تحلیل هزینه اثربخشی کتاب های چاپی لاتین و پایگاه های اطلاعاتی مقالات تمام متن الکترونیکی لاتین دانشگاه فردوسی مشهد در حوزه های موضوعی علوم انسانی- اجتماعی و فنی- مهندسی در سال 2010

پژوهشنامه کتابداری و اطلاع رسانی

مقاله 11، دوره 3، شماره 1 - شماره پیاپی 5، شهریور 1392، صفحه 209-232   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/riis.v3i2.15513

نویسندگان

علی مرادنژاد^* ؛ اعظم صنعت جو

دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

هدف: پژوهش حاضر به بررسی هزینه- اثربخشی کتاب های چاپی و پایگاه های اطلاعاتی مقالات تمام متن الکترونیکی خریداری شده‌ به زبان لاتین در دانشگاه فردوسی مشهد در دو حوزه موضوعی علوم انسانی- اجتماعی و فنی- مهندسی در سال 2010 پرداخته و پیشنهادها و راهکارهایی در جهت انتخاب مناسب و ایجاد مجموعه ای ترکیبی از منابع چاپی و الکترونیکی متناسب با نیاز واقعی کاربران ارائه می‌کند.
روش: این پژوهش از نوع کاربردی است و به صورت پیمایشی در کتابخانه‌های دانشگاه فردوسی مشهد انجام پذیرفت. جامعه آماری این پژوهش، 1897 عنوان کتاب چاپی لاتین خریداری شده در سال 2010 توسط کتابخانههای دانشکدهای و پایگاه‌های اطلاعاتی مقالات تمام متن الکترونیکی لاتین در سال مذکور می‌باشد. 320 عنوان کتاب چاپی لاتین به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای به عنوان نمونه انتخاب شد. برای پایگاه های اطلاعاتی مقالات تمام متن الکترونیکی لاتین نمونه گیری صورت نگرفت. برای شمارش فراوانی استفاده و تحلیل هزینه- اثربخشی از ابزارها و روش‌های بررسی اسنادی، و مشاهده‌ با تکنیک تحلیل گزارش تراکنش استفاده شد.
یافته ها: یافته‌های پژوهش نشان داد، میزان استفاده از کتاب‌های چاپی در حوزه فنی- مهندسی نسبت به حوزه علوم انسانی- اجتماعی بیشتر بوده و هردو حوزه‌ موضوعی استفاده بیشتری از پایگاه‌های اطلاعاتی نسبت به کتاب‌های چاپی داشتند. در نهایت مشخص شد پایگاه‌های اطلاعاتی مقالات تمام‌متن الکترونیکی و کتاب‌های چاپی در حوزه فنی- مهندسی از هزینه- اثربخشی بالاتری نسبت به حوزه علوم انسانی- اجتماعی برخوردار هستند.

کلیدواژه‌ها

تحلیل هزینه- اثربخشی؛ مجموعه سازی کتاب های چاپی؛ مجموعه سازی پایگاه های اطلاعاتی

مراجع

اسلامی، عباس (1386). بررسی رفتار اطلاع یابی دانشجویان دکتری دانشکده جغرافیای دانشگاه تهران در استفاده از اینترنت و منابع الکترونیکی. تحقیقات کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاهی، 40(46)، 133-154.

پاول، رونالد (1385). روش های اساسی پژوهش برای کتابداران (نجلا حریری، مترجم). تهران: دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، مرکز انتشارات علمی.

تصویری قمصری، فاطمه؛ جهان نما، محمدرضا (1386). هزینه- سودمندی و میزان استفاده از کتاب های لاتین تهیه شده از نمایشگاه بین المللی کتاب تهران در پژوهشکده مهندسی جهاد کشاورزی. فصلنامه کتاب، 86(72)، 285-298.

جانسون، پگی (1389). مبانی مجموعه سازی و مدیریت مجموعه (محسن شمس اژه ای و منصور کوهی رستمی، مترجمان). تهران: چاپار.

حریری، نجلا (1385). چگونگی وجین مجموعۀ کتاب ها در کتابخانه های مرکزی دانشگاه های منطقۀ شمال غرب کشور. فصلنامه کتاب، 68(4)، 95-108.

دادخواه، نیره (1389). سنجش الگوی استفاده و تحلیل هزینه- سودمندی منابع اطلاعاتی الکترونیکی کتابخانه مرکزی دانشگاه فردوسی مشهد بر اساس شاخص های ای- متریک. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد.

دیانی، محمدحسین (1385). گلوگاه های پژوهش در علوم اجتماعی. مشهد: کتابخانه رایانه ای.

رحمت، مهرناز (1387). بررسی وضعیت موجود مجموعه سازی در کتابخانه های دانشگاهی شیراز. کتابداری، 42(3 و 4)، 119-130. بازیابی 12 اردیبهشت 1391، از http://www.magiran.com/magtoc.asp?mgID=5750&Number=18

رضویه، اصغر؛ فیاضی، مهسا (1388). بررسی تأثیر اینترنت بر رفتار اطلاع یابی آموزشی و پژوهشی دانشجویان دانشگاه شیراز. رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، 2(4)، 1-16.

زینلی کرمانی، افسانه (1387). بررسی رفتار اطلاع یابی دانشجویان کارشناسی ارشد روان شناسی ورودی 1386 دانشکده روان شناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران. اطلاع یابی و اطلاع رسانی، 2(14)، 23-46.

