واکاوی نقاب تموز در شعر بدر شاکر السیاب

زبان و ادبیات عربی

مقاله 2، دوره 3، شماره 5، بهمن 1390   

نوع مقاله: علمی - پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jall.v3i5.11232

نویسنده

دکتر علی اصغر Asghar حبیبی^*

چکیده

انگاره ها و اسطوره ها به عنوان یکی از شالوده‌های میراث کهن کارکرد ارزشمندی دارند. این کارکرد به وسیله‌ی تکنیک های فنی و ادبی تنوع بیشتری می یابد و تأثیر عمیق‌تری بر جا می گذارد. شاعر معاصر برای آن که تجربه‌ی شعری خویش را از سطح فردی به سطحی بشری و ملموس ارتقا دهد از شخصیت های اسطوره‌ای، دلالتی همسو با تجربه‌ی معاصر خویش می آفریند و برای افزایش دامنه‌ی نفوذ این دلالت، از کارآمدترین شگردهای هنری استفاده می کند. نقاب از جمله تکنیک‌های پرکاربرد در این راستا است و نقاب تموز در شعر معاصر یکی از پر بسامدترین ‌هاست. سیاب به عنوان یکی از پیشگامان شعر تموزی که به اندیشه مرگ و نوزایی و رستاخیز اعتقاد دارد، اسطوره تموز را در سطوح مختلف از جمله: فراخوانی، الهام گیری و همزاد پنداری و نقاب پردازی، بارها تصویر کرده است. از این رو و با توجه به پردامنه بودن کاربرد نقاب تموز در شعر او، در این نوشتار، فرایند بهره گیری شاعر از نقاب و دلالت های شخصیتی تموز در ابعاد گوناگون و با محورهای ذیل مورد بررسی قرار خواهد گرفت:
- نقاب تموز و جانشینی محبوبه اسطوره ای(عشتار) با محبوبه معاصر(وفیقه)
- آمیختگی نقاب تموز با دیگر اسطوره های هم سلک (تکنیک تعدد صداها Poly phony)
- عشق تموز به عشتار و امید به دگرگونی شرایط سیاسی و اجتماعی
- نقاب تموز و ناامیدی از نوزایی و رستاخیز
کلیدواژه ها: سیاب، نقاب، تموز، همزاد پنداری، شعر معاصر عربی.