تحلیل رابطۀ میان میزان مصرف رسانه‌ای (تلویزیون، ماهواره و اینترنت) با تجمل‌گرایی دربین زنان 15 تا 29 سالۀ شهر مشهد

علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد

مقاله 2، دوره 16، شماره 1 - شماره پیاپی 33، شهریور 1398، صفحه 27-55   

نوع مقاله: علمی - پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jss.v16i1.53190

نویسندگان

هانیه محمدی؛ علی اکبر مجدی^* ؛ محسن نوغانی دخت بهمنی

دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

هدف از انجام پژوهش حاضر، بررسی رابطۀ میزان مصرف رسانه‌ای (تلویزیون، ماهواره و اینترنت) با تجمل‌گرایی زنان 29-15 سالۀ شهر مشهد بود که به روش پیمایش انجام شد. حجم نمونه برابر با 384 نفر بود که با روش نمونه‌گیری طبقه‌بندی متناسب با حجم انتخاب شد. ابزار جمع‌آوری اطلاعات نیز پرسش‌نامه بود. یافته‌ها نشان داد که تجمل‌گرایی زنان با میانگین 47 درصد (در دامنۀ 100-0) درحد متوسط و میزان مصرف رسانه‌ای آزمودنی‌ها با میانگین 6/23 درحد پایین بود. همچنین، پایگاه اجتماعی-اقتصادی خانوادگی بیشتر افراد درحد متوسط بود. برطبق نتایج مشخص شد که بین میزان مصرف رسانه‌ای و تجمل‌گرایی زنان با ضریب همبستگی 127/0، رابطۀ معنادار و مثبت وجود داشت؛ یعنی با افزیش میزان مصرف رسانه‌ای، بر میزان تجمل‌گرایی نیز افزوده می‌شود. در این بررسی، بین متغیرهای پایگاه اجتماعی- اقتصادی خانواده، تحصیلات فرد و سن با تجمل‌گرایی زنان رابطۀ معنادار یافت نشد.

کلیدواژه‌ها

مصرف رسانه ای؛ تجمّل گرایی؛ پایگاه اجتماعی- اقتصادی

مراجع

1. احمدزاده کرمانی، ر. ا. (1390). بازاندیشی در فرهنگ و رسانه. تهران: چاپار.

2. ادیبی سده، م.، و کریمی، ی. (1391). بررسی ارتباط بین سرمایه‌های اجتماعی و نوع مصرف با تأکید بر موسیقی، فیلم و کتاب (مطالعۀ موردی: دانشجویان دانشگاه اصفهان). دو فصلنامۀ جامعه‌شناسی اقتصادی و توسعه، 1، 1-26.

3. امیرپور، م.، و بهرامیان، ش. (1392). مبانی کلی نظریه‌های ارتباط‌جمعی. تهران: نشر جامعه‌شناسان.

4. آنت، ز.، سجادی، ن.، و خیبری، م. (1392). ارتباط ملی‌گرایی مصرفی با تجمل‌گرایی، پذیرش فرهنگی و تهدید ادراک‌شدۀ اقتصادی در ارزیابی کالاهای ورزشی داخلی و خارجی. پژوهش‌های کاربردی در مدیریت ورزشی، 2(2)، 11-24.

5. باهنر، ن.، و جعفری، ط. (1391). تلویزیون و تأثیر آن بر هویت دینی، گروهی و جنسیتی ایرانیان. مطالعات فرهنگ- ارتباطات، 13(17)، 8-44.

6. باینگانی، ب.، ایراندوست، ف.، و احمدی، س. (1392). سبک زندگی از منظر جامعه‌شناسی: مقدمه‌ای بر شناخت و واکاوی مفهوم سبک زندگی. فصلنامۀ مهندسی فرهنگی، 77، 56-74.

7. بودریار، ژ. (1389). جامعۀ مصرفی (پ. ایزدی، مترجم). تهران: نشر ثالث.

