بررسی ادله مشروعیت خرید و فروش اعضای بدن در فقه شیعه

فقه و اصول (Fiqh va uṣūl)

مقاله 5، دوره 46، شماره 2 - شماره پیاپی 97، شهریور 1393، صفحه 141-164   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/fiqh.v46i17.12463

نویسندگان

محمد تقی فخلعی¹؛ سید علی جبار گلباغی ماسوله^{* 2}

¹استاد دانشگاه فردوسی مشهد

²عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد لاهیجان

چکیده

در پی رشد دانش پزشکی و دست‌یابی بشر به فن آوری‌های نوینی که استفاده از اعضای بدن و فرآورده‌های آن را جهت درمان برخی از بیماری‌ها فراهم ساخت، اندک اندک‌، پرسش‌های فقهی حقوقی‌ای را در این حوزه‌، از جمله‌، خرید و فروش اعضای بدن فرا روی نهاد‌. طرح این پرسش و پاسخ به آن، همان مهمی است که نوشتار حاضر‌، در پژوهشی نظری بنیادی‌، به روش توصیفی تحلیلی‌، در گستره فقه شیعه و با به کارگیری از منابع استنباط‌، نیل به آن را در هدف دارد‌. پس از تبیین محل بحث و رصد نمودن دیدگاه‌های موجود و بررسی ادله هر یک‌، سرانجام این نتیجه به بار آمد که خرید و فروش اعضای بدن‌، دارای مشروعیت تکلیفی و وضعی می‌باشد و ادله قابل کفایت، برای حرمت و بطلان و فساد این دسته از معاملات وجود ندارد‌.

کلیدواژه‌ها

فقه پزشکی؛ مسائل مستحدثه‌؛ خرید و فروش اعضای بدن‌

مراجع

قرآن کریم

 

آصف محسنی، محمد‌، الفقه و مسائل طبیه‌، قم، بوستان کتاب، الاولی‌، 1382.

 

ابن ادریس حلی، محمد بن منصور، کتاب السرائر لتحریر الفتاوی، قم، مؤسسه النشر الاسلامی، الثانیه‌، 1414‌ق.

 

ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، بیروت، دار احیاء التراث العربی، مؤسسه التاریخ العربی، 1416ق.

 

اشتهاردی، علی پناه، مدارک العروه، تهران، دار الأسوه، الاولی، 1416ق.

 

انصاری، مرتضی، کتاب المکاسب، قم، مؤتمر العالمی للشیخ الأنصاری، 1415ق.

 

ایروانی، علی، حاشیه کتاب المکاسب، باقر الفخارالاصفهانی، قم، ذوی القربی، الثانیه، 1431ق.

 

تبریزی‌، جواد، منهاج الصاحین، قم، مکتبه میرزا جواد التبریزی، الاولی‌، 1419ق.

 

جزیری، عبدالرحمن، الفقه علی المذاهب الاربعه، قاهره، المکتبه التجاریه الکبری، السادسه، بی‌تا.

 

حرعاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، بیروت، مؤسسه آل البیت (ع) لاحیاء التراث الاولی، 1412ق.

 

حسینی خامنه‌ای، سید علی‌، اجوبه الاستفتائات‌، تهران، چاپ و نشر بین الملل، چاپ سی و چهارم، 1386.

 

حسینی روحانی، سید محمد صادق، المسائل المستحدثه، قم، مکتبه المحمدی، الاولی، 1385ق.

 

حسینی شیرازی، سید صادق، توضیح المسائل، تهران، تابان، چاپ اول، 1382 ق.

 

حکیم، سید محسن، مستمسک العروه الوثقی، نجف، مطبعه الآداب، الاولی، 1391ق.

 

حکیم، سید محمد، فقه الاستنساخ و فتاوی طبیه، بیروت، دار الهلال، الرابعه، 1425ق.

 

حکیم، سید محمد تقی، الفقه للمغتربین، بیروت، دار المورخ العربی، الرابعه، 1424ق.

 

حمیری، عبدالله بن جعفر، قرب الاسناد، قم، مؤسسه آل البیت(ع) لاحیاء التراث، الاولی، 1413ق.

 

خرازی، سید محسن، قرائات فقهیه معاصره، بیروت، الغدیر، الاولی، 1423ق.

 

خمینی، سید روح الله، المکاسب المحرمه، مجتبی تهرانی، قم، مطبعه مهر، الاولی، 1381ق.

 

خویی، سید ابوالقاسم، التنقیح فی شرح العروه الوثقی، علی الغروی، قم، مؤسسه احیاء آثار الخوئی، الاولی، 1418ق.

 

خویی، سید ابوالقاسم، فقه الشیعه، السید محمد مهدی الخلخالی، تهران، پیام، الثانیه، 1396ق.

 

خویی، سید ابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، قم، مرکز نشر آثار شیعه، الرابعه، 1369.

 

خویی، سید ابوالقاسم، منهاج الصالحین، قم، مدینه العلم، الثامنه و العشرون، 1410ق.

 

خویی، سید ابوالقاسم، مصباح الفقاهه، محمد علی التوحیدی التبریزی، قم، مکتبه الداوری، الاولی، 1377.

 

زبیدی، سید محمد مرتضی، تاج العروس، علی شیری، بیروت، دار الفکر، الاولی، 1414ق.

 

سیستانی، سید علی، قاعده لاضرار، قم، مکتبه السیستانی، الاولی، 1414ق.

 

سیستانی، سید علی، منهاج الصالحین، قم، سعید بن جبیر، الثانی، 1412ق.

 

سیواسی، محمد بن عبدالواحد، شرح فتح القدیر، بیروت، دارالفکر، الثانیه، بی‌تا.

 

شهیدی تبریزی، فتاح، هدایه الطالب إلی أسرار المکاسب، قم، سماء قلم، الاولی، 1430 ق.

 

صادقی تهرانی، محمد، رساله نوین، تهران، امیدوار، چاپ اول، 1378.

 

صانعی، یوسف، مجمع المسائل، قم، میثم تمار، چاپ اول، 1376.

 

صدر، سید محمد باقر، بحوث فی شرح العروه الوثقی، قم، مرکز الأبحاث و الدراسات التخصصیه للشهید الصدر، الاولی، 1421ق.

 

علیان نژادی، ابوالقاسم، مجموعه استفتائات جدید، قم، مدرسه امام علی بن ابی طالب (ع)، چاپ سوم، 1381.

 

فیومی، احمد بن محمد، المصباح المنیر، قاهره، مطبعه الامیریه، الاولی، 1928 م.

 

کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، علی اکبر غفاری، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ هفتم، 1375.

 

مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، بیروت، دار احیاء التراث العربی، الثالثه، 1403ق.

 

مدنی، سید یوسف، المسائل المستحدثه، قم، دفتر مدنی، چاپ نهم، 1383.

 

مغنیه، محمد جواد، الفقه علی المذاهب الخمسه، بیروت، السابعه، 1402ق.

 

مکارم شیرازی، ناصر، قرائات فقهیه معاصره، بیروت، الغدیر، الاولی، 1423ق.

 

مؤمن قمی، محمد، کلمات سدیده فی مسائل جدیده، قم، مؤسسه النشرالاسلامی، الاولی، 1415ق.

 

نجفی، محمد حسن، جواهر الکلام، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ نهم، 1368.

 

نوری طبرسی، حسین، مستدرک الوسائل، قم، مؤسسه آل البیت(ع) لاحیاء التراث، الاولی، 1408ق.

 

همدانی، رضا، کتاب الطهاره، چاپ سنگی، تهران، چاپخانه حیدری، 1374ق.