources and processes in the Honshu arc", The Canadian Mineralogist 35 (1977) 347-365.

[18] Sun S-s., and McDonough W. F., "Chemical and isotopic systematic of oceanic basalts: implication for mantle compositions and processes", In: A.D. Saunders and M.J. Norry (eds). Magmatic in the ocean basins. Geological Society. London. Special Publication 42 (1989) 313- 345.

[19] Williams I. S., "Response of detrital zircon and monazite, and their U-Pb isotopic systems, to regional metamorphism and host-rock partial melting, Cooma Complex, southeastern Australia", Australian Journal of Earth Sciences, 48 (2001) 557-580. DOI: 10.1046/j.1440-0952.2001.00883.x

[20] Rubatto D., Williams I. S., and Buick I. S., "Zircon and monazite response to prograde metamorphism in the Reynolds Range Central Australia", Contributions to Mineralogy and Petrology, 140 (2001) 458-468.

[21] Rubatto D., "Zircon trace element geochemistry: partitioning with garnet and the link between U-Pb ages and metamorphism", Chemical Geology, 184 (2002) 123-138. PII: S0009-2541(01)00355-2.

[22] Cherniak D. J., Watson E. B., "Pb diffusion in zircon", Chemical Geology, 172 (2000) 5-24. DOI:10.1016/S0009-2541(00)00233-3.

[23] Depaolo D. J., "Neodymium isotopes in the Colorado front range and crust-mantle evolution in the Proterozoic", Nature 291 (1981) 193-196.

[24] Depaolo D. J., "Neodymium Isotope Geochemistry: An Introduction", Springer, New York, (1988).

[25] کریم پور م. ح.، ملکزاده آ.، ج لنگ فارمر .، چالرز استرن.، "پتروژنز گرانیتوئیدها، سن سنجی زیرکن به روش U-Pb، ژئوشیمی ایزوتوپ های Sr-Nd و رخداد مهم کانی سازی ترشیاری در بلوک لوت، شرق ایران"، مجله زمین شناسی اقتصادی، جلد4، شماره1، دانشگاه فردوسی مشهد، (1391) ص 1- 27.

[26] Zindler A., Hart S. R., "Chemical geodynamics", Ann Rev Earth Planet Sci 14 (1986) 493- 571.