8. بهروان، ح. (۱۳۸۵). آمایش فرهنگی و عدالت شهری در مناطق دوازده‌گانة شهرداری مشهد. مقالة ارائه‌شده در اولین کنفرانس برنامه‌ریزی و مدیریت شهری، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد.

9. پرهیزکار، غ. ر. (1389). واقعیت رسانه و توده در حاد واقعیت بودریار. معرفت فرهنگی – اجتماعی، 1(4)، 179-200.

10. حمیدی، ن.، و فرجی، ح. (1386). سبک زندگی و پوشش زنان تهران. فصلنامۀ تحقیقات فرهنگی، 1(1)، 65-92.

11. خادمیان، ط.، و مبارکی‌فرد، ن. (1391). بررسی جامعه‌شناختی علل تأثیر تبلیغات بر میزان و نوع مصرف زنان و دختران (مطالعۀ موردی دانشجویان دختر دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال). فصلنامۀ جامعه‌شناسی مطالعات جوانان، 2(5)، 95-112.

12. خالدی، س. (1392). تبلیغات و مصرف‌گرایی. مه‌یار، 25، 10-12.

13. خواجه‌نوری، ن. (1381). تبلیغات و مصرف در دوران پست‌مدرن. پژوهش و سنجش، 29، 155-168.

14. خوانجه‌سپهر، ش.، و ناصری، ع. (1389). نقش بازنمایی رسانه‌ای الگوهای مصرف در شکل‌گیری نگرش‌ها و رفتارهای مصرفی مخاطبان. فصلنامۀ پژوهش‌های ارتباطی، 17(1)، 119-147.

15. ربانی، ر.، و رستگار، ی. (1387). جوان، سبک زندگی و فرهنگ مصرفی. ماهنامۀ مهندسی فرهنگی، 3(23 و 24)، 44-53.

16. رضوی‌زاده، ن. د. (1384). بررسی تأثیر رسانه‌ها بر تمایل به تغییر سبک زندگی روستایی. فصلنامۀ علوم اجتماعی، 31، 111-144.

17. ریاحی، م. ا.، علی‌ وردی‌نیا، ا.، و حق‌گویی اصفهانی، م. (1389). زنان و سریال‌های تلویزیونی: سنجش انگیزه‌های تماشا و میزان رضامندی. پژوهش زنان، 8(1)، 53-77.

18. زارع، ب.، و فلاح، م. (1391). بررسی سبک زندگی جوانان در شهر تهران و عوامل مؤثر بر آن. فصلنامۀ تحقیقات فرهنگی، 5(4)، 75-105.

19. عباس‌زاده، م.، علیزاده اقدم، م. ب.، بدری گرگری، و.، و ودادهیر، ا. (1391). بررسی عوامل اجتماعی و فرهنگی مؤثر بر سبک زندگی خودمراقبتی شهروندان. فصلنامۀ مطالعات توسعۀ اجتماعی- فرهنگی،1(1) ، 120-141.

20. عبداللهی، م. ا. (1391). تجمل‌گرایی؛ آفت زندگی. مجلۀ فرهنگ، 14(163)، 68-77.

21. عبداللهیان، ح.، و حسنی، ح. (1389). تبلیغات تجاری و مصرف‌گرایی: تحلیل نشانه‌شناختی آگهی‌های تجاری تلویزیونی در ایران. فصلنامۀ پژوهش‌های ارتباطی، 17(2)، 107-125.

22. عرفانی حسین‌پور، ر.، و عبدلی، ش. د. (1391). جهانی‌شدن، برندگرایی جوانان و نقش رسانه. فصلنامۀ مطالعات جوان و رسانه، 7، 59-76.

23. عسکری ندوشن، ع.، افشانی، ع.، ذاکری هامانه، ر.، و عسکری ندوشن، س. (1390). تمایلات مصرفی زنان در شهر یزد. زن در توسعه و سیاست، 9(1)، 93-116.

