اثرات باد گرمش بر وضعیت جوی ایستگاه همدیدی رشت

جغرافیا و مخاطرات محیطی

مقاله 1، دوره 4، شماره 2 - شماره پیاپی 14، خرداد 1394، صفحه 59-76   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/geo.v4i2.29820

نویسندگان

حسین عابد^{* 1}؛ فاطمه صحراییان²؛ پرویز رضایی³

¹اداره کل هواشناسی گیلان

²پژوهش کده هواشناسی

³دانشگاه آزاد واحد رشت

چکیده

گرمش بادی گرم و خشک است که بیشتر در فصل سرد سال، در شمال رشته کوه البرز می وزد. علت اصلی ایجاد باد گرمش استقرار سامانه پرفشار و یا زبانه آن بر روی فلات ایران و سامانه کم فشار و یا زبانه آن بر روی جنوب دریای کاسپین است. باد گرمش باعث افزایش پتانسیل آتش سوزی جنگل ها، آلودگی هوا، ذوب برف، ایجاد حساسیت و بیماری، تنش گرمایی بر روی محصولات کشاورزی و باغی، افزایش تبخیر و تعرق، از جا کندن درختان و در برخی موارد نیز سبب تخریب سازه‌ها و غیره می‌شود. در این مطالعه به بررسی دامنه تغییرات عناصر جوی در زمان رخداد باد گرمش در رشت در دوره آماری 1982 لغایت 2010 پرداخته شده است. نتایج بدست آمده نشان داد که، با شروع باد گرمش میانگین دمای هوا در ایستگاه رشت 9 درجه سلسیوس افزایش و میانگین رطوبت نسبی 47% کاهش پیداکرده است. باد غالب در گلباد گرمش، دارای سمت جنوبی بوده و به طور میانگین سرعت متوسط آن در دوره آماری پیش گفته از 2 متر بر ثانیه به 5 متر بر ثانیه افزایش یافته است. بیشترین فراوانی رخداد باد گرمش در رشت برای ماه های دسامبر و ژانویه و در ساعات 09 و 12 گرینویچ ثبت شده است. در طی رخداد این پدیده دید افقی افزایش قابل ملاحظه می‌یابد و در بیش از 40% موارد آسمان صاف تا کمی ابری است. ابرهای ظاهر شده در زمان رخداد باد گرمش بیشتر از نوع ابرهای سطوح بالا و متوسط هستند، ابر صدفی شکل نیز از ابر‌های شاخص در زمان باد گرمش در رشت مشاهده شده است.

کلیدواژه‌ها

بادگرمش؛ رشت؛ دمای هوا؛ رطوبت نسبی؛ رشته کوه البرز

مراجع

اصلاح عربانی، ابراهیم؛ (1374). کتاب گیلان. انتشارات دانشگاه شیراز.

پرنیان، علی؛ ‌(1378). شرایط ایجاد فون بر روی استان‌های گیلان و مازندران، پایان‌نامه کارشناسی، صفائیان‌پرویز، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال، دانشکده علوم و فنون دریایی، گروه فیزیک.

پژوهشکده هواشناسی کشور، پروژه مطالعه توصیفی باد گرمش در جلگه گیلان؛ 1390.

پوراحمدجکتاجی، محمدتقی؛ (1385). بادهای محلی و موسمی سواحل جنوبی دریای کاسپین، گیلان‌نامه جلد ششم، انتشارات گیلکان، رشت.

جعفری، لیلا؛ (1390). تحلیل همدیدی باد گرم در جلگه گیلان. پایان نامه کارشناسی ارشد. استاد راهنما پرویز رضایی. جغرافیای طبیعی، اقلیم شناسی در برنامه ریزی محیطی. دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت.

حسن‌پورچماچایی،رضا؛ (1385)، بررسی سینوپتیکی باد گرم و اثر آن بر روی آتش‌سوزی در عرصه‌های جنگلی استان گیلان، پایان نامه کارشناسی ارشد، رضائی پرویز، دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت، گروه جغرافیا.

زاده‌نویری، نسا؛ (1381). تاثیر اقلیم بر آتش‌سوزی جنگل‌های شمال کشور، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، گروه جغرافیا.

سازمان هواشناسی کشور، آمار سه ساعته متغیرهای هواشناسی ایستگاه‌های همدیدی رشت؛ 1391.

سازمان هواشناسی کشور، اقلیم و گردشگری در استان گیلان؛ 1380.

شعبان زاده، فائزه؛ ( 1389). بررسی سمت و سرعت باد در سواحل جنوبی دریای خزر. پایان نامه کارشناسی ارشد. استاد راهنما محمدرضا افشاری آزاد. جغرافیای طبیعی، اقلیم شناسی در برنامه ریزی محیطی. دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت.

شیرزدای،هما؛ (1371). بررسی اوضاع سینوپتیکی و فیزیکی پدیده گرمباد و اثرات مخرب آن در ایران، قائمی، هوشنگ، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران، موسسه ژئوفیزیک، گروه هواشناسی.

عزیزی، قاسم. یوسفی، یداله؛ ( 1388). گرمباد(فون) و آتش سوزی جنگل در استان های مازندران و گیلان. فصلنامه تحقیقات جعرافیایی. 92، 28-3.

علیجانی، بهلول؛ ( 1385). مبانی آب و هوا ی ایران. انتشارات دانشگاه پیام نور.

گلوانی،فریده و لشکری،حسن؛ (1390). تحلیل و پیش‌بینی نقش باد فون بر آتش‌سوزی جنگل‌های استان گیلان، مجله سپهر، شماره 79. 36-31.

Gaffin, D. M., 2009. On High Winds and Foehn Warming Associated with Mountain-Wave Events in the Western Foothills of the Southern Appalachian Mountains. National Weather Service. Weather Forecasting, 24, 53–75.

IRIMO. synoptic meteorological variables Rasht Statistics Stations-

Mayr, G. J., Vergeiner, J., Gohm ,A., 2002. An Automobile Platform for the Measurement of Foehn and Gap Flows. J. Atmos. Oceanic Technol. 19. 1545–1556.

Raphael, M. N., 2003. The Santa Ana Winds of California. Earth Interactions. 7. 1-13.

Seluchi, M. E., Norte, F. A., Satyamurty, P., Chou, S. C., 2003. Analysis of Three Situations of the Foehn Effect over the Andes (Zonda Wind) Using the Eta–CPTEC Regional Model. Weather Forecasting, 18, 481–501.

Sharples, J. J., Mills, G. A., McRae, R. H. D., Weber, R. O., 2010. Foehn-Like Winds and Elevated Fire Danger Conditions in Southeastern Australia. Journal of Application Meteorology and Climatology, 49, 1067–1095.

Wang, w, 2005. A synoptic model on East Asian dust emission and transport, Atmospheric science and air quality conferences, Beijing, china.