سپهریان، مصطفی (1381). بررسی نقش کنسرسیوم های بین دانشگاهی وزارتخانه های علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در اشتراک نشریات الکترونیکی ناشران Elsevier و ProQuest از طریق شبکه اطلاع رسانی رزنت و مقایسه با اشتراک این نشریات به صورت چاپی در سال 2001. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران، تهران.

شهمیرزادی، طیبه؛ گیلوری، عباس؛ یوسفی، احمد (1389). بررسی وضعیت خط مشی های مجموعه گستری در کتابخانه های مؤسسات و مراکز تحقیقاتی تحت پوشش سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی. تحقیقات کتابداری و اطلاع رسانی، 44(51)، 73-99. بازیابی 12 اردیبهشت 1391، از http://www.magiran.com/magtoc.asp?mgID=1429&Number=51

علیادونیقی، بابک (1388). تعیین هزینه- سودمندی اشتراک پایگاه های اطلاعاتی در دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن. علوم کتابداری و اطلاع رسانی و فناوری اطلاعات، 2(6)، 35-48.

کریمی، سعید؛ یعقوبی، مریم؛ رحیمی، علیرضا؛ آل مختار، محمدجواد (1387). تعیین هزینه ی- سودمندی بانک-های اطلاعاتی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در سال 2007. مدیریت اطلاعات سلامت، 9(1)، 9-16.

مرادی، ایرج (1388). بررسی رفتار اطلاع یابی اعضای هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی اراک. کلیات کتاب ماه، 141(9)، 72-81.

معرف زاده، عبدالحمید؛ مهدی فر، امین (1390). مقایسه فرایند مجموعه گستری کتابخانه های دانشگاه اصفهان و دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، به منظور ارائه الگوی مناسب مجموعه گستری در کتابخانه های مذکور. مدیریت اطلاعات سلامت، 8(4)، 512-523. بازیابی 12 اردیبهشت 1391، از http://www.magiran.com/magtoc.asp?mgID=5750&Number=14

میثمی، رقیه؛ میرحسینی، زهره (1385). تعیین هزینه- اثربخشی منابع الکترونیکی در کتابخانه های تخصصی شهر تهران. علوم و فناوری اطلاعات، 21(4)، 41-63.

ولی زاده، معصومه (1386). بررسی رفتار اطلاع یابی اعضای هیئت علمی واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی استان مازندران و عوامل فردی مرتبط با آن. کلیات کتاب ماه، 120(12)، 22-29.

هراتی، هادی (1389). بررسی میزان بهره گیری از کتاب های لاتین بخش امانت کتابخانه های دانشگاه فردوسی مشهد از سال 1382 تا 1387. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام نور، مشهد.

یمین فیروز، موسی؛ داورپناه، محمدرضا (1383). بررسی رفتار اطلاع یابی اعضای هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد از اینترنت. کتابداری و اطلاع رسانی، 26(2)، 45-64.

Agee, J. (2005). Collection Evaluation: A Foundation for Collection Development. Emerald Group Publishing Limited, 24(3), 92-95.

Annand, D. (2002). Concurrent Development and Cost–Benefit Analysis of Paper-Based and Digitized Instructional Material. The Internet and Higher Education, 5(1), 47-54. Retrieved March 18, 2011 from the World Wide Web: http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1096751602000672

Broadbent, E (1986). A Study of Humanities Faculty Library Information Seeking Behavior. Cataloguing and Classification Quarterly. 6, 4(2), 23-37.

Clayton, P.; Gorman, G. (2002). Updating Conspecturs For a Digital Age. Library Collection, Acquisition & Technical Services, (26), 253-258.

Gabriel, M. (1999). Collection Development and Evaluation: A Sourcebook. Lanham, MD: Scarecrow.

Holmstrom, J. (2004). The Cost Per Article Reading of Open Access Articles. D-Lib Magazine, 10(1), 29-47. Retrieved March 1, 2012 from the World Wide Web: http://dlib.org/january04/holmstrom/01holmstrom.html.

King, W.; Boyce, B.; Montgomery, H.; Tenopir, C. (2003). Library Economic Metrics: Examples of the Comparison of Electronic and Print Journal Collections and Collection Services. Library Trends, 51(3), 376-400.

Meadows, A. (1974). Communication in Science. Londons: Butterworths.

Mercer, L. S. (2000). Measuring the Use and Value of Electronic Journals and Books. Science and Technology Librarianship, 5(25), 15-28.

Miller, H. (1990). Do the Books We Buy Get Used?. Collection Management, 12 (1&2), 174-154.

Montgomery, C.; King, D. (2002). Comparing Library and User Related Costs of Print and Electronic Journal Collections. D-Lib Magazine, 8(10), 110-121.

Mosher, P. (1982). Collection Development to Collection Management: Toward Stewardship of Library Resources. Collection Management, 4(4), 45.

Mosher, P. (1984). Quality and Library Collections: New Directions in Research and Practice in Collection Evaluation. Advances in Librarianship, 15(4), 154-168.

Scigliano, M. (2002). Consortium Purchases: Case Study for a Cost- Benefit Analysis. The Journal of Academic Librarianship, 28(6), 393- 399.

Van Styvendaele, J. (1977). University Scientists as Seeker of Information: Sources of References to Periodical Literature. Journal of Librarianship, 15(4), 270-277.