24. علیزاده اقدم، م. ب. (1389). تحلیل جامعه‌شناختی سبک غذایی شهروندان تبریزی. فصلنامۀ علمی- پژوهشی رفاه اجتماعی، 12(44)، 285-318.

25. قلی‌زاده، آ.، اسماعیلی، ر.، و میربک، پ. (1386). آسیب‌شناسی فرهنگی زنان (با تأکید بر تولیدات فرهنگی شبکه‌های مختلف تلویزیون ایران) از دیدگاه دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان سال تحصیلی 86-1385. دانش و پژوهش در علوم تربیتی، 16، 19-40.

26. کلاکی، ح.، و دوستدار، ر. (1388). بررسی منزلت شغلی و اجتماعی پلیس ایران و عوامل مؤثر بر آن. فصلنامۀ مطالعات مدیریت انتظامی، 4(2)، 229-251.

27. محمدپور، ا.، نقدی، ا.، و نادرنژاد، ب. (1389). تأثیر ماهواره بر هویت فرهنگی در کردستان ایران: بررسی موردی دانشجویان کرد دانشگاه‌های سنندج. دوفصلنامۀ تخصصی پژوهش جوانان، فرهنگ و جامعه، 4، 131-156.

28. معدن‌دار، ل.، و محمدی شکیبا، ع. (1389). بررسی نظرات مردم دربارۀ الگوهای مصرف در جامعه و نقش رسانه در اصلاح آن‌ها. فصلنامۀ پژوهش‌های ارتباطی، 17(1)، 149-171.

29. موحد، م.، عباسی شوازی، م. ت.، و مرحمتی، ن. (1389). رسانه، جنسیت و مصرف‌گرایی: مطالعۀ رابطۀ استفاده از رسانه‌های جمعی با تمایلات مصرف‌گرایانۀ دختران و پسران جوان در شهر شیراز. فصلنامۀ شورای فرهنگی اجتماعی زنان، 12(47)، 1-26.

30. نیازی، م.، و کارکنان، م. (1386). تبیین جامعه‌شناختی رابطۀ سرمایۀ فرهنگی خانواده با هویت اجتماعی جوانان. فصلنامۀ مطالعات ملی، 8(3)، 55-80.

31. وارسته‌فر، ا.، و مختاری، ه. (1388). بررسی الگوی مصرف نزد زنان شهر تهران. فصلنامۀ پژوهش اجتماعی، 2(5)، 41-62.

32. وبلن، ت. (1383). نظریۀ طبقۀ مرفه (ف. ارشاد، مترجم). تهران: نشر نی.

33. وزیری، ه.، بهروان، ح.، و یوسفی، ع. (1391). مصرف نمایشی پوشاک و عوامل مؤثر بر آن. مجلۀ علوم اجتماعی (دانشگاه فردوسی مشهد)، 20، 183-198.

34. هرسیج، ح.، محمود اوغلی، ر.، عیسی‌نژاد، ا.، و رهبرقاضی، م. ر. (1391). بررسی تأثیرات مصرف رسانه‌ای بر هویت اجتماعی دانشجویان دانشگاه اصفهان. فصلنامۀ جامعه‌شناسی کاربردی، 23(3)، 75-92.

35. یوسفی، ع. (1388). بررسی طبقه‌بندی اجتماعی شهر مشهد. مشهد: معاونت فرهنگی و اجتماعی شهرداری مشهد.

36. Adhikary, A. (2014). Advertising: A fusion process between consumer and product. Procedia Economics and Finance, 11, 230-238.

37. Amonrat, T. (2014). The influence of social media intensity and EWom on conspicuous consumption. Procedia-social and Behavioral Sciences, 148, 7-15.

38. Bourdieu, P. (1979). Distinction: A social critique of the judgment of taste. London, England: Rutledge.

39. Cockerham, W., Hinote, B., Abbott, P., & Haerpfer, C. (2004). Health lifestyles in central Asia:the case of Kazakhstan and Kyrgyzstan. Social Science and Medicine, 59(7), 1409–1421.

40. Heine, Klaus. (2010). Identification and motivation of participants for luxury consumer surveys, through viral participant acquisition. Journal of Business Research Methods, 8(2), 132-145.

41. Hennigs, N., Wiedmann, K. P. & Klarmann, C. (2012). What is the value of luxury? A cross- cultural consumer perspective. Psychology and Marketing, 29(12), 1018-1034.

42. Kamolwan, T. & Wiwatchai, J. (2010). An exploratory study on Thailand’s young women: consumer behavior toward purchasing luxury fashion brands. (Unpublished master’s thesis). Malardalen University, Sweden.

43. Lennox, R. D. & Wolfe, R. N. (1984). Revision of the self-monitoring scale. Journal of Personality and Social Psychology, 46(6), 1349-1364.

44. Loureiro, S. M. C. & Arau’jo, C. M. B. (2014). Luxury values and experience as drivers for consumers to recommend and pay more. Journal of Retailing and Consumer Services, 21, 394-400.

45. Moya, M. E. F. (2012). Purchase and Consumption of luxury goods. (Unpublished doctoral dissertation). Universidad Carlos Iii de Madrid, Madrid, Spain.

46. Nwankwo, S., Hamelin, N. & Khaled, M. (2014). Consumer values, motivation and purchase intention for luxury goods. Journal of retailing and Consumer Services, 21(5), 735-744.

47. Peak, H. J. & Pan, Z. (2004). Spreading global consumerism: Effects of mass media and advertising on consumerist values in China. Mass Consumption and Society, 7(4), 491-515.

48. Podoshen, J. S., Li, L. & Zhang, J. (2011). Materialism and conspicuous consumption in China: A cross- cultural examination. Journal of Consumer Studies, 35(1), 17-25.

49. Richins, M. L. & Dawson, S. (1992). A consumer values orientation for materialism and its measurement: scale development and validation. Journal of Consumer Research, 19(3), 303-316.

50. Rosenberg, M. (1965). Society and the adolescent self-image. Princeton, NJ: Princeton University Press.

51. Segal, B & Podoshen, J. S. (2013). An examination of materialism, conspicuous consumption and gender differences. Journal of Consumer Studies, 37(2), 189-198.

52. Simmel, G. (1957). Fashion. American Journal of Sociology, 62, 541–558.

53. Tian, K. T., Bearden, W. O. & Hunter, G. L. (2001). Consumer’s need for uniqueness: scale development and validation. Journal of Consumer Research, 28(1), 50-66.

54. Veblen, T. (1997). The theory of the leisure class. New York, NY: The Modern Library.

55. Voss, K. E., Spangenberg, E. R. & Grohmann, B. (2003). Measuring the hedonic and utilitarian dimensions of consumer attitude. Journal of Marketing Research, 40(3), 310-320.

56. Wang, Y., Sun, S. & Song, Y. (2011). Chinese luxury consumers: Motivation, Attitude and behavior. Journal of Promotion Management, 17(3), 345-359.

57. Wei, R. & Pan, Z. (1999). Mass media and consumerist values in the people’s Republic of China. International Journal of Public Opinion Research, 11(1), 75-96.

58. Widmann, K. P., Hennigs, N. & Sibels. A. (2007). Measuring consumer’s luxury value perception: A cross- cultural framework. Academy of Marketing Science Review, 7(7), 1-21.

59. Yu, D. (2014). Motivations of luxury consumption in America vs. China. (Unpublished master’s thesis). Lowa State University, Lowa, IA.

60. Zhang, B. & Kim, J. H. (2013). Luxury fashion consumption in China: Factors affecting attitude and purchase intent. Journal of Retailing and Consumer Services, 20(1), 68-79.